Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie, VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Górski

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2014 roku, w S.,

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa M. H.

przeciwko J. G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 27 maja 2014 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt X GC 326/13:

uchyla zaskarżony wyroku i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu Szczecin – Centrum w Szczecinie do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego.

VIII Ga 323/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo M. H. o zasądzenie od pozwanego J. G. kwoty 1 783,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 maja 2011 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazano, że powód roszczenia swoje wywodził z faktu dokonania naprawy rozdzielacza koparko-ładowarki należącej do pozwanego.

Pozwany kwestionował powództwo twierdząc nie jest i nigdy nie był właścicielem koparko ładowarki (...) i nie zlecił powodowi wykonania usługi naprawy koparko-ładowarki (...) zarówno w formie pisemnej, jak i telefonicznej, nie podpisał również faktury VAT nr (...) z dnia 11 maja 2011 r.

Sąd ustalił, że strony niniejszego postępowania są przedsiębiorcami. (...) S.A. był właścicielem koparko-ładowarki marki Z.. Powód na zlecenie (...) S.A. dokonywał napraw koparko – ładowarki. Ostatnie zlecenie pochodziło z dnia 28 kwietnia 2010 r. przy kolejnym zleceniu pozwany poinformował powoda, że od tej chwili on jest zleceniodawcą i że wszelkie dokumenty maja być wystawione na jego firmę - J. G. Usługi Budowlane (...). W dniu 5 sierpnia 2010 r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 1 195,60 zł brutto tytułem regeneracji rozdzielacza koparko-ładowarki oraz usługi serwisowej wraz z dojazdem. Jako termin płatności wskazano dzień 17 sierpnia 2010 r. Pozwany uiścił należność z tytułu ww. faktury w dniu 17 września 2010 r.

W dniu 13 sierpnia 2010 r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 1 159,00 zł brutto tytułem regeneracji rozdzielacza skrętu oraz usługi serwisowej. Jako termin płatności wskazano dzień 30 sierpnia 2010 r. Pozwany uiścił należność z tytułu ww. faktury w dniu 15 września 2010 r.

W dniu 28 maja 2011 r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 984,00 zł brutto tytułem wymiany filtra oraz usługi serwisowej. Jako termin płatności wskazano dzień 10 kwietnia 2011 r. Pozwany uiścił należność z tytułu ww. faktury w dniu 13 maja 2011 r.

W dniu 11 maja 2011 r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 1 783,50 zł brutto tytułem regeneracji rozdzielacza koparko-ładowarki oraz usługi serwisowej wraz z dojazdem. Jako termin płatności wskazano dzień 23 maja 2011 r.

Pismem datowanym na dzień 9 sierpnia 2012 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 1 783,50 zł wynikającej z faktury VAT w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego wezwania na wskazany rachunek bankowy, pod rygorem zainicjowania postępowania sądowego. Wezwanie zostało skierowane na adres ul. (...), (...)-(...) Ś.. Pozwany nie udzielił odpowiedzi na wezwanie do zapłaty.

Pismem datowanym na dzień 24 grudnia 2012 r. powód ponownie wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 1 783,50 zł wynikającej z faktury VAT w terminie 3 dni od otrzymania niniejszego wezwania na wskazany rachunek bankowy, pod rygorem zainicjowania postępowania sądowego. Wezwanie zostało skierowane na adres ul. (...), (...)-(...) Ł..

W oparciu o ustalony stan faktyczny Sąd uznał powództwo okazało się w całości nieuzasadnione.

Wskazano, że podstawę roszczenia powoda stanowił art. 627 k.c., obowiązkiem powoda było wykazanie, że zamówienie, o którym mowa w pozwie, zostało przez niego wykonane. Zaznaczono w tym kontekście, że zebrany materiał dowodowy był dosyć ubogi i ograniczał się jedynie do faktury VAT nr (...) wystawionej przez powoda, która nie została podpisana przez pozwanego.

Według Sądu faktura VAT i fakt jej wystawienia nie dowodzi tego, iż wynikająca z niej wierzytelność istnieje. Odmiennej oceny można by ewentualnie dokonać, gdyby zostały one podpisane przez pozwanego, co mogłoby przemawiać za tym, że złożenie podpisu jest potwierdzeniem prawdziwości danych w nich zawartych..

Nie też uznano za zasadne stanowiska strony powodowej, iż opłacenie przez pozwanego trzech faktur VAT nr (...) świadczy o tym, iż po stronie pozwanego spoczywał również obowiązek zapłaty faktury VAT nr (...). Zdaniem Sądu faktura VAT ma moc jedynie dokumentu prywatnego w myśl art. 245 k.c. i nie sposób wyłącznie na podstawie faktury VAT nr (...) ustalić, że strony łączyła umowa określonej treści, jak i tego, czy i w jakim zakresie umowa ta została zrealizowana. W celu wykazania zasadności dochodzonego roszczenia wierzyciel musiał więc wykazać zawarcie oraz treść umowy i spełnienie przez siebie świadczenia, a opłacenie przez pozwanego faktur VAT nr (...) wystawionych przez powoda z tytułu wcześniejszych napraw koparko-ładowarki nie może – wobec braku jakichkolwiek innych przesłanek – świadczyć o tym, że pozwany obowiązany jest do zapłaty faktury stanowiącej podstawę niniejszego roszczenia, czy też aby wyraził zgodę (chociażby w sposób dorozumiany) do jej zapłaty.

Sąd wziął także pod uwagę to, iż powód nie przedstawił jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego odbiór koparko-ładowarki przez pozwanego (nie wydaje się bowiem, aby przedsiębiorcy – nawet będący w stałych kontaktach gospodarczych – w żaden sposób nie dokumentowali wydania i odbioru naprawionej maszyny)ani też wykonania dojazdu ,wreszcie zasadności żądanej ceny w oparciu o obowiązujące ceny za tego rodzaju usługę . Sąd stwierdził też, że powód nie naprowadził też żadnych dowodów osobowych potwierdzających wykonanie usługi .

Wobec braku przedstawienia dowodów Sąd uznał, że powód nie udowodnił naprawy maszyny objętej wystawioną przez niego fakturą, co tym samym skutkować musiało oddaleniem powództwa.

Sąd dodał nadto, że powód był wezwany na rozprawę w dniu 3 grudnia 2013 r., lecz pomimo prawidłowo otrzymanego wezwania nie stawił się na nią aby szczegółowo uzasadnić swoje stanowisko oraz przedstawić ewentualne dowody na jego poparcie. Należy podkreślić, że powód został poinformowany, iż niestawiennictwo w Sądzie skutkować będzie pominięciem dowodu z jego zeznań.

Wywody skonkludowano, że skoro powód nie udowodnił, że przysługuje mu względem pozwanego wierzytelność wynikającą z faktury VAT nr (...) to – przy jednoczesnym zaprzeczeniu istnienia roszczenia przez pozwanego – sąd kierując się rozkładem ciężaru dowodu uznał istnienie roszczenie za nieudowodnione i oddalić powództwo w tym zakresie.

Apelację od tego wyroku wniosła strona powodowa. Wyrokowii zarzucono

- naruszenie art. 299 § 1 k.p.c. i art. ó k.c. poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania powoda pomimo złożonego wniosku dowodowego i istnienia niewyjaśnionych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy faktów o okoliczności oraz pozbawieniem możliwości udowodnienia faktów, z których powód wywodzi skutki prawne, podczas, gdy na rozprawie w dniu 3 grudnia 2013 roku powód był obecny ( błędny zapis w protokole rozprawy) lecz nie mógł zostać przesłuchany, ponieważ zaszła konieczność odroczenia terminu rozprawy z powodu braku zwrotnego potwierdzenia odbioru zawiadomienia o terminie rozprawy pozwanego J. G., co uniemożliwiało prowadzenie postępowania dowodowego,

- naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i przyjęcie, że pozwany nie udowodnił wykonania usługi i wysokości należnego wynagrodzenia, podczas gdy dowody w postaci załączonych faktur VAT jednoznacznie wskazują, iż strony prowadziły stałą współpracę, czego dotyczyło przedmiotowe zlecenie, jakie były koszty dojazdu, które pozwany akceptował przy wcześniejszych usługach, co jednoznacznie wskazuje, iż przedmiotowe zlecenie zostało wykonane, a powodowi należało się wynagrodzenie w żądanej pozwem wysokości, co przy braku dowodów przeciwnych winno skutkować uznaniem przez Sąd zasadności żądania powoda,

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniesiono o zmianę powyższego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dochodzonej kwoty lub uchylenie wyroku Sądu I instancji w całości oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

W apelacji wniesiono o przeprowadzenie dowodu z protokołu rozprawy z dnia 3 grudnia 2013 roku w sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym Szczecin - Centrum w Szczecinie X Wydział Gospodarczy z powództwa M. H. przeciwko A. M., sygn. akt X GC 657/13 po uprzednim załączeniu akt sprawy do mniejszego postępowania na okoliczność ustalenia błędnego zapisu w protokole rozprawy z dnia 3 grudnia 2013 roku, w sprawie X GC 326/13 upr., oraz stawiennictwa M. H. w dniu 3 grudnia 2013 roku na rozprawie.

W uzasadnieniu wskazano, że Sąd błędnie ustalił, iż powód nie stawił nie na rozprawie w dniu 3 grudnia 2013 roku, co skutkowało pominięciem dowodu z jego zeznań. Podkreślić należy, iż powód w tym dniu był obecny na rozprawie, co nie znalazło odzwierciedlenia w zapisie protokołu rozprawy, z którym pełnomocnik zapoznał się dopiero po wydaniu zaskarżonego orzeczenia. Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż powód nie mógł zostać przesłuchany na ww. terminie rozprawy, albowiem Sąd nie otrzymał zwrotnego potwierdzenia odbioru przez pozwanego zawiadomienia o terminie rozprawy i zmuszony był rozprawę odroczyć bez prowadzenia postępowania dowodowego. Na następny termin Sąd wezwał celem przeprowadzenia postępowania dowodowego z przesłuchania strony wyłącznie pozwanego J. G.. Wobec wyżej wskazanych okoliczności Sąd całkowicie bezzasadnie pominął dowód z przesłuchania strony powodowej, pomimo istnienia istotnych niewyjaśnionych faktów dla rozstrzygnięcia sprawy oraz złożonego w tym zakresie wniosku dowodowego, przy czym zauważyć należy, iż charakter dowodu z przesłuchania stron nie ma wpływu na ocenę jego mocy dowodowej i winien on być oceniany przez Sąd jak każdy inny dowód przeprowadzony w toku postępowania.

Wskutek uchybienia Sądu w tym zakresie powód w swoim przekonaniu został pozbawiony możliwości udowodnienia okoliczności, z których wywodzi skutki prawne, o których mowa w art. 6 k.c.

Niezależnie od powyższego powód nie zgodził się z oceną materiału dowodowego przez Sąd, skutkującą przyjęciem, iż powód nie wykazał, iż wykonał usługę, jak również nie udowodnił wysokości należnego wynagrodzenia wywodząc, że załączone faktury VAT bez podpisu pozwanego oraz potwierdzenia przelewów przez pozwanego wynagrodzeń z okresu poprzedzającego wykonanie spornej usługi jednoznacznie wskazują, w jaki sposób strony ustalały sposób wykonywania zleceń, ustalały wynagrodzenie w zakresie kosztów dojazdu i w jaki sposób pozwany akceptował należne wynagrodzenie, przy czym powód został pozbawiony możliwości potwierdzenia prezentowanego stanowiska w drodze dowodu z jego przesłuchania. Twierdzenia pozwanego, iż nie miał możliwości wcześniejszego ustosunkowania się do skierowanego wezwania również są bezzasadne albowiem pozwany albowiem wezwania do zapłaty były skutecznie doręczane, natomiast pozwany na etapie przedsądowym nie zanegował istnienia i wysokości roszczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wstępnie zaznaczyć należy, że sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, zaś Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego, zatem zgodnie z art. 505 ¹³ §2 k.p.c. uzasadnienie niniejszego orzeczenia powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Katalog zarzutów, które skarżący może uczynić podstawą apelacji jest w postępowaniu uproszczonym ograniczony do zarzutu naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy (art. 505 ⁹ § 1 k.p.c.). Enumeratywne wyliczenie zarzutów mogących stanowić podstawę apelacji oznacza, że w postępowaniu uproszczonym ten środek odwoławczy ma charakter ograniczony, a sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach wyznaczonych przez treść podniesionych zarzutów apelacyjnych.

Apelująca zarzuca Sądowi I instancji zarówno naruszenie prawa materialnego (art. 6 k.c.) jak i naruszenie przepisów prawa procesowego (art. 299 k.p.c. i art. 233 k.p.c.)

Sąd odwoławczy uznaje za uzasadniony zarzut naruszenia art. 6 k.c. poprzez oparcie rozstrzygnięcia na ustaleniu, iż powód nie udowodnił, że przysługuje mu wierzytelność ujęta w fakturze dołączonej do pozwu. Konstatacja ta w realiach niniejszej sprawy musi być uznana za przedwczesną. Powód istnienie umowy uzasadniającej roszczenie objęte pozwem zamierzał bowiem wykazywać w procesie między innymi przez dowód z przesłuchania stron zgłoszony już w pozwie. W uzasadnieniu wyroku I instancji niezasadnie więc przyjęto, że powód nie powołał żadnych dowodów ze źródeł osobowych dla wykazania roszczenia objętego sporem. Sąd wniosku tego nie rozstrzygnął na rozprawie (nie oddalił ani też nie uwzględnił). To z kolei powoduje, iż brak w niniejszej sprawie zwrócenia Sądowi uwagi na podstawie art. 162 k.p.c. na naruszenie przepisów k.p.c. polegające na pominięciu dowodu z przesłuchania powoda nie może stanowić podstawy do przyjęcia, że strona utraciła prawo do powoływania się na to uchybienie (na co zwracano już uwagę w orzecznictwie - por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2013 r. V CSK 579/12, OSNC-ZD 2014/2/38).

W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wskazano, że przyczyną pominięcia wniosku dowodowego była nieusprawiedliwiona nieobecność powoda na rozprawie w dniu 3 rudnia 2013 roku. Argumentacja ta nie może być uznana za zasadną, skoro rozprawa ta została odroczona z uwagi na brak w aktach sprawy zwrotnego potwierdzenia doręczenia pozwanemu wezwania na rozprawę. Zgodnie z art. 214 k.p.c. rozprawa podlegała obligatoryjnemu odroczeniu. Jeśli tak, to Sąd (nie narażając się na zarzut nieważności postępowania) nie powinien w dniu 3 grudnia 2013 przeprowadzać czynności dowodowych, w tym przesłuchania powoda, nawet jeśli ten (jak twierdzi apelant) stawił się na rozprawie. Skoro Sąd planował na kolejnej rozprawie przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, to winien wezwać na nią obie strony. Dopiero nieusprawiedliwione niestawienie się strony na tą rozprawę mogło stanowić podstawę do oceny wniosku o przesłuchanie stron w płaszczyźnie normy art. 302 §1 k.p.c.

Zatem dla zastosowania sankcji o której mowa w art. 302 §1 k.p.c. k.p.c. nieodzownym było prawidłowe wezwanie powoda również na kolejną rozprawę (poprzedzającą wydanie wyroku).

Skoro tego nie dokonano, to pominięcie wniosku o przesłuchanie powoda z uwagi na jego niestawiennictwo na rozprawie w dniu 3 grudnia 2013 nie znajduje uzasadnienia w treści art. 302 §1 k.p.c.

Jeśli zaś strona nie została wezwana do osobistego stawiennictwa na rozprawę poprzedzającą wydanie wyroku, to również jej nieobecność na tej rozprawie nie może stanowić wystarczającej przesłanki do pominięcia wniosku dowodowego.

Zamknięcie rozprawy w dniu 20 maja 2014 roku przy zaniechaniu rozstrzygnięcia wniosku dowodowego o przesłuchanie stron nie może być więc uznane za prawidłowe i trafnie skarżący podnosi, że w istocie został pozbawiony możności wykazania faktów istotnych dla rozstrzygnięcia, co do których był obarczony ciężarem dowodzenia. To zaś uzasadnia przedstawioną wyżej tezę o przedwczesności zastosowania normy art. 6 k.c. i obciążenia powoda skutkami niewykazania podstawy do wystawienia dołączonej do pozwu faktury VAT.

Zgodnie z art. 505 ¹² § 1 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji rozpatrując apelację w postępowaniu uproszczonym stwierdzi, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku, uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania. Z kolei w myśl art. 505 ¹¹k.p.c. Sąd drugiej instancji nie przeprowadza postępowania dowodowego z wyjątkiem dowodu z dokumentu, chyba że oparto na późniejszym wykryciu okoliczności faktycznych lub środkach dowodowych, z których strona nie mogła skorzystać przed sądem pierwszej instancji.

W niniejszej sprawie nie zachodzą okoliczności upoważniające Sąd odwoławczy do przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron w celu usunięcia opisanych wyżej uchybień stwierdzonych w tym zakresie na etapie postępowania I – instancyjnego. Jednocześnie bez prawidłowej oceny wniosku dowodowego zawartego w pozwie nie jest możliwa weryfikacja żądań pozwu w płaszczyźnie art. 6 k.c. Z tych przyczyn stosując normę art. 505 ¹² §1 k.p.c. zaskarżony wyrok należało uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Stosownie do treści art. 108 §2 k.p.c. Sądowi temu pozostawiono rozstrzygniecie o kosztach procesu.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd rozstrzygnie wniosek o przesłuchanie stron zawarty w pozwie a następnie stosownie do wyników postępowania dowodowego oceni prawidłowo zgromadzony materiał procesowy w płaszczyźnie art. 233 k.p.c. i po poczynieniu ustaleń faktycznych dokona prawnomaterialnej oceny żądań pozwu (a zatem rozważy również, czy fakty istotne dla rozstrzygnięcia zostały udowodnione, czy tez należy zastosować normę art. 6 k.c.)

Z przedstawionych przyczyn zbędne jest odnoszenie się do dalszych wywodów apelacji. W szczególności nie jest możliwe dokonanie oceny prawidłowości zastosowania normy art. 233 k.p.c., skoro jak wskazano wyżej nie można ocenić, czy materiał dowodowy został zgromadzony w sposób kompletny. Dopiero prawidłowe zakończenie postępowania dowodowego otwiera możliwość zastosowania normy at. 233 k.p.c. i dokonania oceny dowodów, skoro norma ta zakłada konieczność uwzględnienia całości materiału dowodowego.

Odnosząc się z kolei do wywodów opartych o żądanie przeprowadzenia dowodu z protokołu rozprawy w innej sprawie celem wykazania obecności powoda na rozprawie w grudniu 2013 stwierdzić należy że z przyczyn opisanych wyżej kwestia ta jest nieistotna dla rozstrzygnięcia.

Z przedstawionych przyczyn orzeczono, jak w sentencji.