Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Piotr Jakubiec

Protokolant Małgorzata Siuda

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2014 r. w Lublinie

na rozprawie

sprawy z powództwa C. S. (1)

przeciwko W. B.

o rozwiązanie umowy dożywocia

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powodów kosztami procesu;

III.  nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 428/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 kwietnia 2014 r. skierowanym przeciwko W. B. powód C. S. (1) wniósł o rozwiązanie umowy dożywocia zawartej z pozwanym w dniu 21 października 2008 r., na mocy której C. S. (1) przekazał W. B. nieruchomość położoną w N., stanowiącą działkę gruntu o powierzchni (...) ha, oznaczoną w ewidencji numerem (...), zabudowaną domem murowanym.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że umową, której dotyczy żądanie pozwu pozwany zobowiązał się do opieki nad powodem, która miała polegać na dostarczaniu: wyżywienia, ubrania, światła, opału. Pozwany miał zapewnić powodowi godziwe zamieszkanie, pomoc i pielęgnowanie. Pozwany początkowo starał sie wywiązywać z przyjętych na siebie obowiązków, jednak od około czterech lat nie opiekuje sie powodem, a dodatkowo utrudnia powodowi wykonywanie umowy dożywocia.

Pozwany W. B. w odpowiedzi na pozew nie uznał powództwa. Zaprzeczył twierdzeniom powoda zawartym w pozwie, twierdził, że dostarczał powodowi od dnia zawarcia umowy wyżywienia, opłacał rachunki, zapewniał opał, a także służył pomocą w razie potrzeby. Nigdy nie znęcał sie nad powodem. Pozwany podniósł, że z własnych środków przeprowadził remont domu i chciałby sie do niego wprowadzić. Powód robi wszystko, aby mu to uniemożliwić. W ocenie pozwanego negatywne nastawienie powoda do niego wynika z chęci odzyskania nieruchomości, którą pozwany wyremontował i jest wynikiem wpływu na powoda innych członków jego rodziny. W ocenie pozwanego nie występują pomiędzy stronami takie stosunki, które uzasadniałyby rozwiązanie umowy.

W toku procesu strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Umową dożywocia z dnia 21 października 2008 r. C. S. (1) przeniósł na W. B. własność nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o nr (...) i powierzchni (...) ha, położonej we wsi N. gmina M., w zamian za co W. B. zobowiązał się w razie potrzeby przyjąć C. S. (1) jako domownika, dostarczyć mu wyżywienie, ubrania, światło i opał, zapewnić mu mieszkanie, odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. (okoliczność bezsporna, umowa k. 8-9)

Początkowo, po zawarciu umowy stosunki pomiędzy jej stronami układały się dobrze. C. S. (1) mieszkał i mieszka nadal w domu stanowiącym część składową nieruchomości. C. S. (1) mieszka w przybudówce do domu. Z zajmowanego wcześniej pokoju wyprowadził się dobrowolnie, bo przeszkadzał mu dym wydostający sie z sąsiedniej kotłowni. (okoliczność bezsporna, zeznania świadka C. S. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 00:31:45 – 00:37:20)

W okresie ostatnich czterech lat stosunki pomiędzy stronami zaczęły sie psuć. Od około dwóch lat C. S. (1) nie chce rozmawiać z W. B.. Jest negatywnie nastawiony do W. B.. Kilkakrotnie zawiadamiał policję o tym, że W. B. nie zapewnia mu należytej opieki, skarżył się w szczególności na zbyt niską temperaturę w domu. Przez jakiś czas C. S. (1) nie miał klucza do drzwi wejściowych do kotłowni, mógł tam jednak dostać się drugimi drzwiami na zewnątrz budynku (zeznania świadka W. L. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 00:23:53 – 00:25:37; zeznania świadka R. D. – protokół elektroniczny z 5.03.2014 r. 00:35:31- 00:50:17)

W. B. przeprowadził remont budynku, w którym mieszka C. S. (1). Nie zamieszkał w tym budynku z uwagi na sprzeciw powoda. C. S. (1) nie wyraża zgody na zawarcie przez W. B. umowy o dostarczanie energii elektrycznej do budynku. Sam płaci za prąd i nie chce, aby to W. B. płacił. Rachunki za dostawę prądu do budynku opłaca za C. S. (1) jego siostra S. J..(zeznania świadka T. P. – protokół elektroniczny z dnia 5.03.2014 r. 00:26:43 – 00:34:40; zeznania świadka M. B. – protokół elektroniczny z dnia 18.11.2014 r. 00:03:14 – 00:05:30)

W. B. dostarczał C. S. (1) opał, umożliwiał mu też dostęp do kotłowni w budynku. (zeznania świadka T. G. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 00:37:20 – 00:43:18; zeznania świadka S. I. - protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 00:54:44 – 01:03:16; zeznania świadka W. P. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 01:08:33 – 01:12:57)

W. B. dostarczał C. S. (1) żywność, ale w ostatnim czasie C. S. (1) sobie tego nie życzy. (zeznania świadka T. G. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 00:37:20 – 00:43:18)

C. S. (1) jest osobą sprawną fizycznie, powinien jednak unikać wysiłku. Jest osobą zadbaną, czystą. W czasie wizyty funkcjonariusza policji mówił, że nie potrzebuje pomocy, bo sam sobie daje radę (zeznania świadka W. L. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 00:23:53 – 00:25:37, zeznania świadka T. G. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 00:37:20 – 00:43:18; zeznania świadka E. K. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 01:03:16 – 01:08:33; świadka T. P. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 00:06:09 – 00:09:52)

C. S. (1) pobiera zasiłek z pomocy społecznej z tytułu częściowej niesprawności. Został uznany za niepełnosprawnego w stopniu umiarkowanym do dnia 30 września 2014 r. Cierpi na nadciśnienie tętnicze oraz zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa (orzeczenie k. 5, zaświadczenia k. 6, 7, zeznania świadka I. J. – protokół elektroniczny z dnia 5.03.2014 r. 00:04:37 – 00:05:23; świadka T. P. – protokół elektroniczny z dnia 20.11.2013 r. 00:06:09 – 00:09:52)

C. S. (1) złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przez W. B. przestępstwa znęcania sie nad nim. Postępowanie w tej sprawie zostało umorzone. (okoliczność bezsporna)

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie powołanych dowodów. Co do dowodów z dokumentów żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń co do ich wiarygodności i nie ma podstaw do ich kwestionowania.

Podstawą ustaleń były oświadczenia stron, w zakresie w jakim były one zgodne oraz zeznania świadków. Zeznania te w zakresie powołanym wyżej Sąd uznał za wiarygodne. Świadkowie różnili się wprawdzie w sposobie przedstawiania faktów dotyczących wzajemnych relacji stron, jednak co do najistotniejszych okoliczności związanych z konfliktem pomiędzy stronami, jego źródłem oraz nastawieniem powoda do pozwanego zeznania te były zgodne.

Za niewiarygodne w całości Sąd uznał zeznania świadka T. G. (2). (protokół elektroniczny z 20.11.2013 r. 00:37:20 – 00:43:18). Zeznania te są sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym, w tym także, częściowo z wyjaśnieniami powoda. Świadek przedstawiła sytuację, w jakiej znalazł się powód jako o wiele trudniejszą niż twierdził sam powód. Zeznała, że pozwany sie nim w ogóle nie opiekuje, nie dostarcza opału, zamurował mu pokój i nigdy do niego nie przychodził. Zważywszy nadto na bardzo emocjonalny sposób składania przez świadka zeznań oraz fakt, że jest ona w konflikcie z pozwanym, który nie pozwala jej przychodzić do powoda z uwagi na wcześniejsze wspólne nadużywanie alkoholu, zeznania tego świadka musiały być ocenione krytycznie.

Zeznania świadka T. D. nie miały wpływu na treść rozstrzygnięcia. Świadek nie miała własnych spostrzeżeń, relacjonowała tylko informacje pochodzące od powoda.

Na rozprawie w dniu 18 listopada 2014 r. Sąd, zgodnie z art. 217 § 2 kpc pominął te dowody z zeznań świadków, których przeprowadzenie spowodowałoby konieczność odroczenia rozprawy, a zatem zwłokę w rozpoznaniu sprawy. Pełnomocnik powoda nie przedstawił argumentów, które pozwoliłyby przyjąć, że wniosek dowodowy o przesłuchanie tych świadków zgłoszony w toku procesu nie był spóźniony w rozumieniu powołanego przepisu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie jest zasadne. Powód opierał żądanie pozwu na przepisie art. 913 § 2 kc. Zgodnie z paragrafem pierwszym tego artykułu, jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. Paragraf drugi stanowi, że w wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.

Zebrany materiał dowody nie daje najmniejszych podstaw do przyjęcia, że istnieją pomiędzy stronami takie stosunki, że nie jest możliwe pozostawanie stron ze sobą w osobistej styczności, a nadto nie zachodzi wypadek wyjątkowy w rozumieniu powołanego przepisu.

Przede wszystkim zauważyć należy, że – co było w sprawie bezsporne – strony nie zamieszkują ze sobą w jednym domu. Już ten fakt pozwala przyjąć, że zagrożenie dóbr prawem chronionych którejkolwiek ze stron związane z ich osobistą stycznością nie istnieje. Skoro pozwany nie mieszka w domu, który był przedmiotem umowy, zaś wykonywanie przez niego obowiązków wynikających z umowy zawartej z powodem polegało w przeszłości na dostarczaniu powodowi potrzebnych mu rzeczy, to do czasu zmiany tej sytuacji, osobista styczność stron może mieć charakter na tyle nieuciążliwy dla powoda, że przesłanka z art. 913 § 1 kc nie zachodzi. Gdyby nie postawa powoda, który nie zgadza sie obecnie na świadczenia pozwanego, wykonywanie przez pozwanego umowy mogłoby odbywać się nawet bez osobistej styczności stron. Zebrany materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że pozwany odmawia wykonania umowy. Jeżeli powód jest niezadowolony ze sposobu jej wykonania, przysługuje mu ochrona sądowa. Gdyby z jakiejkolwiek przyczyny powód nie mógł uzyskać należnych mu świadczeń, zakres potrzebnej mu obecnie pomocy jest taki, ze każde ze świadczeń może być zamienione na rentę, co oznacza, że przepis art. 913 § 1 kc zapewnia wystarczającą ochronę.

Powód nie udowodnił, aby występujące pomiędzy stronami stosunki były wypadkiem wyjątkowym. Nie wskazał nawet w czym upatruje wyjątkowości przypadku powoda.

Wedle ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych do rozwiązania umowy dożywocia nie wystarczy samo stwierdzenie niewywiązywania się z obowiązków względem dożywotnika, czy negatywnego psychicznie nastawienia do niego. Z określoną w tym przepisie "wyjątkowością" mamy do czynienia wtedy, gdy zachowanie się zobowiązanego wobec dożywotnika jest szczególnie naganne, a przewidziana w art. 913 § 1 k.c. możliwość zamiany świadczeń na rentę nie może przynieść zadowalającego rezultatu. Tak rozumianej przesłanki z art. 913 § 2 k.c powód ewidentnie nie wykazał.

Z tych względów powództwo musiało być oddalone.

Orzeczenie o kosztach procesu uzasadnia art. 102 k.p.c. Pomimo tego, iż powód jest stroną przegrywająca niniejszy proces, Sąd zwolnił go od konieczności zwrotu kosztów procesu stronie pozwanej. Przemawia za tym stan majątkowy powoda oraz jego sytuacja życiowa i zdrowotna. Wobec braku podstaw do obciążenia pozwanego nieuiszczonymi kosztami (opłatami) należnymi Skarbowi Państwa, Sąd przejął je na rachunek Skarbu Państwa.