Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2014r

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział XII Gospodarczy – Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SO Bożena Cincio-Podbiera

Sędzia: SO Agata Pierożyńska

Sędzia: SO Marta Kowalska

Protokolant: st. protokolant sądowy Rafał Bielski

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2014r w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez stronę pozwaną

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie

z dnia 5 grudnia 2013r sygn. akt V GC 1544/13/S

I.  zmienia punkt I zaskarżonego wyroku w ten sposób, że powództwo oddala;

II.  zmienia punkt III zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej koszty procesu w kwocie 2.417,00 zł (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych);

III.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej koszty postępowania apelacyjnego w kwocie 3.304,00 zł (trzy tysiące trzysta cztery złote).

XII Ga 224/14

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) spółka z o.o. w K. domagała się zasądzenia od strony pozwanej (...) spółki z o.o. w K. kwoty 51 968, 12 zł, na którą składała się wartość szkody związanej z koniecznością zakupu nowej linii nawilżania powietrza/45 975 zł/ oraz skapitalizowane odsetki/ 5 993,12 zł/. W motywach pozwu wskazała, iż pozostawała najemcą nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) na podstawie umowy zawartej ze spółką (...), która zbyła nieruchomość wraz z wyposażeniem na rzecz strony pozwanej. Powódka winna była opuścić nieruchomość w terminie do dnia 31 grudnia 2011 roku, jednakże w wyniku pertraktacji ze stroną pozwaną ustalono, iż do końca stycznia 2012 roku strona powodowa opuści zajęte lokale, a z zamian za to ustępstwo umożliwi spółce (...) wprowadzenie jej rzeczy ruchomych już w grudniu 2011 roku. Jednakże strona pozwana w dniu 10 stycznia 2012 roku miała uniemożliwić powódce dostęp do obiektu i utrudniać wywóz rzeczy ruchomych, a w całości odmówić wydania linii nawilżającej powietrze, niezbędnej dla osiągnięcia właściwego efektu druku . Wartość przedmiotowej instalacji na datę jej zajęcia miała wynieść 35 609,80 zł, a to w wyniku pomniejszenia ceny netto linii z dnia zakupu o 10 % amortyzacji rocznie, licząc od dnia 1 grudnia 2009 roku. Z kolei należność główna stanowiła kwotę zakupu nowej linii to jest 10 960 euro przeliczoną na walutę polską według kursu z dnia 13 lutego 2012 roku.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Zaprzeczyła aby strony doszły do porozumienia w kwestii zajmowania lokali przez powódkę do dnia 31 stycznia 2012 roku, wskazując że powódka opuściła obiekt dopiero w lutym 2012 roku w związku z czym strona pozwana naliczyła odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości w kwocie 120 tysięcy złotych, które to roszczenie przedstawiła do potrącenia na wypadek uznania zasadności żądania pozwu. Dalej pozwana zaprzeczyła aby istniał związek przyczynowy pomiędzy zakupem nowej linii a szkodą po stronie powodowej. Podniosła, że system nawilżania przynależał do lokalu, a nadto został pozostawiony w obiekcie przez powódkę. Zakup nowego systemu związany był zaś z faktem konieczności dostosowania linii nawilżania do gabarytów nowych pomieszczeń. Zaprzeczyła też pozwana aby warunkowała wydanie linii zapłatą przez powódkę odszkodowania z bezumowne zajmowanie lokali. Zdaniem pozwanej szkoda powódki miała wymiar jedynie hipotetyczny skoro w wyniku zakupu nowej linii środki finansowe nie uległy utracie lecz zostały skumulowane w składniku majątkowym spółki, zwiększając jej aktywa.

Sąd Rejonowy na podstawie przeprowadzonych dowodów z dokumentów, zeznań świadków i strony powodowej ustalił, iż strona powodowa nabyła od (...) spółki z o.o. w S. przedsiębiorstwo handlowe drukowania i formatowania papieru w toku postępowania upadłościowego i za zezwoleniem sędziego komisarza. Przedmiotowa instalacja została zamontowana w obiekcie przez spółkę -poprzednika prawnego powódki. Podczas przekazania nieruchomości przez spółkę (...) spółce pozwanej ujawniono, iż strona powodowa opuści obiekt do dnia 5 stycznia 2012 roku, co nie nastąpiło. W wyniku rozmów z zarządem strony pozwanej nowy właściciel wyraził zgodę na opróżnienie nieruchomości do połowy stycznia 2012 roku w zamian za co pozwana użytkowała część nieruchomości już w grudniu 2011 roku. O dnia 10 stycznia 2012 roku pozwana ograniczyła dostęp powódki do nieruchomości i żądała przedstawienie dowodów własności ruchomości znajdujących się na terenie obiektu. Na demontaż i wywóz podstawowej maszyny drukującej/ H./ wyraziła pozwana zgodę po przedstawieniu przez powódkę pisemnego oświadczenia leasingodawcy. Zdemontowany system nawilżania, który mógł być ponownie zamontowany, nie został powódce wydany, mimo iż strona pozwana była do tego wzywana. Zakup nowego systemu nawilżania okazał się niezbędny ponieważ w nowej siedzibie strony powodowej efektywność drukowania okazała się zbyt niska. System zaś zapewniał właściwą wilgotność papieru, ułatwiając druk. Nowa instalacja została nabyta w dniu 14 lutego 2012 roku, zaś w dniu 21 lutego powódka zwróciła się na piśmie do pozwanej o zwrot starej instalacji w terminie do dnia 29 lutego 2012 roku. Strona powodowa nie uznawała wysokości żądanego odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy za uzasadnione , wskazując iż kwota odszkodowania winna wynieść 9 tysięcy złotych za okres zajęcia obiektu przez 14 dni w zakresie ok. ¼ powierzchni umownej.

Sąd Rejonowy wskazał, iż fakt odmowy wydania rzeczy został potwierdzony zeznaniem wspólnika i członka rady nadzorczej pozwanej spółki, gdzie jako podstawę odmowy podano niewykazanie prawa do linii nawilżania powietrza. W ocenie Sądu Rejonowego strona pozwana mogła wstrzymać się z wydaniem rzeczy na czas konieczny do ustalenia prawa własności linii to jest ustalenia czy instalacja była objęta umową sprzedaży zawartą pomiędzy B., a pozwaną. Wprawdzie prezes spółki B. uważał, że nabył własność wyposażenia za niespłacone długi upadłej (...), niemniej przekonanie to było błędne. Dodatkowo pozwana mogła domniemywać, że linia nawilżania powietrza została nabyta w związku z działalnością drukarską prowadzoną przez powódkę i jej poprzedniczkę prawną. Mogła też pozwana skontaktować się ze zbywcą w celu uzyskania informacji kto zakupił linię. Mogła zatem z łatwością ustalić , że nie służy jej prawo własności przedmiotowej linii. Nadto Sąd Rejonowy odwołał się do reguł rządzących spokojnym posiadaniem, podkreślając że pozwana przy zachowaniu należytej staranności mogła powziąść wiadomość co do tego, że prawo do linii przypada stronie powodowej. Natomiast w ocenie Sądu powództwo windykacyjne nie miałoby znaczenia dla powódki z powodu niezbędności zapewnienia ciągłej możliwości korzystania z rzeczy. Wskazał też Sąd, iż materiał dowodowy potwierdza wysokie prawdopodobieństwo, że brak właściwej wilgotności powietrza ma wpływ na efektywność druku i jego jakość. Uznał zatem Sąd, że strona powodowa doznała uszczerbku majątkowego wobec konieczności zakupu linii miejsce nie wydanej, przy czym wartość instalacji przyjął na kwotę 35 609,80 zł, którą pomniejszył o kwotę 9 070 zł , stanowiącą wskazane przez powódkę odszkodowanie za bezumowne korzystanie z obiektu. Odszkodowanie przewyższające kwotę odliczoną uznał Sąd za nieudowodnione co do wysokości.

W apelacji od tego wyroku strona pozwana zarzuciła Sądowi Rejonowemu naruszenie art.415 kc i art. 361 kc na skutek błędnego przyjęcia, ze pozwana wyrządziła stronie powodowej szkodę w wysokości odpowiadającej wartości linii po odliczeniu amortyzacji oraz, że strona pozwana ponosi odpowiedzialność za powstanie uszczerbku w majątku powódki, który powstał w następstwie działania strony skarżącej, art. 362 kc wobec nieuwzględnienia przyczynienia się strony powodowej do pozostawienia instalacji w siedzibie strony pozwanej i art. 6 kc w efekcie uznania, że szkoda nastąpiła na skutek pozostawienia w obiekcie systemu nawilżania powietrza.

Dalej zarzucono naruszenie art. 499 kc w zw z art. 498 kc poprzez niewłaściwe zastosowanie i ograniczenie potrącenia do kwoty 9 tysięcy złotych.

W zakresie prawa procesowego zarzucono Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 233 par. 2 kpc poprzez dowolną ocenę dowodów w postaci pominięcia wynikającej z Klasyfikacji Środków Trwałych amortyzacji w rozmiarze 18 % rocznie przypisanej do grupy środków trwałych” pozostałe maszyny i urządzenia do przetłaczania i sprężania cieczy i gazów”, do których linia winna być zakwalifikowana oraz uznanie, że system mógł być zamontowany w innym obiekcie, pomimo iż w wyniku demontażu nie nadawał się w pełni do ponownego wykorzystania. Podniesiono także w tym zakresie zarzutów, iż bezpodstawnie Sąd przyjął, że szkodą pozostawało bezprawne zatrzymanie rzeczy ruchomej przez co aktywa powódki uległy zmniejszeniu oraz, że zasadność potrącenia ograniczała się do kwoty 9 tysięcy złotych.

Za ustalenia Sądu sprzeczne z materiałem dowodowym uznawała apelantka ustalenie, że strona pozwana nie zamierzała wydać rzeczy, podczas gdy deklarowała ona zamiar jej wydania, zaś powódka dopiero w toku postępowania sądowego przedłożyła umowę o nabyciu przedmiotowej instalacji. Dodatkowo, w oparciu o treść art. 216 par. 1 kpc, wywodzono, że aż do zamknięcia rozprawy pozwana oświadczała, że zdemontowany system nawilżający może zostać odebrany przez powódkę.

W wywodach apelacji podniesiono, iż nie została ustalona ani wina pozwanej, ani adekwatny związek przyczynowy, zwłaszcza że strona powodowa pomimo demontażu i wywozu maszyny poligraficznej nie zdemontowała instalacji, a w szczególności nie wykazała aby posiadała do niej tytuł prawny. Podnosiła skarżąca, że powódka pozostawiła system w siedzibie pozwanej, który nie był ani wartościowy, ani przydatny do użytku w nowym miejscu/ poza pompą/ skoro nowa hala miała inne gabaryty niż poprzednia w S.. Powódka nie była jednak zainteresowana systemem aż do końca lutego 2012 roku, a prawo do dysponowania tą rzeczą wykazała dopiero w trakcie procesu, w 2013 roku. Dodatkowo, w związku z oświadczeniami pozwanej ewentualne odszkodowanie winno było być pomniejszone o wartość zdemontowanego systemu skoro miał się on nadawać do dalszego używania. Na wypadek orzekania co do istoty wniosła skarżąca o dopuszczenie dowodu z wyciągu z Klasyfikacji Środków Trwałych oraz z opinii biegłego celem ustalenia wartości rynkowej systemu nawilżania po zdemontowaniu i jego przydatności do dalszego użytkowania.

Podnosiła też skarżąca, że powódka deklarowała zapłatę kwoty 30 tysięcy złotych jako odszkodowania za bezumowne korzystanie z obiektu, której to okoliczności Sąd nie dał wiary nie podając przyczyny takiego stanowiska, choć z zeznań świadków wynika, że faktycznie powódka zajmowała bezumownie 1 200 m obiektu.

Z taką argumentacją domagała się strona pozwana oddalenia powództwa lub uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest uzasadniona.

Strona dochodząca odszkodowania obowiązana jest wykazać zaistnienie przesłanek odpowiedzialności po stronie wskazywanej jako zobowiązana do pokrycia szkody. W pierwszym rzędzie wykazać należy bezprawność zachowania strony wzywanej do naprawienia szkody, a następnie zaistnienie normalnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem/ zaniechaniem/ zobowiązanego, a szkodą a to po myśli art. 361 par. 1 kc./wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2001r., I PKN 361/00/. Po stwierdzeniu istnienia związku przyczynowego niezbędne jest zaś zbadanie czy związek ten odpowiada kryterium wartościującym, wyrażonym w terminie „ normalne następstwa”, negatywny wynik takiej analizy wyklucza przesłankę odpowiedzialności wynikającą z art. 361 par. 1 kc/ wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2002r., V CKN 1048/00/.

Przenosząc powyższe zasady na grunt niniejszej sprawy należy zwrócić w pierwszej kolejności uwagę na treść obszernej korespondencji stron, poprzedzającej datę zakupu nowej linii nawilżania powietrza. I tak , z pisma strony pozwanej z dnia 19 stycznia 2012 roku wynika, iż strona powodowa była wówczas wzywana do uporządkowania i opróżnienia lokali, w tym do zabrania „ innych resztek wyposażenia drukarni”. Jedynie deinstalacja maszyny drukującej H. była tu warunkowana ustaleniem terminu zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z obiektu, co zresztą nie zostało zrealizowane skoro maszynę wywieziono bez pokrycia stronie pozwanej tej szkody. Wprawdzie w piśmie z dnia 13 stycznia 2012 roku powódka podała, iż w razie przeszkód w usunięciu rzeczy ruchomych pozwana będzie obciążona odszkodowaniem niemniej z żadnego, konkretnego dowodu nie wynika aby w jakikolwiek sposób wykazała pozwanej prawo do dysponowania przedmiotowa linią, choć prawo do dysponowania maszyną drukującą zostało ostatecznie wykazane poprzez przedstawienie pisemnego stanowiska leasingodawcy. Tymczasem strona pozwana w odniesieniu do maszyny , analogicznie jak w przypadku linii, domagała się wykazania przez powódkę jej praw do rzeczy. W kolejnym piśmie z dnia 15 lutego 2012 roku pozwana wyznaczyła ostateczny termin do opróżnienia lokali z ruchomości powódki, zastrzegając konieczność wykazania do nich tytułu prawnego. Z kolei strona powodowa już w dniu 14 lutego 2012 roku zakupiła nowa linię, choć dopiero pismem z dnia 21 lutego 2012 roku/ czyli po zakupie nowego urządzenia nawilżającego/ wyznaczyła stronie pozwanej termin do wydania ruchomości na dzień 29 lutego, pod rygorem obciążenia jej wartością starej linii.

Wprawdzie strona powodowa na rozprawie apelacyjnej twierdziła, iż wykazywała stronie powodowej prawo do dysponowania linią niemniej za twierdzeniem tym nie stoją dowody ani pisemne, ani osobowe. Twierdzenia te należy zatem uznać za gołosłowne i nakierowane na osiągnięcie zamierzonego celu procesowego. Nic nie stało wszak na przeszkodzie temu aby strona powodowa przedstawiła dowody, analogicznie jak w przypadku maszyny. Tymczasem dowody wykazujące jej prawo do linii złożono dopiero w toku procesu, po sprzeciwie strony pozwanej od nakazu zapłaty i bez udokumentowania, że analogiczne dokumenty zostały przedstawione pozwanej pomiędzy 12 stycznia 2012 roku 14 lutego 2012 roku, kiedy to powódka zakupiła nową linię.

Nie ma też podstaw do odwoływania się do posiadania linii nawilżającej skoro opuszczając lokale strona powodowa pozbawiła się władztwa nad rzeczą. Za sprzeczne z doświadczeniem życiowym należy uznać założenie, że pozwana zatrzymała linię jako rekompensatę za bezumowne korzystanie z lokalu skoro nie uczyniła tego w przypadku maszyny, a i dowodów na taką okoliczność brak . Przeciwnie, po wykazaniu prawa do maszyny została ona zdemontowana i wywieziona. Zatrzymanie linii jako zastaw byłoby zatem nielogiczne w sytuacji gdy prawo powódki do tej linii nie było wówczas wykazane. Mogło się wszak okazać, że linia do powódki nie należy.

Skoro strona pozwana domagała się wykazania przez powódkę prawa do linii nawilżania to nie można jej czynić zarzutu bezprawnego działania, ani nakładać na nią samodzielnego obowiązku ustalania kto jest właścicielem rzeczy. Te czynności, którymi Sąd obciąża pozwaną winny być dokonane przez powódkę, a w szczególności należało przedstawić dokumenty złożone potem w toku sporu. Powódka w żaden sposób nie wyjaśniła dlaczego tych działań nie podjęła, co wpływa również na ocenę motywów zakupu nowej linii.

Jak bowiem wynika z materiału dowodowego linia jest użyteczna w procesie druku lecz niekonieczna. Dalej z materiału tego wynika, że maszynę/ dowody osobowe wskazują, że zakupiono nową maszynę/ zamontowano w nowym miejscu, w hali o innych gabarytach, w tym o innej wysokości ścian. Dopiero po ustaleniu niewydajności druku linia okazała się potrzebna. Tą potrzebą motywowała powódka zakup nowej linii. Nie ma więc adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem pozwanej a szkodą skoro potrzeba użycia linii ujawniła się później i w nowym otoczeniu . Dalej na brak związku wskazuje okoliczność zakupu linii przed wyznaczeniem terminu zwrotu starej linii. Oznacza to, że powódka nie przywiązywała wagi do jej wydania ,w przeciwnym razie najpierw wezwałaby pozwaną do wydania linii, a następnie/ ewentualnie/ zakupiła nową. Tych rozbieżności co do dat powódka w żaden sposób nie wyjaśniła.

Z kolei twierdzenia Sądu o bezpodstawności powództwa windykacyjnego nie są twierdzeniami samej strony powodowej. Na ten temat strona powodowa w ogóle się nie wypowiadała, zaś oświadczenie pełnomocnika złożone na rozprawie apelacyjnej stanowiło jedynie powtórzenie argumentu Sądu.

Reasumując, strona pozwana nie zachowała się bezprawnie domagając się wykazania praw do linii, zwłaszcza że, jak się okazało, nawet maszyna nie stanowiła własności powódki, była bowiem w leasingu. Nie można uznać za bezprawne działań posiadacza obiektu nakierowanych na ustalenie czy ruchomości, które ma wywieźć bezumowny „ najemca” są jego własnością. Pozwana wszak chroni tu dobro wyższe jakim pozostaje prawo własności. W tych konkretnych okolicznościach, wobec istniejących wątpliwości związanych z warunkami nabycia i wprowadzenia w posiadanie nieruchomości, zachowanie to nie może być ocenione jako bezprawne. Nie było też rzeczą strony pozwanej ustalanie na własną rękę tego co były najemca winien był udowodnić i co jak się okazało –bez trudu-wykazał w procesie. Kwestia posiadania ruchomości została zaś omówiona wyżej. W każdym razie z chwilą nabycia nowej linii powódka nie była w posiadaniu starego urządzenia, nie występowała też o przywrócenie posiadania.

Pomimo braku bezprawności działania należy powrócić do kwestii związku przyczynowego i wskazać, że w tym kontekście nie mieści się on w ramach normalnego następstwa. Gdyby powódka zamierzała użyć starej linii w nowym miejscu to doświadczenie życiowe wskazuje, iż najpierw wezwałaby do zwrotu starego urządzenia z zaznaczeniem terminu, a następnie zakupiła nowe. Inna kolejność zdarzeń wskazuje na brak zainteresowania starą linią co powoduje, że związek przyczynowy nie odpowiada kryterium wartościującemu, wskazanemu wyżej.

Wprawdzie nie ulega kwestii, że stara linia została zdemontowana i doznała uszkodzeń. Jednakże z dowodów nie sposób wysnuć konkretnej daty demontażu. Pozwana bowiem wykazuje, że nastąpiło to w związku z remontem obiektu czyli po zakupie nowej linii. Jeśli by nawet przyjąć za powódką, że miało to miejsce przed 14 lutego 2012 roku to powódka nie wykazuje by nie istniała możliwość naprawienia starej linii. Przeciwnie, z dowodów wynika, że linie takie, złożone m.in. z rurek i łańcuszków do podwieszenia instalacji, mogą być uzupełniane o takie, nowe elementy. Uszkodzenie linii przy demontażu miało zaś polegać właśnie na przecięciu łańcuszków i rurek. W innych okolicznościach niż opisane wyżej, pozwana mogłaby zatem zostać obciążona najwyżej kosztem zakupu rurek i łańcuszków i ich montażu, nie zaś kosztem zakupu całej linii. Linię tą zresztą, od chwili wykazania w procesie prawa własności powódki, oferowała do odbioru.

W konsekwencji brak podstaw do uznania powództwa o odszkodowanie za usprawiedliwione. Zaznaczyć należy, że tu ciężar dowodu spoczywał na stronie powodowej w zakresie wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej. W ocenie Sądu Okręgowego nie zostały one wykazane, z przyczyn wyłożonych wyżej. W efekcie odnoszenie się do dalszych zarzutów apelacji jest zbędne, jako że powództwo okazało się niezasadne i podlega oddaleniu. W efekcie argumenty dotyczące sposobu wyliczenia szkody, ewentualnego przyczynienia się do szkody, wysokości odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokali i dalsze pozostają bez znaczenia ze względu na zasadność najdalej idącego zarzutu apelacji. Z tych też przyczyn, a także z uwagi na niespełnienie kryteriów z art. 381 kpc oddalono wnioski dowodowe skarżącej.

W uwzględnieniu apelacji należało zatem na podstawie art. 386 par. 1 kpc zmienić zaskarżony wyrok w pkt. I i III/ błędnie oznaczonym jako II/i powództwo oddalić po myśli art. 6 kc. O kosztach za obie instancje orzeczono na podstawie art. 98 kpc i art. 108 par. 1 kpc.

S. ref. I inst. Anna Mianowany