Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 22 listopada 1996 r.
II UKN 15/96
Roszczenie o odszkodowanie określone w przepisie art. 97 ust. 1 pkt 2
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich
rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) przedawnia się z upływem 10 lat od dnia
powstania szkody.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie: SN Jerzy Kuźniar, SA
Mieczysław Bareja (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 1996 r. sprawy z powództwa
Zofii M. przeciwko Zakładom Mebli Giętych "F." Spółka Akcyjna w R. o odszkodowanie
z tytułu wypadku w drodze do pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 3 lipca 1996 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zofia M. w pozwie z 21 lutego 1996 r. wnosiła o zasądzenie na jej rzecz od
byłego pracodawcy - Zakładów Mebli Giętych "F." SA w R. kwoty 11.500 zł tytułem
odszkodowania. Twierdziła, że zakład pracy przygotowując wniosek o wcześniejszą
emeryturę w 1981 r. nie dopełnił obowiązków wynikających z art. 96 ustawy z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40,
poz. 267 ze zm.) pomijając w treści wniosku fakt inwalidztwa spowodowanego wypad-
kiem w drodze do pracy i nie pouczył o prawie do zbiegu wcześniejszej emerytury z
prawem do renty inwalidzkiej z tytułu wypadku przy pracy. Wysokość odszkodowania
wyliczyła jako równowartość różnicy pomiędzy pobieraną emeryturą a emeryturą w
zbiegu z rentą inwalidzką z tytułu wypadku w drodze do pracy w okresie od grudnia
1992 r. do maja 1994 r. Wyrokiem z dnia 30 kwietnia 1996 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi powództwo oddalił uznając je za prze-
dawnione. Sąd Wojewódzki ustalił, że powódka w dniu 8 kwietnia 1980 r. będąc
pracownicą pozwanego zakładu pracy uległa wypadkowi w drodze do pracy. W dniu 29
września 1981 r. powódka za pośrednictwem zakładu pracy złożyła wniosek o
wcześniejszą emeryturę nie zawierający informacji dotyczącej wypadku w drodze do
pracy. Powódka po stwierdzeniu inwalidztwa III grupy z ogólnego stanu zdrowia
uzyskała wcześniejszą emeryturę z dniem 1 stycznia 1982 r., to jest z datą, z którą
ustało zatrudnienie. Wniosek w przedmiocie prawa do renty inwalidzkiej z tytułu wy-
padku w drodze do pracy, jakiemu uległa w 1980 r. powódka złożyła dopiero 7 września
1994 r. Prawo do tej renty w zbiegu z prawem do emerytury zostało stwierdzone
wyrokiem Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia
18 października 1995 r. [...] od dnia 1 czerwca 1994 r., to jest za okres trzech miesięcy
wstecz od daty złożenia wniosku. Opierając się na tych ustaleniach Sąd Wojewódzki
stwierdził, że roszczenie o odszkodowanie określone w art. 97 ustawy z dnia 14 grudnia
1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin uległo przedawnieniu sto-
sownie do art. 291 KP. Nadto stwierdził, że gdyby przyjąć odpowiedzialność zakładu
pracy z tego tytułu jako odpowiedzialność deliktową, opartą na przepisie art. 415 KC w
związku z art. 300 KP, to zgodnie z art. 442 KC roszczenie również uległoby
przedawnieniu, ponieważ szkoda powstała w dniu 1 stycznia 1982 r. Ewentualne
późniejsze błędne pouczenie uzyskane w byłym zakładzie pracy nie miało zdaniem -
Sądu Wojewódzkiego - wpływu na bieg przedawnienia.
Wyrokiem z dnia 3 lipca 1996 r. [...] Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Łodzi rewizję strony powodowej oddalił. Sąd Apelacyjny uznał ustalenia
faktyczne dokonane przez Sąd I-ej instancji za w pełni zgodne z dowodami w sprawie i
podzielił ocenę prawną roszczenia powódki jako przedawnionego z tym, że wskazał
podstawę rozstrzygnięcia art. 97 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. (Dz. U.
Nr 40, poz. 267 ze zm.) w związku z art. 471 KC oraz art. 118 i 120 § 1 KC. Szkoda
powstała w momencie, w którym powódka uzyskała prawo do wcześniejszej emerytury,
a zatem termin 10-letni przedawnienia określony w art. 120 § 1 KC upłynął z dniem 1
stycznia 1992 r. Okoliczność, że powódka w 1990 r. ponownie zażądała informacji w
byłym zakładzie pracy co do możliwości uzyskania renty inwalidzkiej z tytułu wypadku w
drodze do pracy i miała uzyskać informację błędną, zdaniem Sądu Apelacyjnego nie
ma wpływu na bieg przedawnienia. Tego rodzaju informacja udzielona byłemu
pracownikowi nie należy bowiem do obowiązków wynikających z art. 96 ustawy z dnia
14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, gdyż przepis
ten dotyczy pracowników a nie byłych pracowników i nie ta informacja spowodowała
szkodę ani też nie może stanowić podstawy do roszczeń określonych w art. 97 ust. 1
pkt 2 wyżej wskazanej ustawy.
W kasacji od tego wyroku pełnomocnik powódki zarzucał naruszenie prawa
materialnego - art. 118 KC w związku z art. 455 KC poprzez błędną interpretację tych
przepisów i ich niezastosowanie i wnosił o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 3 lipca 1996 r. [...] oraz przekazanie
sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Twierdził, że powódka w 1990 r. zwracając się do zakładu pracy o informację co
do możliwości uzyskania renty inwalidzkiej wypadkowej, wezwała tym samym dłużnika
do wykonania świadczenia, a zatem, że świadczenie z tą datą stało się wymagalne i w
dacie wniesienia powództwa, to jest 21 lutego 1996 r.nie uległo przedawnieniu w
rozumieniu art. 118 KC.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie jest zasadna.
Przepis art. 96 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) nakłada na uspołecznione
zakłady pracy określone obowiązki wobec pracowników w związku z realizacją ich
uprawnień do świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych. Jednym z takich obo-
wiązków dotyczących pracowników jest udzielenie informacji dotyczących przysługują-
cych świadczeń.O prawie do świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych decydują
jednakże nie zakłady pracy, ale organy rentowe. Stąd też obowiązek zakładu pracy
dotyczy ogólnych warunków nabywania świadczeń, a nie szczegółowej analizy prawnej
jakie i w jakiej wysokości świadczenia ubezpieczeniowe mogą przysługiwać
pracownikowi. Przepis art. 97 ust. 1 pkt 2 tej ustawy stanowi podstawę prawną dla
roszczeń pracowników, którzy ponieśli szkodę wskutek niedopełnienia lub nienależy-
tego dopełnienia przez zakład pracy obowiązków wynikających z art. 96 ustawy, ws-
kazując jednocześnie, że pracownik może dochodzić naprawienia szkody według prze-
pisów prawa cywilnego. Zasadnie zatem Sąd Apelacyjny dokonując analizy stanu
prawnego ustalił, że w sprawie zastosowanie mają wyłącznie przepisy prawa cywilnego,
w tym przepisy dotyczące przedawnienia roszczeń wynikających z niewykonania lub
nienależytego wykonania zobowiązania. Prawidłowe są ustalenia Sądów obu instancji
dotyczące ustalenia terminu powstania szkody. Terminem tym jest termin, w którym
powódka mogłaby nabyć prawo do emerytury w zbiegu z prawem do renty inwalidzkiej z
tytułu wypadku w drodze do pracy, a zatem terminem nabycia prawa do wcześniejszej
emerytury jest 1 stycznia 1982 r. Powództwo zostało wniesione 21 lutego 1996 r., a
więc po upływie 10 lat od daty powstania szkody i wymagalności roszczenia, to jest po
terminie określonym w art. 118 KC. Zasadnie zatem roszczenie zostało przez Sądy obu
instancji uznane za przedawnione. Zarzut kasacji dotyczący naruszenia przepisu art.
455 KC, przez niezastosowanie tego przepisu przez Sądy nie jest zasadny.Powódka w
1990 r. - jak to sama stwierdziła w toku procesu - występowała wyłącznie o informację
dotyczącą ewentualnych uprawnień do renty inwalidzkiej wypadkowej. Nie występowała
zatem z roszczeniem przeciwko zakładowi pracy ani do sądu pracy, ani też wprost do
byłego zakładu pracy. Nie dochodziła tego roszczenia i nie żądała wypłaty
odszkodowania. Nie było zatem żądania (wezwania), o którym mowa w art. 455 KC.
Z tej też przyczyny nie można uznać zarzutu zawartego w kasacji za zasadny. W
tych warunkach, rozpoznając kasację w jej granicach (art. 393
11
KPC), stosownie do
art. 393
12
KPC orzeczono jak w sentencji.
========================================