Sygn. akt VU 192/14
Dnia 28 października 2014 roku
Sąd Okręgowy – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy
w składzie:
Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński
Protokolant: Magdalena Pańków
po rozpoznaniu w dniu 28 października 2014 roku w Legnicy
sprawy z wniosku A. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.
o przeliczenie emerytury
na skutek odwołania A. S.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.
z dnia 2 stycznia 2014 roku
znak (...)
I. zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 2 stycznia 2014 roku, znak (...) w ten sposób, że do obliczenia wysokości emerytury A. S. przyjmuje:
- przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia z ustaleniami wariantu II opinii biegłej sądowej B. L. z dnia 16 lipca 2014 r.,
- wskaźnik wartości podstawy wymiaru wynoszący 59, 50 %
oraz ustala wysokość emerytury od dnia 20 listopada 2013 r. według wariantu II wskazanej opinii na kwotę 1613, 48 zł,
II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego.
Sygn. akt VU 192/12
Decyzją z dnia 2 stycznia 2014 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przyznał A. S. prawo do emerytury od dnia 20 listopada 2013 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1991-2013), wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 57,43 %, okresy składkowe w wymiarze 32 lat, 4 miesięcy i 9 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 10 miesięcy i 27 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnił przy tym, że za okres zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładzie (...) w L. od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 11 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r., z uwagi na brak stosownych zaświadczeń o wynagrodzeniu, przyjęto wynagrodzenie minimalne.
Odwołanie od powyżej decyzji złożył A. S. domagając się przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu zarobków, jakie osiągał w okresie zatrudnienia w Zakładzie (...) w L. od 16 stycznia 1968 r. do 31 października 1978 r. - w oparciu o dokumenty załączone do wniosku o emeryturę, w których wynagrodzenie za pracę określono stawką godzinową.
W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że A. S. nie udokumentował liczby godzin przepracowanych w czasie zatrudnienia w Zakładzie (...) w L. od 16 stycznia 1968 r. do 31 października 1978 r., a zatem brak było podstaw do przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu stawki godzinowej.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
A. S., urodzony w dniu (...), w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 31 października 1978 r. był zatrudniony w Zakładzie (...) w L. w pełnym wymiarze czasu na stanowisku kierowcy pojazdów samochodowych.
W czasie tego zatrudnienia, w okresie od 24 kwietnia 1968 r. do 10 kwietnia 1970 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę zawodową, przy czym do pracy w Zakładzie (...) w L. powrócił w dniu 21 kwietnia 1970 r.
/okoliczności bezsporne/
W spornym okresie wynagrodzenie zasadnicze ubezpieczonego określane było stawką godzinową, która wynosiła:
od dnia 16 stycznia 1968 r. - 5,70 zł/godz.;
od dnia 21 kwietnia 1970 r. - 6,20 zł/godz.;
od dnia 1 kwietnia 1974 r. - 7,00 zł/godz. + 1,00 zł/godz. za rodzaj prowadzonego pojazdu;
od dnia 14 stycznia 1975 r. -7,00 zł/godz. + 1,50 zł/godz. zł za rodzaj prowadzonego pojazdu;
od 1 maja 1978 r. - 9,00 zł/godz. + 1,50 zł/godz. za rodzaj prowadzonego pojazdu.
W tym czasie A. S. otrzymywał również stały dodatek:
1) za obsługę radiotelefonu wynoszący:
od dnia 21 października 1971 r. do dnia 28 lutego 1973 r. – 10,00 zł dziennie, przy czym suma dodatków nie mogła przekraczać 900,00 zł miesięcznie;
od dnia 8 września 1976 r. – 10,00 zł dziennie, przy czym suma dodatków nie mogła przekroczyć 1.100,00 zł miesięcznie;
2) za wykonywanie czynności spedycyjnych łącznie z przejęciem odpowiedzialności za konwój przewożonych materiałów wynoszący:
- od 1 marca 1973 r. – 30,00 zł dziennie, przy czym suma dodatków nie mogła przekraczać 900,00 zł miesięcznie;
- od 1 kwietnia 1974 r. – 28,00 zł dziennie, przy czym suma dodatków nie mogła przekraczać 1.100,00 zł miesięcznie.
D o w ó d: akta ubezpieczeniowe: t. II: świadectwo pracy z dnia 02.11.1978r., k. 11;angaż, k. 12, 14, 16, 19, 20-21; pismo o ustaleniu warunków płacy, k. 13, 15, 17-18.
W celu ustalenia wysokości wynagrodzenia, jakie wnioskodawca osiągał w okresie zatrudnienia w Zakładzie (...) w L. dokonano ustaleń w zakresie liczby godzin w poszczególnych miesiącach (latach) stosownie do obowiązujących przepisów ustawodawstwa pracy na podstawie kalendarza za poszczególne lata, obliczając w poszczególnych okresach liczby dni pracy od poniedziałku do piątku w rozmiarze 8 godzin oraz w soboty w rozmiarze 6 godzin, tj. 46 godzin tygodniowo, przyjmując za dni pracy wszystkie dni tygodnia, za wyjątkiem :
świąt uznanych ustawowo:
niedziele;
1 stycznia – Nowy Rok;
1 maja – Święto Państwowe;
pierwszy dzień Wielkiej Nocy;
drugi dzień Wielkiej Nocy;
pierwszy dzień Zielonych Świątek;
dzień Bożego Ciała;
22 lipca – Święto Odrodzenia Polski;
1 listopada – Wszystkich Świętych;
25 grudnia pierwszy dzień Bożego Narodzenia;
26 grudnia drugi dzień Bożego Narodzenia;
dodatkowych dni wolnych od pracy (soboty) na podstawie dekretu Rady Państwa z dnia 20 lipca 1972 r. o dodatkowych dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 29, poz. 203) oraz dekret z dnia 14 lipca 1973 r. o dodatkowych dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 1972 r. Nr 29, poz. 160) - za wyjątkiem dni dodatkowo wolnych od pracy w 1972 r. i 1973 r., ponieważ ich udzielenie pozostawało bez wpływu na normę tygodniową (46 godzin).
W związku z powyższym, wymiar czasu pacy ubezpieczonego w spornym okresie kształtował się następująco:
1968 |
Liczba dni |
1970 |
Liczba dni |
1971 |
Liczba dni |
||||
pn. – Pt. |
sobota |
pn. - pt. |
sobota |
pn. - pt. |
sobota |
||||
I |
11 |
2 |
I |
służba wojskowa do 10.04.1970 r. |
I |
20 |
5 |
||
II |
21 |
4 |
II |
II |
20 |
4 |
|||
III |
21 |
5 |
III |
III |
23 |
4 |
|||
IV |
16 |
3 |
IV |
8 |
1 |
IV |
21 |
4 |
|
V |
służba wojskowa od 24.04.1968 r. |
V |
19 |
5 |
V |
21 |
4 |
||
VI |
VI |
22 |
4 |
VI |
21 |
4 |
|||
VII |
VII |
22 |
4 |
VII |
21 |
5 |
|||
VIII |
VIII |
21 |
5 |
VIII |
22 |
4 |
|||
IX |
IX |
22 |
4 |
IX |
22 |
4 |
|||
X |
X |
22 |
5 |
X |
21 |
5 |
|||
XI |
XI |
21 |
4 |
XI |
21 |
4 |
|||
XII |
XII |
22 |
3 |
XII |
23 |
3 |
|||
∑ dni |
69 |
14 |
∑ dni |
179 |
35 |
∑ dni |
256 |
50 |
|
∑ godz. |
69x8=552 |
14x6=84 |
∑ godz. |
179x8 =1432 |
35x6=210 |
∑ godz. |
256x8 =2048 |
50x6=300 |
|
636 |
1642 |
2348 |
|||||||
Wynagrodzenie 636 x 5,70 = 3.625,20 zł |
Wynagrodzenie 1642 x 6,20 = 10.180,40 zł |
Wynagrodzenie 2348 x 6,20 =14.557,60 zł |
1972 |
Liczba dni |
1973 |
Liczba dni |
1974 |
Liczba dni |
|||||||
pn. – pt. |
sobota |
pn. - pt. |
sobota |
pn. - pt. |
sobota |
|||||||
I |
21 |
4 |
I |
22 |
4 |
I |
22 |
4 |
||||
II |
21 |
4 |
II |
20 |
4 |
II |
20 |
4 |
||||
III |
23 |
4 |
III |
22 |
5 |
III |
21 |
5 |
||||
IV |
19 |
5 |
IV |
20 |
4 |
IV* |
21 |
4 |
||||
V |
22 |
4 |
V |
22 |
4 |
V |
22 |
3 |
||||
VI |
21 |
4 |
VI |
20 |
5 |
VI |
19 |
5 |
||||
Vii |
21 |
4 |
VII |
22 |
3 |
VII |
22 |
3 |
||||
VIII |
23 |
4 |
VIII |
23 |
4 |
VIII |
22 |
4 |
||||
IX |
21 |
5 |
IX |
20 |
5 |
IX |
21 |
3 |
||||
X |
22 |
4 |
X |
23 |
4 |
X |
23 |
3 |
||||
XI |
21 |
4 |
XI |
21 |
4 |
Xl |
20 |
4 |
||||
XII |
19 |
5 |
XII |
19 |
5 |
XII |
20 |
4 |
||||
∑ dni |
254 |
51 |
∑ dni |
254 |
51 |
∑ dni |
253 |
46 |
||||
∑ godz. |
254x8 = 2032 |
51x6=306 |
∑ godz. |
254x8 = 2032 |
51x6=306 |
∑ godz. |
253x8 = 2024 |
46x6=276 |
||||
2338 |
2338 |
2300 |
||||||||||
Wynagrodzenie 2338 x 6,20 = 14.495,60 zł |
Wynagrodzenie 2344 x 6,20 = 14.495,60 zł |
Wynagrodzenie 582 x 6,20 + 1718 x (7,00+1,00) = 17.352,40 zł |
* od 01.04,1974 r. zmiana stawki godzinowej
1975 |
Liczba dni |
1976 |
Liczba dni |
1977 |
Liczba dni |
|||
pn. - pt |
sobota |
pn. - pt. |
sobota |
pn. - pt. |
sobota |
|||
I* |
22 |
4 |
I |
21 |
4 |
I |
21 |
3 |
II |
20 |
3 |
II |
20 |
3 |
II |
20 |
3 |
III |
20 |
4 |
III |
23 |
3 |
III |
23 |
3 |
IV |
22 |
4 |
IV |
21 |
3 |
IV |
20 |
4 |
V |
19 |
3 |
V |
21 |
3 |
V |
21 |
4 |
VI |
21 |
3 |
VI |
21 |
3 |
VI |
21 |
3 |
VII |
21 |
4 |
VII |
21 |
4 |
VII |
20 |
4 |
VIII |
21 |
8 |
VIII |
22 |
3 |
VIII |
23 |
3 |
IX |
22 |
3 |
IX |
22 |
3 |
IX |
22 |
3 |
X |
23 |
3 |
X |
21 |
4 |
X |
20 |
5 |
XI |
20 |
4 |
XI |
21 |
3 |
XI |
21 |
3 |
XII |
21 |
3 |
XII |
23 |
2 |
XII |
21 |
4 |
∑ dni |
252 |
41 |
∑ dni |
257 |
∑ dni |
∑ dni |
253 |
42 |
∑ godz. |
252 x 8 = 2016 |
41 x 6=246 |
∑ godz. |
257 x 8 = 2056 |
38 x 6=228 |
∑ godz. |
253 x 8 = 2024 |
42 x 6=252 |
2262 |
2284 |
2276 |
||||||
Wynagrodzenie 76 x (7,00+1 ,00)+21 6 x (7,00+1 ,50) = 19.189,00 zł |
Wynagrodzenie 2284 x 7,00+1,50) = 19.414,00 zł |
Wynagrodzenie 2276 x (7,00+1,50) = 19.346,00 zł |
* od 14.01,1975 r. zmiana stawki godzinowej
1978 |
Liczba dni |
|
pn. – pt. |
sobota |
|
I |
22 |
3 |
II |
20 |
3 |
III |
22 |
3 |
IV |
20 |
5 |
V* |
19 |
4 |
VI |
22 |
3 |
VII |
21 |
3 |
VIII |
23 |
3 |
IX |
21 |
4 |
X |
22 |
3 |
XI |
Zatrudniony do 31.10.1978 r. |
|
XII |
||
∑ dni |
272 |
34 |
∑ godz. |
212 x 8 = 1696 |
34 x 6=204 |
1900 |
||
Wynagrodzenie 756 x (7,00+7,50)+1144 x (9,00+1,50) = 18.438,00 zł |
* od 01.05.1978 r. zmiana stawki godzinowej
Wysokość dodatków wypłacanych na rzecz A. S. w spornym okresie kształtowała się natomiast następująco:
1971 |
Dni robocze |
Dodatek |
Miesięcznie kwota |
I |
X |
X |
X |
II |
X |
X |
X |
III |
X |
X |
X |
IV |
X |
X |
X |
V |
X |
X |
X |
VI |
X |
X |
X |
VII |
X |
X |
X |
VIII |
X |
X |
X |
IX |
X |
X |
X |
X |
9 |
10 |
90 |
Xl |
25 |
10 |
250 |
XII |
26 |
10 |
260 |
RAZEM |
40 |
600 |
14.557,60 zł + 600,00 zł (wynagrodzenie wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = 15.157,60 zł
1972 |
Dni robocze |
Dodatek |
Miesięcznie kwota |
I |
25 |
10 |
250 |
II |
25 |
10 |
250 |
III |
27 |
10 |
270 |
IV |
24 |
10 |
240 |
V |
26 |
10 |
260 |
VI |
25 |
10 |
250 |
VII |
25 |
10 |
250 |
VIII |
27 |
10 |
270 |
IX |
26 |
10 |
260 |
X |
26 |
10 |
260 |
XI |
25 |
10 |
250 |
XII |
24 |
10 |
240 |
RAZEM |
305 |
3050 |
14.495,60 zł + 3.050,00 zł (wynagrodzenie roczne ze stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = l7.545,60 zł
1973 |
Dni robocze |
Dodatek |
Miesięcznie kwota |
I |
26 |
10 |
260 |
II |
24 |
10 |
240 |
III |
27 |
30 |
810 |
IV |
24 |
30 |
720 |
V |
26 |
30 |
780 |
VI |
25 |
30 |
750 |
VII |
25 |
30 |
750 |
VIII |
27 |
30 |
810 |
IX |
25 |
30 |
750 |
X |
27 |
30 |
810 |
XI |
25 |
30 |
750 |
XII |
24 |
30 |
720 |
RAZEM |
256 |
8150 |
14495,60 zł + 81,50 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = 22.645,60 zł
1974 |
Dni robocze |
Dodatek |
Miesięcznie kwota |
I |
26 |
30 |
780 |
II |
24 |
30 |
720 |
III |
26 |
30 |
780 |
IV* |
25 |
28 |
700 |
V |
25 |
28 |
700 |
VI |
24 |
28 |
672 |
VII |
25 |
28 |
700 |
VIII |
26 |
28 |
728 |
IX |
24 |
28 |
672 |
X |
26 |
28 |
728 |
XI |
24 |
28 |
672 |
XII |
24 |
28 |
672 |
RAZEM |
253 |
8524 |
*od 01.04.1974 zmiana kwoty dodatku
17.352,40 zł + 8.524,00 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = 25.876,40 zł
1975 |
Dni robocze |
Dodatek |
Miesięcznie kwota |
I |
26 |
28 |
728 |
II |
23 |
28 |
644 |
III |
24 |
28 |
672 |
IV |
26 |
28 |
728 |
V |
22 |
28 |
616 |
VI |
24 |
28 |
672 |
VII |
25 |
28 |
700 |
VIII |
24 |
28 |
672 |
IX |
25 |
28 |
700 |
X |
26 |
28 |
728 |
XI |
24 |
28 |
672 |
XII |
24 |
28 |
672 |
RAZEM |
293 |
8204 |
19.189,00 zł + 8.204,00 zł ( wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatku) = 27.393,00 zł
1976 |
Dni robocze |
Dodatki |
Miesięcznie kwota |
I |
25 |
28 |
700 |
II |
23 |
28 |
644 |
III| |
26 |
28 |
728 |
IV |
24 |
28 |
672 |
V |
24 |
28 |
672 |
VI |
24 |
28 |
672 |
VII |
24 |
28 |
672 |
VIII |
25 |
28 |
700 |
IX* |
25/20 |
28/10 |
700+200=900 |
X |
25 |
28/10 |
700+250=950 |
XI |
24 |
28/10 |
672+240=912 |
XII |
25 |
28/10 |
700+250=950 |
RAZEM |
9172 |
*od 08.09.1976 r. dodatek za radiotelefon
19.414,00 zł + 9.172,00 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota
dodatków) = 28.586,00 zł
1977 |
Dni robocze |
Dodatki łącznie |
Miesięcznie kwota |
I |
24 |
38 |
912 |
II |
23 |
38 |
874 |
III |
26 |
38 |
988 |
IV |
24 |
38 |
912 |
V |
25 |
38 |
950 |
VI |
24 |
38 |
912 |
VII |
24 |
38 |
912 |
VIII |
26 |
38 |
988 |
IX |
25 |
38 |
950 |
X |
25 |
38 |
950 |
XI |
24 |
38 |
912 |
XII |
25 |
38 |
950 |
RAZEM |
11210 |
19.346,00 zł + 11.210,00 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatków) = 30.556,00 zł
1978 |
Dni robocze |
Dodatki łącznie |
Miesięcznie kwota |
I |
25 |
38 |
950 |
II |
23 |
38 |
874 |
III |
25 |
38 |
950 |
IV |
25 |
38 |
950 |
V |
23 |
38 |
874 |
VI |
25 |
38 |
950 |
VII |
24 |
38 |
912 |
VIII |
26 |
38 |
988 |
IX |
25 |
38 |
950 |
X |
25 |
38 |
950 |
XI |
X |
X |
X |
XII |
X |
X |
X |
RAZEM |
246 |
9348 |
18.438,00 zł + 9.348,00 zł (wynagrodzenie roczne wg stawki godzinowej + roczna kwota dodatków) = 27.786,00 zł
Wynagrodzenie wnioskodawcy - będące sumą wynagrodzenia rocznego ustalonego według stawki godzinowej i rocznej kwoty dodatków - wyniosło:
- w 1971r.- 15.157,60 zł;
- w 1972 r. - l 7.545,60 zł;
- w 1973 r. – 22.645,60 zł;
- w 1974 r. - 25.876,40 zł;
- w 1975 r.- 27.393,00 zł;
- w 1976 r. – 28.586,00 zł;
- w 1977 r. – 30.556,00 zł;
- w 1978 r. – 27.786,00 zł.
W związku powyższym, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, wyliczony z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1972-1976, 1996-1998, 2000-2002, 2004-2012) wyniósł 59,50 %.
Lp. |
Za rok kalendarzowy |
Zarobki-dochód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne (w zł) |
Kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy (w zł) |
Stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy (w %) |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 (3:4) |
1. |
1968 |
3 625,20 |
25 272,00 |
14,34 |
2. |
1970 |
10 180,40 |
26 820,00 |
37,96 |
3. |
1971 |
15 157,60 |
28 296,00 |
53,57 |
4. |
1972 |
17 545,60 |
30 108,00 |
58,27 |
5. |
1973 |
22 645,60 |
33 576,00 |
67,44 |
6, |
1974 |
25 876,00 |
38 220,00 |
67,70 |
7. |
1975 |
27 393,00 |
46 956,00 |
58,34 |
8. |
1976 |
28 586,00 |
51 372,00 |
55,64 |
9. |
1977 |
30 556,00 |
55 152,00 |
55,40 |
10. |
1978 |
27 786,00 |
58 644,00 |
47,38 |
11. |
1991 |
7 106 153,00 |
21 240 000,00 |
33,46 |
12. |
1992 |
17 614 800,00 |
35 220 000,00 |
50,01 |
13. |
1993 |
25 879 200,00 |
47 940 000,00 |
53,98 |
14. |
1994 |
34 489 600,00 |
63 936 000,00 |
53,94 |
15. |
1995 |
4 637,43 |
8431,44 |
55,00 |
16. |
1996 |
5 973,61 |
10 476,40 |
57,02 |
17. |
1997 |
7 190,86 |
12 743,16 |
56,43 |
18. |
1998 |
8 574,99 |
14 873,88 |
57,65 |
19. |
1999 |
10 812,26 |
20 480,88 |
52,79 |
20. |
2000 |
13 270,81 |
23 085,72 |
57,48 |
21. |
2001 |
14 499,25 |
24 742,20 |
58,60 |
22. |
2002 |
15 181,07 |
25 598,52 |
59,30 |
23. |
2003 |
7 034,50 |
26 417,64 |
26,63 |
24. |
2004 |
16 265,14 |
27 474,84 |
59,20 |
24. |
2005 |
16 983,27 |
28 563,48 |
59,46 |
26. |
2006 |
17 770,40 |
29 726,76 |
59,78 |
27. |
2007 |
19 008,42 |
32 292,36 |
58,86 |
28. |
2008 |
20 928,56 |
35 326,56 |
59,24 |
29. |
2009 |
22 989,60 |
37 235,52 |
61,74 |
30. |
2010 |
22 651,20 |
38 699,76 |
58,53 |
31. |
2011 |
24 184,40 |
40 794,24 |
59,28 |
32. |
2012 |
25 387,20 |
42 260,04 |
60,07 |
D o w o d y: opinia biegłego z zakresu ubezpieczeń społecznych z dnia 16.07.2014r., k. 65-84; opinia uzupełniająca dnia 03.10.2014r., k. 134-140.
Sąd zważył, co następuje:
Odwołanie A. S. podlegało uwzględnieniu w części.
Zgodnie z treścią art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 j.t.) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:
1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,
2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,
3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty - a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.
Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w przepisie art. 15 wskazanej ustawy mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia. Podstawa wymiaru emerytury lub renty, ustalona na zasadach określonych w ust. 1 i 2, podlega wszystkim waloryzacjom przysługującym do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie tej podstawy.
Z treści art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika zaś, że podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.
Zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.
Jeżeli pracownik nie może udowodnić wysokości uzyskanego wynagrodzenia, a z dokumentów (np. ze świadectwa pracy) wynika, że pozostawał w zatrudnieniu w ramach stosunku pracy przez cały rok kalendarzowy, to do ustalenia podstawy wymiaru winno być przyjęte minimalne wynagrodzenie za cały rok.
W sytuacji zaś, gdy pracownik wskazuje do ustalenia podstawy wymiaru rok, za który może przedłożyć zarobki za część roku, a za pozostałą jego część nie ma takiej możliwości, to do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty winny być przyjęte udokumentowane zarobki za część roku, a następnie uzupełnione minimalnym wynagrodzeniem za okres, w którym pracownik pozostawał w ubezpieczeniu pracowniczym, ale nie mógł przedłożyć dokumentów potwierdzających wysokość osiągniętego wynagrodzenia.
W przypadku ustalania minimalnego wynagrodzenia za okres krótszy niż miesiąc dzieli się to wynagrodzenie przez faktyczną liczbę dni miesiąca, a następnie mnoży się przez liczbę dni, w których pracownik pozostawał w stosunku pracy.
Nie uwzględnia się minimalnego wynagrodzenia:
- za okresy, w których pracownik nie otrzymywał wynagrodzenia, np. przebywał na urlopie bezpłatnym, odbywał zasadniczą służbę wojskową;
- za okresy pozostawania bez pracy, które zostały zaliczone jako okresy ubezpieczenia osobie przywróconej do pracy na podstawie wyroku sądu.
Jednocześnie wskazać należy, że przy ustalaniu podstawy wymiaru obowiązuje rozporządzenia Rady Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1421). Zgodnie z § 21 ust. 1 tego rozporządzenia, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. W postępowaniu sądowym mogą natomiast zostać przyjęte dowody pośrednie, pozwalające ustalić najbardziej uprawdopodobnioną wysokość wynagrodzenia.
Ponadto, przy ocenie, które składniki wynagrodzeń należy przyjąć do podstawy wymiaru emerytury lub renty należy brać także pod uwagę:
- w okresie od 19 października 1968 r. do 31 grudnia 1976 r. - uchwałę nr 103 Rady Ministrów z dnia 25 maja 1971 r. w sprawie składników funduszu płac i pozostałych wynagrodzeń z tytułu pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej (M. P. Nr 131, poz. 196);
- w okresie od 1 stycznia 1977 r. do 31 grudnia 1983 r. - rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 13 grudnia 1976 r. w sprawie dostosowania niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym i ubezpieczeniu rodzinnym do zasad określających składniki funduszu płac (Dz. U. Nr 40, poz. 239);
- w okresie od 1 stycznia 1977 r. do 31 grudnia 1983 r. uchwałę nr 158 Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 1976 r. w sprawie składników funduszu płac (M. P. Nr 43, poz. 212);
- w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1989 r. – uchwałę Nr 33 Rady Ministrów z dnia 25 marca 1983 r. w sprawie klasyfikacji wynagrodzeń w jednostkach gospodarki uspołecznionej (M. P. Nr 15, poz. 85);
- w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1989 r. – zarządzenie Nr 21 Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 18 maja 1984 r. w sprawie klasyfikacji składników wynagrodzeń (Dz. U. GUS Nr 3, poz. 6).
W rozpoznawanej sprawie mają zastosowanie także przepisy obowiązujących w spornym okresie aktów prawnych, tj.:
- ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 z późn. zm.);
- dekretu z dnia 20 lipca 1972 r. o dodatkowych dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 29, poz. 203);
- dekretu z dnia 14 lipca 1973 r. o dodatkowych dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 29, poz. 160);
- uchwały nr 41 Rady Ministrów z dnia 6 lutego 1974 r. w sprawie zasad i terminów wprowadzania dodatkowych dni wolnych od pracy w latach 1974 r. i 1975 r. M.P. Nr 6, poz. 43.
Na gruncie niniejszej sprawy bezspornym było, iż w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. A. S. był zatrudniona w Zakładzie (...) w L., zaś w okresie od 24 kwietnia 1968 r. do 10 kwietnia 1970 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową.
Kwestią sporną pomiędzy stronami niniejszego postępowania było natomiast ustalenie wynagrodzenia, jakie wnioskodawca uzyskiwał w tych okresach.
Celem rozstrzygnięcia okoliczności spornych Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu ubezpieczeń społecznych, który na podstawie wskazanych wyżej przepisów oraz dokumentacji zgromadzonej w aktach ubezpieczeniowych w postaci świadectwa pracy i angaży ustalił wymiar czasu pracy A. S. w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. oraz wysokość wynagrodzenia osiąganego przez niego w tym czasie.
Biegła - w oparciu o obowiązujące przepisy ustawodawstwa pracy– ustaliła przede wszystkim, że wymiar czasu pracy wnioskodawcy w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. wynosił 46 godzin tygodniowo (8 godzin od poniedziałku do piątku oraz 6 godzin w sobotę). Następnie, na podstawie kalendarza za poszczególne lata, biegła ustalił liczbę dni, jaką do przepracowania w kolejnych miesiącach i latach miał ubezpieczony – przyjmując w tym zakresie wszystkie dni tygodnia za wyjątkiem świąt uznanych ustawowo oraz dodatkowych dni wolnych od pracy (z pominięciem dni dodatkowo wolnych od pracy w 1972 r. i 1973 r., ponieważ ich udzielenie pozostawało bez wpływu na normę tygodniową). Przemnożenie powyższych wartości przez stawkę godzinową, którą w danym okresie otrzymywał wnioskodawca, pozwoliło na ustalenie wysokości zarobków rocznych A. S..
Obliczone w powyższy sposób zarobki roczne wnioskodawcy zostały następnie zwiększone przez biegłego o kwoty stałych dodatków do wynagrodzenia (za obsługę radiotelefonu, oraz za wykonywanie czynności spedycyjnych łącznie z przejęciem odpowiedzialności za konwój przewożonych materiałów), obliczone przez pomnożenie liczby godzin do przepracowania w danym okresie i wysokość tych składników – zgodnie z danymi zawartymi w dokumentacji płacowej załączonej do akt ubezpieczeniowych.
Powyższe stanowiło podstawę do ustalenia, że wynagrodzenie ubezpieczonego w okresach od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. kształtowało się następująco:
- 1968 r. – 3.625,20 zł;
- 1970 r. – 10.180,40 zł;
- 1971 r. – 15.157,60 zł;
- 1972 r. – 17.545,60 zł;
- 1973 r. – 22.645,00 zł;
- 1974 r. – 25.876,00 zł;
- 1975 r. – 27.393,00 zł;
- 1976 r. – 28.586,00 zł;
- 1977 r. – 30.556,00 zł;
- 1978 r. – 27.786,00 zł.
Dokonana przez biegłą z zakresu ubezpieczeń społecznych weryfikacja wysokości wynagrodzeń osiąganych przez wnioskodawcę w okresach od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. pozwoliła na ustalenie, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1972-1976, 1996-1998, 2000-2002, 2004-2012) w wysokości 59,50 % jest najkorzystniejszy dla ubezpieczonego.
W tym miejscu należy wyjaśnić, że okres odbywania zasadniczej służby wojskowej nie mógł zostać uwzględniony przy przeliczeniu wysokości świadczenia należnego A. S..
Uwagę zwraca, że w myśl art.49 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku PRL (Dz. U. Nr 44, poz. 220), z chwilą stawienia się do odbywania zasadniczej służby wojskowej, wnioskodawca nabył status żołnierza. Od 24 kwietnia 1968 r. do 10 kwietnia 1970 r. A. S. nie miał więc przymiotu pracownika – o czym świadczy fakt, że w tym czasie zakład pracy nie wypłacał na jego rzecz wynagrodzenia.
Powyższe wykluczało ustalenie wysokości zarobków wnioskodawcy za czas odbywania zasadniczej służby wojskowej w sposób analogiczny jak za okres zatrudnienia w Zakładzie (...) w L..
W ocenie Sądu, opinia biegłej z zakresu ubezpieczeń społecznych została sporządzona rzetelnie, po dogłębnej analizie dokumentów zgromadzonych w aktach. Opinia jest spójna, a zawarte w niej wnioski zostały logicznie uzasadnione. Biegła w sposób dokładny i precyzyjny zaprezentowała sposób wyliczenia wynagrodzenia otrzymywanego w spornych latach przez wnioskodawcę. Kalkulacje te, dokonane w oparciu o dane zawarte w dokumentacji płacowej ubezpieczonego, zostały, w ocenie Sądu, przeprowadzone prawidłowo i nie budzą zastrzeżeń.
Uwagę zwraca przy tym, że w treści opinii uzupełniającej, ustosunkowując się do zarzutów A. S. zgłoszonych w piśmie z dnia 12 kwietnia 2014 r. względem opinii zasadniczej z dnia 16 lipca 2014 r., biegła z zakresu ubezpieczeń społecznych wyjaśniła, że premie regulaminowe nie podlegały uwzględnieniu do podstawy wymiaru składek. Pierwsza wzmianka o tym składniku wynagrodzenia pojawiła się w angażu z dnia 21 kwietnia 1970 r. W dokumencie tym nie wskazano jednak jego wysokości. W kolejnych angażach określono zaś jedynie maksymalną procentową wysokość premii, tj. do 15 % (angaże z dnia 28 sierpnia 1970 r. i z dnia 6 maja 1972 r.) lub wskazano, iż warunki premiowania określa zakładowy regulamin premiowania. Na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ubezpieczeniowych nie można było zatem ustalić, czy na rzecz A. S. (i w jakiej wysokości) wypłacano przedmiotowy składki i za jakie okresy.
Analogicznie należało ocenić wypłatę tzw. „trzynastej pensji”. Akty normatywne obowiązujące w spornych okresach nie przewidywały bowiem obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne od nagród z zakładowego funduszu nagród i premii z zysku (tzw. trzynastych i czternastych pensji). Został on wprowadzony dopiero rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. Nr 7, poz. 41 ze zm.) i dotyczył nagród wypłacanych po dniu 1 stycznia 1991 r.
Abstrahując od powyższego należy stwierdzić, że biegła prawidłowo skonstatowała, iż praca wykonywana przez wnioskodawcę w okresie od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r. nie miała charakteru tzw. pracy „akordowej”.
Podkreślenia wymaga, że akord nie jest systemem czasu pracy, lecz systemem wynagradzania, w którym wysokość zarobków uzależniona jest od ilościowych wyników pracy. W związku z powyższym, czas pracy osoby wynagradzanej w systemie akordowym nie różni się niczym od czasu pracy pracowników opłacanych w inny sposób.
Natomiast okoliczność, że wnioskodawca pracował w przez pewien okres czasu dłużej niż przez 8 godzin dziennie (w soboty 6 godzin) świadczy o tym, że wykonywał on pracę w godzinach nadliczbowych i z tego tytułu przysługiwał mu stosowny dodatek. Niemniej jednak, z powodu braku ewidencji czasu pracy ubezpieczonego w tym zakresie, nie było możliwe wyliczenie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe przebyte przez niego w okresach od 16 stycznia 1968 r. do 23 kwietnia 1968 r. oraz od 21 kwietnia 1970 r. do 31 października 1978 r.
Ponadto, wbrew zarzutom wnioskodawcy, biegła nie weryfikowała dochodu osiąganego przez niego w okresie prowadzenia działalności gospodarczej, tj. w latach 1991-2011. Opinia z dnia 16 lipca 2014 r. bazowała bowiem w tym zakresie na ustaleniach dokonanych przez organ rentowy.
Mając na uwadze powyższe Sąd, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 2 stycznia 2014 r. znak (...) w ten sposób, że do obliczenia wartości kapitału początkowego przyjął wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 59,50 %, przy przyjęciu wynagrodzenia za lata:
- 1972 r. -17.545,60 zł;
- 1973 r. -22.645,60 zł
- 1974 r. -25.876,00 zł;
- 1975 r. -27.393,00 zł;
- 1976 r. -28.586,00 zł
- 1996 r. – 5.973,61 zł;
- 1997 r. – 7.190,86 zł;
- 1998 r. – 8.574,99 zł;
- 2000 r. -13.270,81 zł;
- 2001 r. -14.499,25 zł;
- 2002 r. -15 181,07 zł;
- 2004 r. -16.265,14 zł;
- 2005 r. -16.983,27 zł;
- 2006 r. -17.770,40 zł;
- 2007 r. -19.008,42 zł;
- 2008 r. -20.928,56 zł;
- 2009 r. -22.989,60 zł;
- 2010 r. -22.651,20 zł;
- 2011 r. -24.184,40 zł;
- 2012 r. -25.387,20 zł.
Powyższe Sąd przyjął zgodnie z wariantem II opinii biegłej mgr B. L..
Dalej idące odwołanie Sąd oddalił na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.