Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant – st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 9 września 2014 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: D. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 23 sierpnia 2012 r., znak: (...)

w sprawie: D. R.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

I zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonej

D. R. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od (...). do (...)

II nie stwierdza odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., na podstawie art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 j.t.), odmówił przyznania ubezpieczonej D. R. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 16 sierpnia 2012 r. nie stwierdziła niezdolności ubezpieczonej do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona, która wniosła o przyznanie jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona twierdziła, iż aktualny stan zdrowia nie pozwala jej na podjęcie pracy zarobkowej.

W odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonej organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczona D. R. posiada wykształcenie średnie – ukończyła technikum zdobywając tytuł technika rachunkowości rolnej. W okresie od(...). do (...). ubezpieczona była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Ostatnią wykonywaną przez nią pracą było pośrednictwo w sprzedaży samochodów osobowych, prowadzone w formie własnej działalności gospodarczej oraz praca opiekunki do dziecka. Od lipca 2011 r. ubezpieczona nie pracuje.

W dniu 14 czerwca 2012 roku ubezpieczona złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona posiada wymagany okres ubezpieczenia. Organ rentowy poddał ubezpieczoną badaniu przez Lekarza Orzecznika ZUS i Komisję Lekarską ZUS, którzy w wydanych orzeczeniach ustalili, iż ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

-okoliczności bezsporne

W celu zweryfikowania powyższych orzeczeń Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii zespołu biegłych sądowych: endokrynologa, kardiologa, chirurga, hematologa, internisty.

Biegli lekarze sądowi w wydanym w dniu 19 listopada 2012 roku orzeczeniu lekarskim rozpoznali u ubezpieczonej następujące schorzenia:

- nadciśnienie tętnicze;

- torbielowatość nerki lewej;

- poliglobulię wtórną najprawdopodobniej w przebiegu torbielowatości nerki;

- niedoczynność tarczycy wyrównaną leczeniem substytucyjnym;

- polipowatość żołądka i przewlekłe zmiany zapalne śluzówki żołądka i dwunastnicy;

- zmiany mastopatyczne obu piersi;

- stan po cholecystektomii;

- stan po usunięciu macicy z przydatkami z powodu torbieli jajnika lewego;

- otyłość.

W ocenie biegłych sądowych ubezpieczona została uznana za zdolną do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, ponieważ stwierdzone przez biegłych schorzenia nie powodują ograniczenia zdolności do pracy. Podstawą wydanej opinii sądowo-lekarskiej była ta sama dokumentacja medyczna, którą dysponował organ rentowy w toku prowadzonego postępowania orzeczniczego

dowód: opinia zespołu biegłych sądowych – k. 15-16 akt sądowych

Po zapoznaniu się z opinią wydaną przez biegłych, ubezpieczona pismem z dnia 27 grudnia 2012 r. wniosła zastrzeżenia do opinii, podnosząc, że od 4 lat cierpi na bóle kręgosłupa górnej i dolnej partii, i korzysta w związku z tym z zabiegów fizjoterapeutycznych, a także m.in. odczuwa uporczywe bóle głowy, drętwienie dłoni, bóle żołądka i przełyku, bóle mostka oraz nerek. Odwołująca dołączyła do pisma dokumenty potwierdzające kontynuowanie leczenia: zaświadczenie o przebytej gastroskopii z dnia 19.10.2012 r., zaświadczenie o korzystaniu z zabiegów rehabilitacyjnych, zaświadczenie z poradni leczenia bólu, badanie EKG, wyniki badań laboratoryjnych, w tym badania histopatologicznego. Ubezpieczona wniosła o ponowne przeanalizowanie jej sytuacji (k.31-32 akt).

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłych orzekających w sprawie, którzy podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko, stwierdzając, że dodatkowa dokumentacja medyczna ubezpieczonej nie ma wpływu na treść wydanej przez nich opinii oraz schorzenia kręgosłupa nie stanowią przeszkody w pracy umysłowej.

dowód: uzupełniająca opinia biegłych – k. 54 akt sądowych.

Ubezpieczona wniosła pisemne zastrzeżenia do uzupełniającej opinii biegłych, nie zgadzając się z zawartym w niej stanowiskiem. Ubezpieczona podniosła, że w dalszym ciągu odczuwa silne bóle kręgosłupa, przedkładając na tę okoliczność dokumentację medyczną (k.66-67 akt).

Z uwagi na powyższe Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii drugiego zespołu biegłych sądowych, w skład którego weszli: endokrynolog, kardiolog, chirurg, hematologa, neurolog, ortopeda i specjalista medycyny pracy. Biegli po przeprowadzeniu badania podmiotowego i przedmiotowego rozpoznali u ubezpieczonej:

- chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, wielopoziomową dyskopatię szyjną i lędźwiową, przewlekły zespół bólowy szyjno-barkowy i lędźwiowo-krzyżowy objawowy z okresami zaostrzeń i obecnymi objawami ubytkowymi,

- wyrównaną niedoczynność tarczycy,

- nadciśnienie tętnicze I/IIº,

- poliglobulię.

We wnioskach opinii z dnia 2.07.2013 r. biegli stwierdzili, że ubezpieczona jest okresowo częściowo niezdolna do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji od 14 czerwca 2012 r. do czerwca 2014 r. (na okres 2 lat). Przyczyn tej niezdolności upatrywali oni w schorzeniach układu ruchu i układu nerwowego. Biegli nie zgodzili się z orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej ZUS, a ponadto wskazali, iż w pracach pierwszego zespołu biegłych nie uczestniczył biegły neurolog, w związku z tym biegli pierwszego zespołu nie oceniali tego układu.

dowód: opinia drugiego zespołu biegłych - k. 82-83akt sądowych.

Organ rentowy pismem procesowym z dnia 13 sierpnia 2013 r. (k.91akt sądowych) wniósł zastrzeżenia do sporządzonej przez biegłych opinii. Organ rentowy podniósł, iż na badaniu komisji lekarskiej ZUS w sierpniu 2012 r., a następnie na badaniu biegłych lekarzy sądowych w listopadzie 2012 r. ubezpieczona pozostawała bez objawów korzeniowych podrażnieniowych i ubytkowych. Pozwany wskazał, że nagłe zaostrzenie dolegliwości w przebiegu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa po roku remisji nie powoduje długotrwałej niezdolności do pracy. W związku z powyższym, pozwany wniósł o przekazanie zastrzeżeń biegłym lekarzom sądowym celem ustosunkowania się do ich treści, a w przypadku nie uwzględnienia wniosku – o oddalenie odwołania (pismo procesowe pełnomocnika ZUS – k. 91 a.s.).

W celu zweryfikowania powyższych zastrzeżeń, Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii II-ego zespołu biegłych lekarzy sądowych, którzy w opinii uzupełniającej z dnia 2.07.2013 r. stwierdzili, iż ubezpieczona pozostaje od 2011 r. pod opieką neurologa i ortopedy z powodu dolegliwości bólowych kręgosłupa w przebiegu wielopoziomowej dyskopatii szyjnej i lędźwiowej oraz bólów stawów. Przedłożona dokumentacja lekarska potwierdziły charakter schorzenia, a zaostrzenia dolegliwości występują bardzo często i nie ustępują całkowicie po stosowanym leczeniu. W związku z tym poprzednia opinia biegłych nie uległa zmianie.

dowód: opinia uzupełniająca drugiego zespołu biegłych sądowych - k. 96 a. s.

Po zapoznaniu się z uzupełniającą opinią drugiego zespołu biegłych organ rentowy wniósł do niej zastrzeżenia, oświadczając, że nie akceptuje opinii biegłych, ponieważ nie odpowiada ona na poprzednie zarzuty. Z tych powodów pozwany wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego zespołu biegłych, a w przypadku nieuwzględnienia wniosku – o oddalenie odwołania (k.109 akt).

Wobec powyższych zastrzeżeń oraz odmiennych ustaleń pierwszego i drugiego zespołu biegłych Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii trzeciego zespołu biegłych w składzie: neurolog, ortopeda, kardiolog, chirurg oraz internista - reumatolog.

Biegli lekarze sądowi w wydanej w dniu 20 marca 2014 roku opinii sądowo-lekarskiej rozpoznali u ubezpieczonej następujące schorzenia:

- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z okresowym zespołem bólowym szyjnym i L-S w okresie remisji,

- nadciśnienie tętnicze,

- niedoczynność tarczycy wyrównana leczeniem substytucyjnym,

- przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka, polipy żołądka bez cech złośliwienia,

- poliglobulię,

- torbielowatość nerki lewej,

- stan po usunięciu macicy z przydatkami z powodu torbieli jajnika lewego.

Zdaniem biegłych sądowych trzeciego zespołu stwierdzone schorzenia nie są podstawą do wydania orzeczenia o długotrwałej niezdolności do pracy. Opinia biegłych jest zgodna z orzeczeniem I zespołu biegłych sądowych. Biegli nie zgodzili się natomiast z opinią biegłych II zespołu, ponieważ w badaniu stwierdzili m.in. remisję objawów ze strony układu ruchu, stawy obwodowe bez obrzęków, stanów zapalnych, o pełnej ruchomości, nie stwierdzono także cech przepuklin międzykręgowych. Biegli sądowi podzielili orzeczenie wydane przez Lekarza Orzecznika ZUS i Komisję Lekarską ZUS.

dowód: opinia trzeciego zespołu biegłych – k.130 – 131 akt sądowych.

Po zapoznaniu się z opinią wydaną przez trzeci zespół biegłych ubezpieczona pismem z dnia 7 maja 2014 r. (k. 143 akt sądowych) wniosła zastrzeżenia do sporządzonej przez biegłych opinii. Ubezpieczona przedłożyła dokumentację lekarską z poradni neurologicznej, ortopedycznej, ogólnej, chirurgicznej i poradni leczenia bólu, a także wyniki badań rezonansu magnetycznego, której to dokumentacji nie zdołała przedstawić podczas badania przez drugi i trzeci zespół biegłych. Biegła wskazała, że w jej chorobie nie nastąpiła remisja, gdyż w dalszym ciągu odczuwa bóle kręgosłupa, rąk, nóg, nadgarstków i kontynuuje leczenie. Ponadto ubezpieczona cierpi na nadciśnienie tętnicze. Każda praca w pozycji pochyłej sprawia jej ból. Ubezpieczona podniosła, że podczas badania pierwszego zespołu biegłych nie uczestniczyli w nim neurolog i ortopeda.

Wobec powyższych rozbieżności, w celu ustalenia aktualnego stanu zdrowia ubezpieczonej, Sąd na rozprawie w dniu 9 września 2014 r. dopuścił dowód z ustnych wyjaśnień biegłych sądowych: specjalisty chirurga oraz neurologów, na okoliczność sporządzonych z ich udziałem pisemnych opinii. Biegli neurolodzy doszli do wniosków, iż przedłożone przez ubezpieczoną badanie rezonansu magnetycznego kręgosłupa z dnia 21.04.2014 r. zawiera istotne zmiany patologiczne kręgosłupa i rdzenia ubezpieczonej, a także obrazuje dalszy niekorzystny postęp schorzeń neurologicznych u ubezpieczonej. Choroba neurologiczna ubezpieczonej dotyczy krążków międzykręgowych, co nazywane jest dyskopatią. Pierwszym okresem jest często postępujące odwodnienie krążka międzykręgowego, co stwierdzono już w badaniu z dnia 9 lutego 2012 r. W miarę postępu choroby następują kolejne objawy radiologiczne i kliniczne. Biegli specjaliści neurolodzy P. W. (1) i T. Ś. uzgodnili swoje stanowiska co do tego , iż ubezpieczona była częściowo niezdolna do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji od dnia złożenia wniosku o rentę do dnia 30 września 2014r.

dowód: ustne wyjaśnienia biegłych sądowych neurologów na rozprawie e- protokół rozprawy - k. 193 v. akt.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie spór dotyczył tego, czy ubezpieczona spełnia przesłankę nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013r. poz. 1440 j.t.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu ust. 1 pkt. 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Przy czym w myśl art. 12 wspomnianej wyżej ustawy – niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w myśl art. 57 ust. 1 pkt. 2 uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie między innymi pięć lat, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Pięcioletni okres winien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej ( art. 58 ust. 1 i 2 w/w ustawy).

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 w/w ustawy). Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 wymienianej ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy dokonał istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń na podstawie dowodów z opinii drugiego zespołu biegłych sądowych, jak również ostatecznego stanowiska specjalisty neurologa trzeciego zespołu biegłych P. W.. który na rozprawie potwierdził częściową niezdolność ubezpieczonej do pracy od dnia złożenia wniosku o rentę do końca września 2014 r. Ponieważ w opinii pierwszego zespołu biegłych nie uczestniczył biegły z dziedziny neurologii, a schorzenia co do których drugi zespół biegłych stwierdził częściową niezdolność do pracy od dnia złożenia wniosku o rentę (od dnia 14 czerwca 2014 r.) były schorzeniami neurologicznymi, Sąd miał zatem rozstrzygnąć sprawę na podstawie dwóch kolejnych opinii – drugiego i trzeciego zespołu biegłych. Istotne w sprawie były przede wszystkim opinie neurologów drugiego i trzeciego zespołu. Obaj neurolodzy (drugiego i trzeciego zespołu biegłych) uzgodnili swoje stanowiska na rozprawie w dniu 9 września 2014 r. co do występowania częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonej, która według nich trwała od dnia złożenia wniosku o rentę, tj. od 14 czerwca 2012 r. do 30 września 2014 r.

Sąd uznał powyższe opinie za wyczerpujące, poddające wszechstronnej analizie stan zdrowia ubezpieczonej w odniesieniu do jej możliwości zawodowych. Opinie biegłych zostały szczegółowo uzasadnione, a ponadto wnioski w nich zawarte nie nasuwały wątpliwości co do ich trafności, zatem brak było podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego. Biegli są doświadczonymi specjalistami z dziedziny neurologii. Opinię biegli wydali po zapoznaniu się z wszystkimi dokumentami leczenia przedłożonymi przez ubezpieczoną. Stanowisko swoje fachowo, logicznie i wyczerpująco uzasadnili. W swoich ustnych wyjaśnieniach złożonych na rozprawie biegły sądowy specjalista neurolog T. Ś. stanowczo stwierdził w swoim badaniu, iż zdiagnozował u ubezpieczonej zanik ruchu w zakresie segmentów C6 i C7 kończyny górnej prawej, przy czym część jej dolegliwości była niecharakterystyczna. W badaniu rezonansem magnetycznym z dnia 23 kwietnia 2014 r. (k.-176 a.s.) ujawniła się jamistość rdzenia kręgowego, co świadczy o znacznym postępie schorzeń neurologicznych ubezpieczonej. Jej choroba neurologiczna dotyczy krążków międzykręgowych, co popularnie nazywa się dyskopatią. W pierwszym okresie tej choroby często pojawia się postępujące odwodnienie krążków międzykręgowych ( tzw. dehydratacja ), które stwierdzone zostało u ubezpieczonej już w badaniu radiologicznym z dnia 9 lutego 2012 r.( k -53 dokumentacji lekarskiej organu rentowego ). Dostrzec w tym miejscu należy, iż drugi biegły neurolog P. W. (1) podzielił ostatecznie na rozprawie powyższe stanowisko, stwierdzając istnienie u badanej postępu schorzeń neurologicznych, o czym świadczy ujawnienie w badaniu rezonansem magnetycznym z dnia 23 kwietnia 2014r.jamy syringomielicznej.

Dokonując analizy stanu zdrowia ubezpieczonej przez pryzmat wszystkich wymienionych wyżej przesłanek Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że występujące u ubezpieczonej schorzenia stanowią podstawę orzeczenia o niezdolności do pracy na okres wskazany na rozprawie przez biegłych neurologów drugiego i trzeciego zespołu. Ich zgodne stanowisko obejmowało częściową niezdolność ubezpieczonej do pracy w okresie od dnia złożenia przez nią wniosku o rentę do 30 września 2014 r. Mając na uwadze te wspólne ustalenia biegłych neurologów Sąd nie podzielił sugestii specjalisty neurologa T. Ś. co do występowania u ubezpieczonej częściowej niezdolności do pracy aż do końca czerwca 2015 r.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym zwłaszcza opinie neurologów drugiego i trzeciego zespołu biegłych sądowych, na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając ubezpieczonej D. R. prawo do świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia (...) do dnia (...).

W punkcie 2 wyroku Sąd Okręgowy zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy emerytalno- rentowej FUS z urzędu orzekał w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zdaniem Sądu Okręgowego w okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, mimo uwzględnienia odwołania ubezpieczonej, bowiem dla dokonania aktualnej oceny stanu zdrowia ubezpieczonej niezbędnym było przeprowadzenie dowodu z opinii trzech zespołów biegłych sądowych. Oznacza to, że przyczyną, dla której ubezpieczona uzyskała prawo do żądanego świadczenia dopiero w następstwie postępowania sądowego nie była jedynie odmienna ocena stanu jej zdrowia dokonana przez biegłych sądowych, w stosunku do oceny dokonanej przez organy orzecznicze ZUS. Rozbieżności co do oceny stanu zdrowia ubezpieczonej występowały także w opiniach biegłych sądowych. Ponadto ubezpieczona dopiero w toku procesu dostarczała wykonywane na bieżąco wyniki badań kręgosłupa rezonansem magnetycznym, które nie były znane organowi rentowemu i jego lekarskim organom orzeczniczym w postępowaniu administracyjnym. Okoliczności te świadczą o tym, iż nie wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

SSO Janusz Madej