Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 20 stycznia 1998 r.
II UKN 457/97
Wskazanie w świadectwie pracy po 28 dniach od chwili zawarcia umowy
o pracę, jako przyczyny wypowiedzenia, likwidacji działalności gospodarczej,
przy kontynuowaniu tej działalności i utrzymaniu jej w ewidencji jeszcze po
kilku miesiącach od rozwiązania umowy, świadczy o próbie obejścia przepi-
sów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 stycznia 1990
r. w sprawie wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy (Dz.U. Nr 4 poz. 27).
Przewodniczący SSN: Teresa Romer (sprawozdawca), Sędziowie SN: Jerzy
Kuźniar, Andrzej Kijowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 1998 r. sprawy z wniosku
Władysławy C. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o
wcześniejszą emeryturę, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apela-
cyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 14 maja 1997
r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Oddział ZUS w O. decyzją z dnia 10 stycznia 1997 r. odmówił Władysławie C.
przyznania wcześniejszej emerytury na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i
Polityki Socjalnej z dnia 26 stycznia 1990 r. w sprawie wcześniejszych emerytur dla
pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (Dz. U. Nr
4, poz. 27).
Wnioskodawczyni odwołała się od decyzji organu rentowego do Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu, domagając się zmiany
tej decyzji. Sąd ten wyrokiem z dnia 6 marca 1997 r. zmienił zaskarżoną decyzję i
2
przyznał wnioskodawczyni prawo do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu Sąd
Wojewódzki stwierdził, że rozwiązanie z wnioskodawczynią stosunku pracy nastąpiło
z przyczyn ekonomicznych, określonych w art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 10 ust. 2 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych
ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).
Od tego wyroku Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w O. wniósł apela-
cję. W apelacji organ rentowy zarzucił niewyjaśnienie istotnych okoliczności faktycz-
nych sprawy, a zwłaszcza nieustosunkowanie się merytorycznie do faktu, że wnios-
kodawczyni nie spełnia warunków uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury ze
względu na to, iż sama rozwiązała stosunek pracy z Wojskowym Przedsiębiorstwem
Handlowym w W. w likwidacji. Nawiązała potem następny stosunek pracy, który ustał
na zasadzie porozumienia stron. W apelacji zarzucono też wyrokowi Sądu I instancji
naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 10 ust. 1
wspomnianej ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania lub o uchylenie zas-
karżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I
instancji.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z dnia 14 maja 1997 r. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie wniosko-
dawczyni od decyzji ZUS w O. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny stwierdził, że bez-
względnym warunkiem nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, poza 35-letnim
stażem pracy - jest to, aby rozwiązanie stosunku pracy było następstwem zmniej-
szenia zatrudnienia z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. Przeprowadzone przez Sąd Wojewódzki postępowanie do-
wodowe, dla ustalenia przyczyn i okoliczności rozwiązania z wnioskodawczynią
umowy o pracę, nie dało - w ocenie Sądu Apelacyjnego - wystarczających podstaw
do przyjęcia, że rozwiązanie to nastąpiło w trybie tej ustawy.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego wnioskodawczyni działając przez pełnomoc-
nika złożyła kasację, zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną jego
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie (art. 368 § 1 KPC), a w szczególności art. 1
ust. 1 i 2 oraz art. 10 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu
pracy. W kasacji zawarty był wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i
3
przyznanie wcześniejszej emerytury oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz
wnioskodawczyni kosztów zastępstwa adwokackiego lub o uchylenie wyroku i prze-
kazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, przy
uwzględnieniu kosztów postępowania kasacyjnego, jako części kosztów procesu.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 29 sierpnia 1997 r. złożył odpowiedź
na kasację, wnosząc o oddalenie kasacji w całości na koszt wnioskodawczyni za
wszystkie instancje postępowania sądowego. Zdaniem organu rentowego zaskar-
żony wyrok Sądu Apelacyjnego odpowiada prawu, zaś kasacja nie ma usprawiedli-
wionych podstaw zarówno z punktu widzenia prawa materialnego, jak i formalnego.
Sad Najwyższy rozważył, co następuje:
Wnioskodawczyni swoje żądanie o przyznanie jej wcześniejszej emerytury na
podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26
stycznia 1990 r. w sprawie wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z
pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 27) wywodzi z faktu,
iż z pracy podjętej w dniu 2 listopada 1996 r. w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Han-
dlowo-Usługowym „K.” w N. została zwolniona w dniu 30 listopada 1996 r. z przyczyn
związanych z likwidacją firmy. Poza sporem jest, że dysponuje ona wymaganym
przez przepisy rozporządzenia 35-letnim stażem pracy i staż ten posiadała w chwili
rozwiązania umowy o pracę w dniu 30 listopada 1996 r. Umowa została rozwiązana
w wyniku dokonanego przez wnioskodawczynię wypowiedzenia.
Sąd Apelacyjny miał w zgromadzonym materiale dowodowym podstawy do
uznania, że rozwiązanie trwającej nie cały miesiąc umowy o pracę w wymiarze 1/2
etatu, w prowadzonym przez spokrewnionego z wnioskodawczynią Przedsiębiorstwie
„K.” w N., nie nastąpiło w trybie art. 10 ust. 1 w związku z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. Zakład pracy nie uległ likwidacji ani upadłości. Z zeznań
Tomasza R., właściciela przedsiębiorstwa wynika, iż nie zlikwidował przedsiębiors-
twa, nie zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. Od lutego 1997 r. jedno-
cześnie z tą działalnością zawarł umowę spółki o tym samym profilu. Z treści umowy
o pracę i świadectwa pracy wynika, że wnioskodawczyni została zatrudniona jako
zaopatrzeniowiec i osoba do spraw marketingu. Tomasz R. przed Sądem I instancji
zeznał, że nie mógł zatrudniać już wnioskodawczyni jako sprzedawcy, mimo że
zgodnie z umową nie była ona zatrudniona jako sprzedawca. Wbrew treści świa-
4
dectwa pracy [...], w którym Tomasz R. podał, że umowa o pracę z wnioskodawczy-
nią została rozwiązana wskutek likwidacji prowadzonej przez niego działalności gos-
podarczej, w aktach rentowych [...] znajduje się pismo Urzędu Miasta i Gminy w N. -
Wydział Rozwoju Gospodarczego - z dnia 7 stycznia 1997 r., z którego wynika, że
podmiot gospodarczy, sklep „K.” w N., nadal figuruje pod numerem ewidencyjnym
[...].
W tych okolicznościach trudno podzielić wywody kasacji o naruszeniu przez
Sąd II instancji przepisów prawa materialnego - art. 1 ust. 1 i 2 w związku z art. 10
ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1989 r. Podanie w świadectwie pracy jako przyczyny
wypowiedzenia umowy o pracę po 28 dniach od jej zawarcia, likwidacji działalności
gospodarczej mimo jej kontynuowania i utrzymania w ewidencji nawet w kilka mie-
sięcy po rozwiązaniu tej umowy, świadczy o próbie obejścia przepisów rozporządze-
nia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 20 stycznia 1990 r. w sprawie wcześ-
niejszych emerytur...
Kierując się powyższymi względami Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do
uwzględnienia kasacji i na mocy art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji.
========================================