Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VU 192/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2014 roku

Sąd Okręgowy – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: Magdalena Pańków

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2014 roku w Legnicy

sprawy z wniosku A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 2 stycznia 2014 roku

znak (...)

I.  zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 2 stycznia 2014 roku, znak (...) w ten sposób, że do obliczenia wysokości emerytury A. S. przyjmuje:

- przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia z ustaleniami wariantu II opinii biegłej sądowej B. L. z dnia 16 lipca 2014 r.,

- wskaźnik wartości podstawy wymiaru wynoszący 59, 50 %

oraz ustala wysokość emerytury od dnia 20 listopada 2013 r. według wariantu II wskazanej opinii na kwotę 1613, 48 zł,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa

procesowego.

Sygn. akt VU 192/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 stycznia 2014 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przyznał A. S. prawo do emerytury od dnia 20 listopada 2013 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1991-2013), wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 57,43 %, okresy składkowe w wymiarze 32 lat, 4 miesięcy i 9 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 10 miesięcy i 27 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnił przy tym, że za okres zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładzie (...) w L. od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 11 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r., z uwagi na brak stosownych zaświadczeń o wynagrodzeniu, przyjęto wynagrodzenie minimalne.

Odwołanie od powyżej decyzji złożył A. S. domagając się przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu zarobków, jakie osiągał w okresie zatrudnienia w Zakładzie (...) w L. od 16 stycznia 1968 r. do 31 października 1978 r. - w oparciu o dokumenty załączone do wniosku o emeryturę, w których wynagrodzenie za pracę określono stawką godzinową.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że A. S. nie udokumentował liczby godzin przepracowanych w czasie zatrudnienia w Zakładzie (...) w L. od 16 stycznia 1968 r. do 31 października 1978 r., a zatem brak było podstaw do przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu stawki godzinowej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. S., urodzony w dniu (...), w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 31 października 1978 r. był zatrudniony w Zakładzie (...) w L. w pełnym wymiarze czasu na stanowisku kierowcy pojazdów samochodowych.

W czasie tego zatrudnienia, w okresie od 24 kwietnia 1968 r. do 10 kwietnia 1970 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę zawodową, przy czym do pracy w Zakładzie (...) w L. powrócił w dniu 21 kwietnia 1970 r.

/okoliczności bezsporne/

W spornym okresie wynagrodzenie zasadnicze ubezpieczonego określane było stawką godzinową, która wynosiła:

-

od dnia 16 stycznia 1968 r. - 5,70 zł/godz.;

-

od dnia 21 kwietnia 1970 r. - 6,20 zł/godz.;

-

od dnia 1 kwietnia 1974 r. - 7,00 zł/godz. + 1,00 zł/godz. za rodzaj prowadzonego pojazdu;

-

od dnia 14 stycznia 1975 r. -7,00 zł/godz. + 1,50 zł/godz. zł za rodzaj prowadzonego pojazdu;

-

od 1 maja 1978 r. - 9,00 zł/godz. + 1,50 zł/godz. za rodzaj prowadzonego pojazdu.

W tym czasie A. S. otrzymywał również stały dodatek:

1) za obsługę radiotelefonu wynoszący:

-

od dnia 21 października 1971 r. do dnia 28 lutego 1973 r. – 10,00 zł dziennie, przy czym suma dodatków nie mogła przekraczać 900,00 zł miesięcznie;

-

od dnia 8 września 1976 r. – 10,00 zł dziennie, przy czym suma dodatków nie mogła przekroczyć 1.100,00 zł miesięcznie;

2) za wykonywanie czynności spedycyjnych łącznie z przejęciem odpowiedzialności za konwój przewożonych materiałów wynoszący:

- od 1 marca 1973 r. – 30,00 zł dziennie, przy czym suma dodatków nie mogła przekraczać 900,00 zł miesięcznie;

- od 1 kwietnia 1974 r. – 28,00 zł dziennie, przy czym suma dodatków nie mogła przekraczać 1.100,00 zł miesięcznie.

D o w ó d: akta ubezpieczeniowe: t. II: świadectwo pracy z dnia 02.11.1978r., k. 11;angaż, k. 12, 14, 16, 19, 20-21; pismo o ustaleniu warunków płacy, k. 13, 15, 17-18.

W celu ustalenia wysokości wynagrodzenia, jakie wnioskodawca osiągał w okresie zatrudnienia w Zakładzie (...) w L. dokonano ustaleń w zakresie liczby godzin w poszczególnych miesiącach (latach) stosownie do obowiązujących przepisów ustawodawstwa pracy na podstawie kalendarza za poszczególne lata, obliczając w poszczególnych okresach liczby dni pracy od poniedziałku do piątku w rozmiarze 8 godzin oraz w soboty w rozmiarze 6 godzin, tj. 46 godzin tygodniowo, przyjmując za dni pracy wszystkie dni tygodnia, za wyjątkiem :

świąt uznanych ustawowo:

  • niedziele;

  • 1 stycznia – Nowy Rok;

  • 1 maja – Święto Państwowe;

  • pierwszy dzień Wielkiej Nocy;

  • drugi dzień Wielkiej Nocy;

  • pierwszy dzień Zielonych Świątek;

  • dzień Bożego Ciała;

  • 22 lipca – Święto Odrodzenia Polski;

  • 1 listopada – Wszystkich Świętych;

  • 25 grudnia pierwszy dzień Bożego Narodzenia;

  • 26 grudnia drugi dzień Bożego Narodzenia;

dodatkowych dni wolnych od pracy (soboty) na podstawie dekretu Rady Państwa z dnia 20 lipca 1972 r. o dodatkowych dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 29, poz. 203) oraz dekret z dnia 14 lipca 1973 r. o dodatkowych dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 1972 r. Nr 29, poz. 160) - za wyjątkiem dni dodatkowo wolnych od pracy w 1972 r. i 1973 r., ponieważ ich udzielenie pozostawało bez wpływu na normę tygodniową (46 godzin).

W związku z powyższym, wymiar czasu pacy ubezpieczonego w spornym okresie kształtował się następująco:

1968

Liczba dni

1970

Liczba dni

1971

Liczba dni

pn. – Pt.

sobota

pn. - pt.

sobota

pn. - pt.

sobota

I

11

2

I

służba wojskowa do 10.04.1970 r.

I

20

5

II

21

4

II

II

20

4

III

21

5

III

III

23

4

IV

16

3

IV

8

1

IV

21

4

V

służba wojskowa od 24.04.1968 r.

V

19

5

V

21

4

VI

VI

22

4

VI

21

4

VII

VII

22

4

VII

21

5

VIII

VIII

21

5

VIII

22

4

IX

IX

22

4

IX

22

4

X

X

22

5

X

21

5

XI

XI

21

4

XI

21

4

XII

XII

22

3

XII

23

3

∑ dni

69

14

∑ dni

179

35

∑ dni

256

50

godz.

69x8=552

14x6=84

∑ godz.

179x8 =1432

35x6=210

∑ godz.

256x8 =2048

50x6=300

636

1642

2348

Wynagrodzenie

636 x 5,70 = 3.625,20 zł

Wynagrodzenie 1642 x 6,20 = 10.180,40 zł

Wynagrodzenie

2348 x 6,20 =14.557,60 zł

1972

Liczba dni

1973

Liczba dni

1974

Liczba dni

pn. – pt.

sobota

pn. - pt.

sobota

pn. - pt.

sobota

I

21

4

I

22

4

I

22

4

II

21

4

II

20

4

II

20

4

III

23

4

III

22

5

III

21

5

IV

19

5

IV

20

4

IV*

21

4

V

22

4

V

22

4

V

22

3

VI

21

4

VI

20

5

VI

19

5

Vii

21

4

VII

22

3

VII

22

3

VIII

23

4

VIII

23

4

VIII

22

4

IX

21

5

IX

20

5

IX

21

3

X

22

4

X

23

4

X

23

3

XI

21

4

XI

21

4

Xl

20

4

XII

19

5

XII

19

5

XII

20

4

∑ dni

254

51

∑ dni

254

51

∑ dni

253

46

∑ godz.

254x8 = 2032

51x6=306

∑ godz.

254x8 = 2032

51x6=306

∑ godz.

253x8 = 2024

46x6=276

2338

2338

2300

Wynagrodzenie

2338 x 6,20 = 14.495,60 zł

Wynagrodzenie

2344 x 6,20 = 14.495,60 zł

Wynagrodzenie

582 x 6,20 + 1718 x (7,00+1,00) = 17.352,40 zł

* od 01.04,1974 r. zmiana stawki godzinowej

1975

Liczba dni

1976

Liczba dni

1977

Liczba dni

pn. - pt

sobota

pn. - pt.

sobota

pn. - pt.

sobota

I*

22

4

I

21

4

I

21

3

II

20

3

II

20

3

II

20

3

III

20

4

III

23

3

III

23

3

IV

22

4

IV

21

3

IV

20

4

V

19

3

V

21

3

V

21

4

VI

21

3

VI

21

3

VI

21

3

VII

21

4

VII

21

4

VII

20

4

VIII

21

8

VIII

22

3

VIII

23

3

IX

22

3

IX

22

3

IX

22

3

X

23

3

X

21

4

X

20

5

XI

20

4

XI

21

3

XI

21

3

XII

21

3

XII

23

2

XII

21

4

∑ dni

252

41

∑ dni

257

∑ dni

∑ dni

253

42

∑ godz.

252 x 8 = 2016

41 x 6=246

∑ godz.

257 x 8 = 2056

38 x 6=228

∑ godz.

253 x 8 = 2024

42 x 6=252

2262

2284

2276

Wynagrodzenie

76 x (7,00+1 ,00)+21 6 x (7,00+1 ,50) = 19.189,00 zł

Wynagrodzenie 2284 x 7,00+1,50) = 19.414,00 zł

Wynagrodzenie 2276 x (7,00+1,50) = 19.346,00 zł

* od 14.01,1975 r. zmiana stawki godzinowej

1978

Liczba dni

pn. – pt.

sobota

I

22

3

II

20

3

III

22

3

IV

20

5

V*

19

4

VI

22

3

VII

21

3

VIII

23

3

IX

21

4

X

22

3

XI

Zatrudniony do 31.10.1978 r.

XII

∑ dni

272

34

∑ godz.

212 x 8

= 1696

34 x 6=204

1900

Wynagrodzenie

756 x (7,00+7,50)+1144 x (9,00+1,50) = 18.438,00 zł

* od 01.05.1978 r. zmiana stawki godzinowej

Wysokość dodatków wypłacanych na rzecz A. S. w spornym okresie kształtowała się natomiast następująco:

1971

Dni robocze

Dodatek

Miesięcznie kwota

I

X

X

X

II

X

X

X

III

X

X

X

IV

X

X

X

V

X

X

X

VI

X

X

X

VII

X

X

X

VIII

X

X

X

IX

X

X

X

X

9

10

90

Xl

25

10

250

XII

26

10

260

RAZEM

40

600

14.557,60 zł + 600,00 zł (wynagrodzenie wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = 15.157,60 zł

1972

Dni robocze

Dodatek

Miesięcznie kwota

I

25

10

250

II

25

10

250

III

27

10

270

IV

24

10

240

V

26

10

260

VI

25

10

250

VII

25

10

250

VIII

27

10

270

IX

26

10

260

X

26

10

260

XI

25

10

250

XII

24

10

240

RAZEM

305

3050

14.495,60 zł + 3.050,00 zł (wynagrodzenie roczne ze stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = l7.545,60 zł

1973

Dni robocze

Dodatek

Miesięcznie kwota

I

26

10

260

II

24

10

240

III

27

30

810

IV

24

30

720

V

26

30

780

VI

25

30

750

VII

25

30

750

VIII

27

30

810

IX

25

30

750

X

27

30

810

XI

25

30

750

XII

24

30

720

RAZEM

256

8150

14495,60 zł + 81,50 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = 22.645,60 zł

1974

Dni robocze

Dodatek

Miesięcznie kwota

I

26

30

780

II

24

30

720

III

26

30

780

IV*

25

28

700

V

25

28

700

VI

24

28

672

VII

25

28

700

VIII

26

28

728

IX

24

28

672

X

26

28

728

XI

24

28

672

XII

24

28

672

RAZEM

253

8524

*od 01.04.1974 zmiana kwoty dodatku

17.352,40 zł + 8.524,00 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = 25.876,40 zł

1975

Dni robocze

Dodatek

Miesięcznie kwota

I

26

28

728

II

23

28

644

III

24

28

672

IV

26

28

728

V

22

28

616

VI

24

28

672

VII

25

28

700

VIII

24

28

672

IX

25

28

700

X

26

28

728

XI

24

28

672

XII

24

28

672

RAZEM

293

8204

19.189,00 zł + 8.204,00 zł ( wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = 27.393,00 zł

1976

Dni robocze

Dodatki

Miesięcznie kwota

I

25

28

700

II

23

28

644

III|

26

28

728

IV

24

28

672

V

24

28

672

VI

24

28

672

VII

24

28

672

VIII

25

28

700

IX*

25/20

28/10

700+200=900

X

25

28/10

700+250=950

XI

24

28/10

672+240=912

XII

25

28/10

700+250=950

RAZEM

9172

*od 08.09.1976 r. dodatek za radiotelefon

19.414,00 zł + 9.172,00 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota

dodatków) = 28.586,00 zł

1977

Dni robocze

Dodatki łącznie

Miesięcznie kwota

I

24

38

912

II

23

38

874

III

26

38

988

IV

24

38

912

V

25

38

950

VI

24

38

912

VII

24

38

912

VIII

26

38

988

IX

25

38

950

X

25

38

950

XI

24

38

912

XII

25

38

950

RAZEM

11210

19.346,00 zł + 11.210,00 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatków) = 30.556,00 zł

1978

Dni robocze

Dodatki łącznie

Miesięcznie kwota

I

25

38

950

II

23

38

874

III

25

38

950

IV

25

38

950

V

23

38

874

VI

25

38

950

VII

24

38

912

VIII

26

38

988

IX

25

38

950

X

25

38

950

XI

X

X

X

XII

X

X

X

RAZEM

246

9348

18.438,00 zł + 9.348,00 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatków) = 27.786,00 zł

Wynagrodzenie wnioskodawcy - będące sumą wynagrodzenia rocznego ustalonego według stawki godzinowej i rocznej kwoty dodatków - wyniosło:

- w 1971r.- 15.157,60 zł;

- w 1972 r. - l 7.545,60 zł;

- w 1973 r. – 22.645,60 zł;

- w 1974 r. - 25.876,40 zł;

- w 1975 r.- 27.393,00 zł;

- w 1976 r. – 28.586,00 zł;

- w 1977 r. – 30.556,00 zł;

- w 1978 r. – 27.786,00 zł.

W związku powyższym, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, wyliczony z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1972-1976, 1996-1998, 2000-2002, 2004-2012) wyniósł 59,50 %.

Lp.

Za rok kalendarzowy

Zarobki-dochód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne (w zł)

Kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy (w zł)

Stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy (w

%)

1

2

3

4

5 (3:4)

1.

1968

3 625,20

25 272,00

14,34

2.

1970

10 180,40

26 820,00

37,96

3.

1971

15 157,60

28 296,00

53,57

4.

1972

17 545,60

30 108,00

58,27

5.

1973

22 645,60

33 576,00

67,44

6,

1974

25 876,00

38 220,00

67,70

7.

1975

27 393,00

46 956,00

58,34

8.

1976

28 586,00

51 372,00

55,64

9.

1977

30 556,00

55 152,00

55,40

10.

1978

27 786,00

58 644,00

47,38

11.

1991

7 106 153,00

21 240 000,00

33,46

12.

1992

17 614 800,00

35 220 000,00

50,01

13.

1993

25 879 200,00

47 940 000,00

53,98

14.

1994

34 489 600,00

63 936 000,00

53,94

15.

1995

4 637,43

8431,44

55,00

16.

1996

5 973,61

10 476,40

57,02

17.

1997

7 190,86

12 743,16

56,43

18.

1998

8 574,99

14 873,88

57,65

19.

1999

10 812,26

20 480,88

52,79

20.

2000

13 270,81

23 085,72

57,48

21.

2001

14 499,25

24 742,20

58,60

22.

2002

15 181,07

25 598,52

59,30

23.

2003

7 034,50

26 417,64

26,63

24.

2004

16 265,14

27 474,84

59,20

24.

2005

16 983,27

28 563,48

59,46

26.

2006

17 770,40

29 726,76

59,78

27.

2007

19 008,42

32 292,36

58,86

28.

2008

20 928,56

35 326,56

59,24

29.

2009

22 989,60

37 235,52

61,74

30.

2010

22 651,20

38 699,76

58,53

31.

2011

24 184,40

40 794,24

59,28

32.

2012

25 387,20

42 260,04

60,07

D o w o d y: opinia biegłego z zakresu ubezpieczeń społecznych z dnia 16.07.2014r., k. 65-84; opinia uzupełniająca dnia 03.10.2014r., k. 134-140.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. S. podlegało uwzględnieniu w części.

Zgodnie z treścią art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 j.t.) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty - a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w przepisie art. 15 wskazanej ustawy mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia. Podstawa wymiaru emerytury lub renty, ustalona na zasadach określonych w ust. 1 i 2, podlega wszystkim waloryzacjom przysługującym do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie tej podstawy.

Z treści art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika zaś, że podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Jeżeli pracownik nie może udowodnić wysokości uzyskanego wynagrodzenia, a z dokumentów (np. ze świadectwa pracy) wynika, że pozostawał w zatrudnieniu w ramach stosunku pracy przez cały rok kalendarzowy, to do ustalenia podstawy wymiaru winno być przyjęte minimalne wynagrodzenie za cały rok.

W sytuacji zaś, gdy pracownik wskazuje do ustalenia podstawy wymiaru rok, za który może przedłożyć zarobki za część roku, a za pozostałą jego część nie ma takiej możliwości, to do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty winny być przyjęte udokumentowane zarobki za część roku, a następnie uzupełnione minimalnym wynagrodzeniem za okres, w którym pracownik pozostawał w ubezpieczeniu pracowniczym, ale nie mógł przedłożyć dokumentów potwierdzających wysokość osiągniętego wynagrodzenia.

W przypadku ustalania minimalnego wynagrodzenia za okres krótszy niż miesiąc dzieli się to wynagrodzenie przez faktyczną liczbę dni miesiąca, a następnie mnoży się przez liczbę dni, w których pracownik pozostawał w stosunku pracy.

Nie uwzględnia się minimalnego wynagrodzenia:

- za okresy, w których pracownik nie otrzymywał wynagrodzenia, np. przebywał na urlopie bezpłatnym, odbywał zasadniczą służbę wojskową;

- za okresy pozostawania bez pracy, które zostały zaliczone jako okresy ubezpieczenia osobie przywróconej do pracy na podstawie wyroku sądu.

Jednocześnie wskazać należy, że przy ustalaniu podstawy wymiaru obowiązuje rozporządzenia Rady Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1421). Zgodnie z § 21 ust. 1 tego rozporządzenia, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. W postępowaniu sądowym mogą natomiast zostać przyjęte dowody pośrednie, pozwalające ustalić najbardziej uprawdopodobnioną wysokość wynagrodzenia.

Ponadto, przy ocenie, które składniki wynagrodzeń należy przyjąć do podstawy wymiaru emerytury lub renty należy brać także pod uwagę:

- w okresie od 19 października 1968 r. do 31 grudnia 1976 r. - uchwałę nr 103 Rady Ministrów z dnia 25 maja 1971 r. w sprawie składników funduszu płac i pozostałych wynagrodzeń z tytułu pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej (M. P. Nr 131, poz. 196);

- w okresie od 1 stycznia 1977 r. do 31 grudnia 1983 r. - rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 13 grudnia 1976 r. w sprawie dostosowania niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym i ubezpieczeniu rodzinnym do zasad określających składniki funduszu płac (Dz. U. Nr 40, poz. 239);

- w okresie od 1 stycznia 1977 r. do 31 grudnia 1983 r. uchwałę nr 158 Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 1976 r. w sprawie składników funduszu płac (M. P. Nr 43, poz. 212);

- w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1989 r. – uchwałę Nr 33 Rady Ministrów z dnia 25 marca 1983 r. w sprawie klasyfikacji wynagrodzeń w jednostkach gospodarki uspołecznionej (M. P. Nr 15, poz. 85);

- w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1989 r. – zarządzenie Nr 21 Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 18 maja 1984 r. w sprawie klasyfikacji składników wynagrodzeń (Dz. U. GUS Nr 3, poz. 6).

W rozpoznawanej sprawie mają zastosowanie także przepisy obowiązujących w spornym okresie aktów prawnych, tj.:

- ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 z późn. zm.);

- dekretu z dnia 20 lipca 1972 r. o dodatkowych dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 29, poz. 203);

- dekretu z dnia 14 lipca 1973 r. o dodatkowych dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 29, poz. 160);

- uchwały nr 41 Rady Ministrów z dnia 6 lutego 1974 r. w sprawie zasad i terminów wprowadzania dodatkowych dni wolnych od pracy w latach 1974 r. i 1975 r. M.P. Nr 6, poz. 43.

Na gruncie niniejszej sprawy bezspornym było, iż w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. A. S. był zatrudniona w Zakładzie (...) w L., zaś w okresie od 24 kwietnia 1968 r. do 10 kwietnia 1970 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Kwestią sporną pomiędzy stronami niniejszego postępowania było natomiast ustalenie wynagrodzenia, jakie wnioskodawca uzyskiwał w tych okresach.

Celem rozstrzygnięcia okoliczności spornych Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu ubezpieczeń społecznych, który na podstawie wskazanych wyżej przepisów oraz dokumentacji zgromadzonej w aktach ubezpieczeniowych w postaci świadectwa pracy i angaży ustalił wymiar czasu pracy A. S. w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. oraz wysokość wynagrodzenia osiąganego przez niego w tym czasie.

Biegła - w oparciu o obowiązujące przepisy ustawodawstwa pracy– ustaliła przede wszystkim, że wymiar czasu pracy wnioskodawcy w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. wynosił 46 godzin tygodniowo (8 godzin od poniedziałku do piątku oraz 6 godzin w sobotę). Następnie, na podstawie kalendarza za poszczególne lata, biegła ustalił liczbę dni, jaką do przepracowania w kolejnych miesiącach i latach miał ubezpieczony – przyjmując w tym zakresie wszystkie dni tygodnia za wyjątkiem świąt uznanych ustawowo oraz dodatkowych dni wolnych od pracy (z pominięciem dni dodatkowo wolnych od pracy w 1972 r. i 1973 r., ponieważ ich udzielenie pozostawało bez wpływu na normę tygodniową). Przemnożenie powyższych wartości przez stawkę godzinową, którą w danym okresie otrzymywał wnioskodawca, pozwoliło na ustalenie wysokości zarobków rocznych A. S..

Obliczone w powyższy sposób zarobki roczne wnioskodawcy zostały następnie zwiększone przez biegłego o kwoty stałych dodatków do wynagrodzenia (za obsługę radiotelefonu, oraz za wykonywanie czynności spedycyjnych łącznie z przejęciem odpowiedzialności za konwój przewożonych materiałów), obliczone przez pomnożenie liczby godzin do przepracowania w danym okresie i wysokość tych składników – zgodnie z danymi zawartymi w dokumentacji płacowej załączonej do akt ubezpieczeniowych.

Powyższe stanowiło podstawę do ustalenia, że wynagrodzenie ubezpieczonego w okresach od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. kształtowało się następująco:

- 1968 r. – 3.625,20 zł;

- 1970 r. – 10.180,40 zł;

- 1971 r. – 15.157,60 zł;

- 1972 r. – 17.545,60 zł;

- 1973 r. – 22.645,00 zł;

- 1974 r. – 25.876,00 zł;

- 1975 r. – 27.393,00 zł;

- 1976 r. – 28.586,00 zł;

- 1977 r. – 30.556,00 zł;

- 1978 r. – 27.786,00 zł.

Dokonana przez biegłą z zakresu ubezpieczeń społecznych weryfikacja wysokości wynagrodzeń osiąganych przez wnioskodawcę w okresach od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. pozwoliła na ustalenie, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1972-1976, 1996-1998, 2000-2002, 2004-2012) w wysokości 59,50 % jest najkorzystniejszy dla ubezpieczonego.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że okres odbywania zasadniczej służby wojskowej nie mógł zostać uwzględniony przy przeliczeniu wysokości świadczenia należnego A. S..

Uwagę zwraca, że w myśl art.49 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku PRL (Dz. U. Nr 44, poz. 220), z chwilą stawienia się do odbywania zasadniczej służby wojskowej, wnioskodawca nabył status żołnierza. Od 24 kwietnia 1968 r. do 10 kwietnia 1970 r. A. S. nie miał więc przymiotu pracownika – o czym świadczy fakt, że w tym czasie zakład pracy nie wypłacał na jego rzecz wynagrodzenia.

Powyższe wykluczało ustalenie wysokości zarobków wnioskodawcy za czas odbywania zasadniczej służby wojskowej w sposób analogiczny jak za okres zatrudnienia w Zakładzie (...) w L..

W ocenie Sądu, opinia biegłej z zakresu ubezpieczeń społecznych została sporządzona rzetelnie, po dogłębnej analizie dokumentów zgromadzonych w aktach. Opinia jest spójna, a zawarte w niej wnioski zostały logicznie uzasadnione. Biegła w sposób dokładny i precyzyjny zaprezentowała sposób wyliczenia wynagrodzenia otrzymywanego w spornych latach przez wnioskodawcę. Kalkulacje te, dokonane w oparciu o dane zawarte w dokumentacji płacowej ubezpieczonego, zostały, w ocenie Sądu, przeprowadzone prawidłowo i nie budzą zastrzeżeń.

Uwagę zwraca przy tym, że w treści opinii uzupełniającej, ustosunkowując się do zarzutów A. S. zgłoszonych w piśmie z dnia 12 kwietnia 2014 r. względem opinii zasadniczej z dnia 16 lipca 2014 r., biegła z zakresu ubezpieczeń społecznych wyjaśniła, że premie regulaminowe nie podlegały uwzględnieniu do podstawy wymiaru składek. Pierwsza wzmianka o tym składniku wynagrodzenia pojawiła się w angażu z dnia 21 kwietnia 1970 r. W dokumencie tym nie wskazano jednak jego wysokości. W kolejnych angażach określono zaś jedynie maksymalną procentową wysokość premii, tj. do 15 % (angaże z dnia 28 sierpnia 1970 r. i z dnia 6 maja 1972 r.) lub wskazano, iż warunki premiowania określa zakładowy regulamin premiowania. Na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ubezpieczeniowych nie można było zatem ustalić, czy na rzecz A. S. (i w jakiej wysokości) wypłacano przedmiotowy składki i za jakie okresy.

Analogicznie należało ocenić wypłatę tzw. „trzynastej pensji”. Akty normatywne obowiązujące w spornych okresach nie przewidywały bowiem obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne od nagród z zakładowego funduszu nagród i premii z zysku (tzw. trzynastych i czternastych pensji). Został on wprowadzony dopiero rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. Nr 7, poz. 41 ze zm.) i dotyczył nagród wypłacanych po dniu 1 stycznia 1991 r.

Abstrahując od powyższego należy stwierdzić, że biegła prawidłowo skonstatowała, iż praca wykonywana przez wnioskodawcę w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. nie miała charakteru tzw. pracy „akordowej”.

Podkreślenia wymaga, że akord nie jest systemem czasu pracy, lecz systemem wynagradzania, w którym wysokość zarobków uzależniona jest od ilościowych wyników pracy. W związku z powyższym, czas pracy osoby wynagradzanej w systemie akordowym nie różni się niczym od czasu pracy pracowników opłacanych w inny sposób.

Natomiast okoliczność, że wnioskodawca pracował w przez pewien okres czasu dłużej niż przez 8 godzin dziennie (w soboty 6 godzin) świadczy o tym, że wykonywał on pracę w godzinach nadliczbowych i z tego tytułu przysługiwał mu stosowny dodatek. Niemniej jednak, z powodu braku ewidencji czasu pracy ubezpieczonego w tym zakresie, nie było możliwe wyliczenie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe przebyte przez niego w okresach od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r.

Ponadto, wbrew zarzutom wnioskodawcy, biegła nie weryfikowała dochodu osiąganego przez niego w okresie prowadzenia działalności gospodarczej, tj. w latach 1991-2011. Opinia z dnia 16 lipca 2014 r. bazowała bowiem w tym zakresie na ustaleniach dokonanych przez organ rentowy.

Mając na uwadze powyższe Sąd, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 2 stycznia 2014 r. znak (...) w ten sposób, że do obliczenia wartości kapitału początkowego przyjął wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 59,50 %, przy przyjęciu wynagrodzenia za lata:

- 1972 r. -17.545,60 zł;

- 1973 r. -22.645,60 zł

- 1974 r. -25.876,00 zł;

- 1975 r. -27.393,00 zł;

- 1976 r. -28.586,00 zł

- 1996 r. – 5.973,61 zł;

- 1997 r. – 7.190,86 zł;

- 1998 r. – 8.574,99 zł;

- 2000 r. -13.270,81 zł;

- 2001 r. -14.499,25 zł;

- 2002 r. -15 181,07 zł;

- 2004 r. -16.265,14 zł;

- 2005 r. -16.983,27 zł;

- 2006 r. -17.770,40 zł;

- 2007 r. -19.008,42 zł;

- 2008 r. -20.928,56 zł;

- 2009 r. -22.989,60 zł;

- 2010 r. -22.651,20 zł;

- 2011 r. -24.184,40 zł;

- 2012 r. -25.387,20 zł.

Powyższe Sąd przyjął zgodnie z wariantem II opinii biegłej mgr B. L..

Dalej idące odwołanie Sąd oddalił na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.