Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 18 grudnia 1997 r.
II UKN 422/97
Kasacja nie przysługuje od wyroku sądu drugiej instancji w części
uchylającej sprawę do ponownego rozpoznania.
Przewodniczący SSN: Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Andrzej Kijowski, Stefania Szymańska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 1997 r. sprawy z wniosku
Edwarda Z. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w R. o eme-
ryturę, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 20 czerwca 1997 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
odrzucić kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w R., Inspektorat w M. decyzją z
dnia 15 grudnia 1995 r. dokonał waloryzacji emerytury Edwarda Z. z uwzględnieniem
39 lat okresów składkowych do wyliczenia wysokości świadczenia. Ubezpieczony
wniósł o uchylenie tej decyzji wobec braku prawomocności wcześniejszych decyzji
waloryzacyjnych, od których odwoływał się, a także domagał się zmiany decyzji z 26
lutego 1991 r., zarzucając zaniżanie jego emerytalnego stażu okresów składkowych i
nieskładkowych. W końcu zarzucił niewydanie decyzji wykonującej wyrok Sądu Wo-
jewódzkiego z dnia 21 maja 1992 r. [...], nakazujący uwzględnienie do jego upraw-
nień okresu działalności kombatanckiej i okresu studiów, co spowodowało zaniżanie
wysokości jego emerytury od daty jej przyznania. W wykonaniu zarządzenia Sądu
Wojewódzkiego z dnia 23 września 1996 r. o zwrocie akt organowi rentowemu w
celu dołączenia decyzji wydanych w następstwie tego wyroku oraz wyroku Sądu
- 2 -
Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 30 września 1992 r. [...], organ rentowy wydał
decyzję z dnia 25 lipca 1996 r., uwzględniającą 47 lat okresów składkowych oraz
wyrównał należne z tego tytułu świadczenie z ustawowymi odsetkami. Ubezpieczony
złożył odwołanie również od tej decyzji. Zarzucił jej nieważność wobec braku możli-
wości skontrolowania wyliczenia wysokości skorygowanej emerytury przez niewyjaś-
nienie, jakie sporne okresy składkowe uwzględniono, a jakie pominięto; jakie zasto-
sowano stopy odsetkowe i czy obliczono je od zwaloryzowanych zaniżonych kwot
świadczenia oraz czy zastosowano nie podlegający ograniczeniu wskaźnik podstawy
wymiaru w okresie od 1 stycznia 1991 r. do 1 listopada 1991 r.
Po rozpoznaniu sprawy Sąd Wojewódzki -Sąd Pracy w Rzeszowie wyrokiem
z dnia 29 stycznia 1997 r. umorzył częściowo postępowanie w sprawie z odwołania
od decyzji z dnia 15 grudnia 1995 r. w części dotyczącej zaliczenia do stażu pracy
okresów działalności kombatanckiej od 1 października 1939 r. do 1 lipca 1944 r. i
studiów od 16 listopada 1949 r. do 13 października 1952 r., a w pozostałej części
odwołanie oddalił. Sąd Wojewódzki zmienił także decyzję z dnia 25 lipca 1996 r. w
części dotyczącej odsetek, które należy liczyć od 30 września 1992 r., a w pozostałej
części odwołanie oddalił, a nadto oddalił odwołanie od decyzji z 12 września 1996 r.
Po rozpoznaniu apelacji ubezpieczonego, Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie wyrokiem z dnia 20 czerwca 1997 r. uchylił
zaskarżony wyrok Sądu Wojewódzkiego w jego pkt 1 w części oddalającej odwołanie
i w pkt 2 - ustalającym odsetki od 30 września 1992 r. oraz poprzedzającą ten wyrok
decyzję z dnia 25 lipca 1996 r. i sprawę w tym zakresie przekazał organowi rento-
wemu do ponownego rozpoznania (art. 477
14
KPC) - uznając, że decyzja organu
rentowego nie zawiera szczegółowego uzasadnienia sposobu wyliczenia zaległości
głównej wraz z należnymi odsetkami, co powoduje brak możliwości jej zweryfikowa-
nia. Sąd drugiej instancji uznał również ogólny zarzut podważający trafność wylicze-
nia zaległości emerytalnych ubezpieczonego w kontekście formalnych wymagań
szczegółowego uzasadnienia podstawy prawnej i faktycznej wydanej decyzji rento-
wej, co organ rentowy winien uzupełnić przy ponownym rozpoznaniu sprawy.
Uchylając pkt 1 zaskarżonego wyroku w jego części, dotyczącej uwzględ-
nienia w wymiarze świadczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym i „podwójnego”
liczenia okresu działalności kombatanckiej Sąd Apelacyjny odrzucił odwołanie w tym
- 3 -
zakresie (pkt II wyroku), wskazując, że to ponowione żądanie było przedmiotem
niekorzystnego dla apelującego wyroku Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z 21
maja 1992 r. [...] W konsekwencji postępowanie w tym zakresie było niedopuszczal-
ne ze względu na reguły art. 366 KPC w związku z art. 199 § 1 pkt 2 KPC, co naka-
zywało uchylenie tej części zaskarżonego wyroku i odrzucenie odwołania na zasa-
dzie art. 386 § 3 KPC.
W końcu w pkt III wyroku Sąd Apelacyjny oddalił odwołanie od decyzji eme-
rytalnej z dnia 12 września 1996 r. - uznając, że pozostawała ona bez związku z
wcześniejszymi decyzjami wydanymi w sprawie, co w szczególności odnosi się do
decyzji z 25 lipca 1996 r. (podlegającej uchyleniu) - jako orzekającej tylko w przed-
miocie zaległych świadczeń emerytalnych (przed wydaniem decyzji waloryzacyjnej).
Sąd Apelacyjny uznał za nieuzasadnione odwołanie w tym zakresie wobec trafności
tej decyzji i z braku zarzutów przeciwko sposobowi przeprowadzenia waloryzacji.
W kasacji ubezpieczonego, skierowanej przeciwko pkt II i III zaskarżonego
wyroku, podniesiono zarzut naruszenia prawa materialnego, w szczególności „prze-
pisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i
ich rodzin (Dz. U., Nr 40, poz. 267 ze zm.), przez błędne przyjęcie, że wskaźnik wy-
sokości poborów skarżącego ustalony przez organ rentowy w jego pierwszej decyzji
przyznającej emeryturę wynosi jedynie 275, 72%”, co wynikało z uwzględnienia za-
niżonego stażu emerytalnego; oraz „przez zaniechanie doliczenia skarżącemu do
wskaźnika poborów 24% za ponad 20-letni nieprzerwany staż pracy i przez niedoli-
czenie wskaźnika procentowego dodatku za każdy rok składkowy i nieskładkowy
stażu pracy skarżącego”.
Nadto kasacja podniosła zarzut naruszenia przepisów postępowania, a w
szczególności art. 227 i 233 § 1 i 2 KPC - przez zaniechanie przeprowadzenia do-
wodu z opinii biegłego z zakresu księgowości, który dawałby podstawę do prawidło-
wej oceny materiału dowodowego w sprawie i „ właściwej oceny postawy procesowej
organu rentowego, lekceważącego nie tylko istotne interesy skarżącego, ale także
lekceważącej nakazy wyroków sądowych, co spowodowało już przewlekłość procesu
od 7-miu lat”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
- 4 -
Jakkolwiek kasacja została skierowana przeciwko pkt II i III zaskarżonego
wyroku, to w istocie rzeczy zmierza ona w swojej treści do zweryfikowania „prawid-
łowego ustalenia i przyjęcia wysokości procentowego wskaźnika poborów skarżą-
cego”, czyli została ona skierowana przeciwko pkt 1 zaskarżonego orzeczenia, w
którym Sąd Apelacyjny orzekł kasatoryjnie. W tej części zaskarżony wyrok nie koń-
czy postępowania w sprawie, przeto nie poddaje się procedurze kasacyjnej, skoro
zgodnie z treścią art. 392 § 1 KPC kasacja przysługuje wyłącznie od wyroku lub pos-
tanowienia, wydanych przez sąd drugiej instancji i kończących postępowanie w
sprawie.
Wniesiona skarga kasacyjna podlegała zatem rozpoznaniu w części kwes-
tionującej uchylenie przez Sąd Apelacyjny pkt 1 wyroku Sądu pierwszej instancji i
odrzucenia odwołania ubezpieczonego, który ponowił żądanie uwzględnienia mu do
wzrostu pobieranego świadczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od
1 sierpnia 1944 r. do 2 października 1948 r. oraz okresu działalności kombatanckiej
w podwójnym wymiarze, które zostało negatywnie rozstrzygnięte prawomocnym
wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 21 maja 1992 r.; oraz co do pkt.
III zaskarżonego wyroku, odnośnie do którego skarżący domagał się weryfikacji
decyzji organu rentowego z dnia 12 września 1996 r., waloryzującej emeryturę w
wysokości ustalonej na dzień 31 sierpnia 1996 r. przez pomnożenie kwoty tego
świadczenia przez jednolity 115,2% wskaźnik waloryzacji świadczeń emerytalno-
rentowych. W tym zakresie wartość przedmiotu zaskarżenia w sposób oczywisty nie
sięga kwoty pięciu tysięcy złotych, przeto Sąd Najwyższy stwierdził ograniczenie
ratione valoris wniesionej kasacji, która nie przysługuje w sprawach o wzrost świad-
czenia z ubezpieczenia społecznego, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż pięć tysięcy złotych (art. 393 pkt 1 KPC). W tej sytuacji wobec nieodrzu-
cenia niedopuszczalnej kasacji przez Sąd drugiej instancji w trybie art. 393
5
KPC,
stosowne orzeczenie wydał Sąd Najwyższy w zgodzie z art. 393
8
§ 1 KPC.
========================================