Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 15 maja 1997 r.
I PKN 150/97
W postępowaniu sądowym dotyczącym zastosowania art. 20 ust. 1 ustawy
z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm. - w
brzmieniu obowiązującym do dnia 6 sierpnia 1996 r.), sąd powinien z urzędu do-
konać ustaleń, czy pracodawca przed podjęciem decyzji o rozwiązaniu stosunku
pracy poinformował nauczyciela o zaistnieniu przesłanek do tego rozwiązania i
czy w ten sposób umożliwił nauczycielowi złożenie wniosku o przeniesienie w
stan nieczynny.
Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra, Sędziowie SN; Jadwiga Skibińska-
Adamowicz, Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 15 maja 1997 r. sprawy z powództwa
Mirosławy S. przeciwko Zespołowi Szkół Zawodowych [..] w B. o przywrócenie do pracy,
na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Białymstoku z dnia 23 stycznia 1997 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania
Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku, po-
zostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Powódka - Mirosława S., zatrudniona na podstawie mianowania jako nauczy-
cielka języka rosyjskiego od dnia 19 października 1980 r. w Zespole Szkół Zawodowych
[...] w B., otrzymała w dniu 3 czerwca 1996 r. pismo, którym pracodawca rozwiązał z nią
stosunek pracy na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta
Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) ze skutkiem na dzień 31 sierpnia 1996 r. ze
względu na zmiany organizacyjne polegające na zmniejszeniu liczby godzin zajęć z
języka rosyjskiego, co uniemożliwiło dalsze zatrudnienie powódki na dotychczasowym
stanowisku.
Pozwem z dnia 10 czerwca 1996 r. przeciwko Zespołowi Szkół Zawodowych [...]
w B., powódka wniosła o przywrócenie do pracy. Następnie, niezależnie od wnie-
sionego pozwu, pismem z dnia 13 czerwca 1996 r. powódka zwróciła się do pozwanego
z prośbą o przeniesienie jej w stan nieczynny z dniem 1 września 1996 r.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Białymstoku wyrokiem z dnia 31 października 1996
r. [...] oddalił powództwo. Rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy ustalił, że przyczyna
rozwiązania stosunku pracy z powódką miała charakter rzeczywisty, konkretny i praw-
dziwy oraz nie była przez powódkę kwestionowana. Powódka uważała wprawdzie, że
pracodawca mógł ją przenieść do pracy w bibliotece, czego nie uczynił, chociaż w tym
samym czasie zatrudnił w bibliotece pracownika z zewnątrz. Jednakże pozwany wyjaś-
nił, że powódka posiada wykształcenie w zakresie filologii rosyjskiej i nie miała kwalifi-
kacji do wykonywania pracy w bibliotece. Kwalifikacje takie posiadała natomiast osoba,
którą zatrudniono. W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy zwrócił także uwagę na to, że
pozwany proponował powódce pomoc w zatrudnieniu w innych szkołach w Białymstoku,
z czego jednak powódka nie chciała skorzystać.
Od powyższego wyroku powódka złożyła apelację, w której nie sprecyzowała
swoich zarzutów, ale podniosła, że pismem z dnia 13 czerwca 1996 r. zwróciła się do
powoda z wnioskiem o przeniesienie jej w stan nieczynny z dniem 1 września 1996 r.,
na co nie uzyskała odpowiedzi.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyro-
kiem z dnia 23 stycznia 1997 r. [...] oddalił apelację. Rozpatrując apelację Sąd Woje-
wódzki przyjął, że powódka występuje z roszczeniem o przywrócenie do pracy, pod-
kreślając równocześnie, że Sąd nie ma kompetencji do orzekania w kwestii wniosku
powódki o przeniesienie w stan nieczynny. Sąd Wojewódzki stwierdził, że Sąd Rejo-
nowy prawidłowo zebrał i ocenił materiał dowodowy w sprawie.
Pismem z dnia 13 marca 1997 r. powódka wniosła kasację od wyroku Sądu
Wojewódzkiego w Białymstoku, zarzucając naruszenie prawa materialnego polegające
na błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu art. 477
1
KPC przez ustalenie, że
przedmiotem pozwu jest roszczenie o przywrócenie do pracy, a nie roszczenie o prze-
niesienie w stan nieczynny na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
- Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm. - w brzmieniu obowiązującym do dnia 6
sierpnia 1996 r.). Kasacja zarzuciła także naruszenie przepisów postępowania, bowiem
Sąd nie przeprowadził z urzędu postępowania dowodowego na okoliczność, czy praco-
dawca przed rozwiązaniem stosunku pracy poinformował powódkę o zaistnieniu przes-
łanek do rozwiązania stosunku pracy na podstawie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, aby
w ten sposób umożliwić jej złożenie wniosku o przeniesienie w stan nieczynny oraz na
okoliczność, czy w dniu 13 czerwca 1996 r. strony wzajemnie uzgodniły przejście po-
wódki w stan nieczynny, co powinno skutkować anulowanie wcześniejszej decyzji pra-
codawcy o rozwiązaniu stosunku pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3,
poz. 19 ze zm. - w brzmieniu obowiązującym do dnia 6 sierpnia 1996 r.) stanowił, że w
wypadku, gdy z określonych w tym przepisie przyczyn powstanie sytuacja uniemoż-
liwiająca dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć ?dyrektor szkoły
może rozwiązać z nauczycielem stosunek pracy lub na wniosek nauczyciela przenieść
w stan nieczynny@. Tym samym dyspozycja art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela
przesądzała o dwóch możliwych rozwiązaniach prawnych w zaistniałej sytuacji, które
polegać miały albo na rozwiązaniu stosunku pracy z nauczycielem, albo na
przeniesieniu nauczyciela w stan nieczynny. Należy zauważyć, że każde ze wskaza-
nych rozwiązań prawnych wywołuje odmienne skutki prawne, przede wszystkim z
punktu widzenia sytuacji prawnej nauczyciela. Dlatego na szczególną uwagę zasługuje
okoliczność, że art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela równocześnie gwarantował nau-
czycielowi prawo do zgłoszenia wniosku o przeniesienie w stan nieczynny, a tym sa-
mym w konkretnej sytuacji faktycznej - prawo wpływu na wybór jednego ze wskazanych
tym przepisem rozwiązań prawnych. Oznaczało to, że w celu umożliwienia realnego
korzystania przez nauczyciela z uprawnienia przyznanego mu w art. 20 ust. 1 Karty
Nauczyciela, w sytuacji w której spełnione zostały przesłanki zastosowania tego
przepisu, dyrektor szkoły powinien naprzód poinformować zainteresowanego o
zaistniałej sytuacji oraz o przysługującym mu prawie złożenia wniosku o przeniesienie w
stan nieczynny, a dopiero w wypadku braku stosownego wniosku, powinien podjąć
decyzję o rozwiązaniu stosunku pracy. W konsekwencji, w postępowaniu sądowym
mającym na celu rozstrzygnięcie sporu dotyczącego trybu stosowania art. 20 ust. 1
Karty Nauczyciela, sąd rozpoznający sprawę powinien z urzędu dokonać ustaleń na
okoliczność, czy pracodawca przed podjęciem decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy
poinformował nauczyciela o zaistnieniu przesłanek rozwiązania stosunku pracy na
podstawie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela i czy w ten sposób umożliwił nauczycielowi
złożenie wniosku o przeniesienie w stan nieczynny.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny nie przeprowadził postępowania
dowodowego ani na okoliczność, czy pracodawca przed rozwiązaniem stosunku pracy
z powódką poinformował ją o zaistnieniu przesłanek uzasadniających zastosowanie art.
20 ust. 1 Karty Nauczyciela, aby w ten sposób umożliwić jej złożenie wniosku o przenie-
sienie w stan nieczynny, ani też na okoliczność, czy w dniu 13 czerwca 1996 r. strony
uzgodniły przejście powódki w stan nieczynny, co skutkować powinno anulowanie
wcześniejszej decyzji pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy.
W tej sytuacji, Sąd Najwyższy uznał kasację za zasadną i na podstawie art.
393
13
§ 1 KPC orzekł jak w sentencji.
N o t k a
Odmienny pogląd co do zasad rozwiązywania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym w
trybie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym do dnia 6 sierpnia 1996 r. wynika z
uzasadnień uchwały z dnia 2 marca 1993 r., I PZP 6/93 (OSNCP 1993 z. 11 poz. 193) i uchwały z dnia
25 czerwca 1993 r., I PZP 25/93 (PiZS 1994 nr 1 s. 59).
========================================