Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 11 lutego 1998 r.
II UKN 334/97
Złożony po dniu 31 grudnia 1995 r. wniosek o ponowne obliczenie wyso-
kości świadczenia emerytalno-rentowego przez ustalenie na nowo podstawy
jego wymiaru podlega rozpatrzeniu jako pierwszorazowy wniosek o przyznanie
świadczenia (art. 33
2
w związku z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 17 października
1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent
oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.).
Przewodniczący SSN: Andrzej Kijowski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Maria
Tyszel, Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 1998 r. sprawy z wniosku
Wiesława J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w K. o pod-
wyższenie emerytury, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyj-
nego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 15 stycznia 1997 r.
[...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem
z dnia 21 maja 1996 r. [...], oddalił odwołanie Wiesława J. od decyzji Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych-Oddziału w K. z dnia 20 marca 1996 r., odmawiającej przeli-
czenia pobieranej przez wnioskodawcę emerytury przez przyjęcie za podstawę jej
wymiaru wynagrodzenia osiągniętego w latach 1970-1979. W uzasadnieniu tego
rozstrzygnięcia Sąd Wojewódzki wyraził pogląd, że skoro wniosek o ponowne usta-
lenie wysokości świadczenia emerytalnego został zgłoszony w dniu 15 marca 1996
r., to podstawę jego wymiaru może - zgodnie z art. 33
2
w związku z art. 7 ust. 1 pkt 5
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach
- 2 -
ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze
zm.) - stanowić przeciętna zwaloryzowana kwota wynagrodzenia lub dochodu z 7
kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego spośród ostatnich
16 lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku o przeliczenie podsta-
wy wymiaru, a nie rok złożenia wniosku o przyznanie świadczenia. W odniesieniu do
wnioskodawcy oznacza to, że przeliczenia wysokości pobieranej emerytury mógłby
się domagać jedynie w oparciu o wynagrodzenie z 7 kolejnych lat kalendarzowych w
okresie od 1980 do 1995 r. Przepis art. 7 ustawy rewaloryzacyjnej nie daje natomiast
podstaw do uwzględnienia zgłoszonego w 1996 r. wniosku o przeliczenie świadcze-
nia w taki sposób, aby za podstawę jego wymiaru przyjąć wynagrodzenie z 10 lat
kalendarzowych przypadających na 19 lat przed zgłoszeniem w 1989 r. pierwszora-
zowego wniosku o przyznanie emerytury, a więc z lat 1970-1979.
Rewizję wnioskodawcy od powyższego orzeczenia oddalił Sąd Apelacyjny-
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem z dnia 15 stycznia 1997
r. [...]. W jego motywach Sąd Apelacyjny podkreślił, że pobierając początkowo eme-
ryturę obliczoną od wynagrodzenia osiągniętego w 1989 r., wnioskodawca skorzystał
następnie w 1992 r. z przewidzianego w art. 33 ust. 1 ustawy rewaloryzacyjnej prawa
do ponownego obliczenia wysokości emerytury na zasadach określonych w art. 7
ust. 1 pkt 1 tej ustawy, a więc według zwaloryzowanej kwoty wynagrodzenia z okresu
3 kolejnych lat kalendarzowych z ostatnich 12 lat kalendarzowych liczonych wstecz
od roku zgłoszenia wniosku o emeryturę, którymi to latami zarobkowania były według
wyboru zainteresowanego lata 1977-1979. Natomiast we wniosku z dnia 15 marca
1996 r. zainteresowany, powołując się na przepis art. 33
2
ustawy rewaloryzacyjnej,
oczekiwał na jego podstawie kolejnego przeliczenia podstawy wymiaru swej
emerytury z uwzględnieniem zarobków osiągniętych w kolejnych dziesięciu latach
przypadających na 19 ostatnich lat kalendarzowych przed datą zgłoszenia w 1989 r.
pierwszego wniosku o przyznanie emerytury, tzn. zarobków z lat 1970-1979. Jed-
nakże wniosek o ponowne ustalenie wysokości podstawy wymiaru wcześniej przyz-
nanej emerytury należy - zdaniem Sądu Apelacyjnego - traktować w świetle powoła-
nego przepisu jako wniosek pierwszorazowy, a więc podstawę tę ustalać zgodnie z
art. 7 ust. 1 ustawy. Przy zgłoszeniu wniosku w 1996 r. nie wolno zatem sięgać do
zarobków z 10 kolejnych lat wybranych z ostatnich 19 lat kalendarzowych poprze-
- 3 -
dzających wniosek, gdyż możliwość taką przepis art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy przewiduje
w odniesieniu do wniosków zgłoszonych dopiero w 1999 r. Poza tym zgłoszony w
trybie art. 33
2
ustawy rewaloryzacyjnej wniosek o ponowne ustalenie wysokości
świadczenia ma w ocenie Sądu Apelacyjnego praktyczną doniosłość tylko w sytuacji,
gdy po przyznaniu świadczenia emeryt lub rencista osiągnął wynagrodzenie, którego
wysokość uwzględniona w podstawie wymiaru świadczenia mogłaby wpłynąć na
podwyższenie jego wskaźnika. Tymczasem w sprawie jest niesporne, że po przyz-
naniu emerytury wnioskodawca już nie pracował.
Kasację od tego wyroku wniósł w imieniu wnioskodawcy radca prawny Świę-
tokrzyskiego Regionu NSZZ "Solidarność", zarzucając naruszenie art. 33
2
w związku
z art. 7 ust. 1 ustawy rewaloryzacyjnej i wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku
oraz "podwyższenie powodowi emerytury". W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wyra-
żono pogląd, że odesłanie w art. 33
2
ustawy rewaloryzacyjnej do jej przepisu art. 7
oznacza, iż okres ostatnich lat kalendarzowych, z których zarobki osiągnięte w od-
powiedniej sumie kolejnych lat kalendarzowych stanowią podstawę wymiaru świad-
czenia emerytalno-rentowego, podlega zawsze liczeniu wstecz od roku zgłoszenia
wniosku o przyznanie świadczenia, a nie wniosku o ponowne ustalenie jego wyso-
kości. Poza tym zgłoszenie w 1996 r. wniosku o ponowne obliczenie wysokości
świadczenia umożliwia zainteresowanemu korzystanie z wariantów obliczeniowych
określonych w art. 7 ust. 1 pkt 5-8 ustawy, ponieważ "wszystkie te punkty spełniają
jedyny warunek, jakim jest termin zgłoszenia wniosku". Wnioskodawca miał zatem
prawo wyboru wariantu najkorzystniejszego, który wynika dlań z treści art. 7 ust. 1
pkt 8 ustawy rewaloryzacyjnej.
Sąd Najwyższy, po zapoznaniu się również z pisemnym stanowiskiem w
sprawie, wyrażonym w dniu 8 grudnia 1997 r. przez Departament Emerytur i Rent
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zważył co następuje:
Kasacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Nietrafnie zarzuca skarżący, że
złożony przezeń w 1996 r. w trybie art. 33
2
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o
rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) wniosek o ponowne ustalenie wy-
- 4 -
sokości emerytury przez ustalenie na nowo podstawy jej wymiaru, mógł i powinien
być rozpatrzony według zasad z art. 7 ust. 1 pkt 8 tej ustawy, a więc przy uwzględ-
nieniu zarobków z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowa-
nego z ostatnich 19 lat kalendarzowych, liczonych wstecz od roku zgłoszenia pierw-
szego wniosku o przyznanie emerytury w 1989 r. Przepis art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy
dotyczy wprawdzie expressis verbis wniosków zgłoszonych "do dnia 31 grudnia 1999
r.", ale to nie znaczy, że obejmuje również wniosek zgłoszony np. w 1996 r. Wspo-
mniany przepis określa bowiem nie tylko najpóźniejszy (do dnia 31 grudnia 1999 r.),
ale również najwcześniejszy termin zgłaszania objętych nim wniosków. Tym naj-
wcześniejszym terminem jest dzień 1 stycznia 1999 r., a wynika to pośrednio z faktu,
że do dnia 31 grudnia 1998 r. należy składać wnioski mieszczące się w zakresie
zastosowania art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy. Innymi słowy, przepisy kolejnych punktów
(od 1 do 8) w art. 7 ust. 1 ustawy są ukształtowane w swoiście "widełkowy" sposób, a
więc obejmują wnioski składane w sztywnym okresie od 1 stycznia do 31 grudnia
danego roku (w latach od 1992 do 1999) oraz - w art. 7 ust. 1 pkt 9 - "po dniu 31
grudnia 1999 r.". Wnioskodawca nie mógł zatem wybierać spośród różnych warian-
tów ponownego obliczenia podstawy wymiaru swojej emerytury, gdyż przez złożenie
wniosku "do 31 grudnia 1996 r." został objęty zakresem zastosowania art. 7 ust. 1
pkt 5, przewidującego uwzględnianie zarobków z kolejnych 7 lat przypadających na
16 lat kalendarzowych poprzedzających datę wspomnianego wniosku.
Błędne jest również twierdzenie skarżącego, że przy rozpatrywaniu zgłoszo-
nych po dniu 31 grudnia 1995 r. wniosków o ponowne obliczenie wysokości przyz-
nanego już świadczenia emerytalno-rentowego w drodze ustalenia na nowo podsta-
wy jego wymiaru należy wymaganą przez art. 7 ust. 1 ustawy odpowiednią ilość tzw.
ostatnich lat kalendarzowych liczyć wstecz od roku zgłoszenia pierwszego wniosku o
emeryturę lub rentę. Celem przepisu art. 33
2
ustawy rewaloryzacyjnej, dodanego do
niej od 1stycznia 1996 r. przez ustawę nowelizacyjną z dnia 29 września 1995 r. (Dz.
U. Nr 138, poz. 681) było bowiem zrównanie sytuacji emerytów i rencistów pobie-
rających już świadczenia z sytuacją osób składających po dniu 31 grudnia 1995 r.
wnioski o przyznanie takiego świadczenia. Ci pierwsi mogli bowiem podstawę wy-
miaru swoich świadczeń ustalać z relatywnie krótkich okresów zarobkowania,
zwłaszcza zaś wtedy, gdy świadczenie zostało - jak u skarżącego - ustalone przed
- 5 -
wejściem w życie ustawy rewaloryzacyjnej. Po rewaloryzacji takiego świadczenia,
ponowne ustalenie podstawy jego wymiaru było bowiem zgodnie z art. 33 ust. 1
ustawy możliwe tylko z okresu ustalonego w jej art. 7 ust. 1 pkt 1, a więc z 3 lat przy-
padających na ostatnie 12 lat kalendarzowych poprzedzających zgłoszenie wniosku.
Wprawdzie ustalanie podstawy wymiaru świadczenia z krótszego okresu zarobko-
wania bywa na ogół korzystniejsze dla zainteresowanego, ale zdarzają się również
wyjątki i do możliwości korzystania z nich chciał ustawodawca dopuścić również
osoby pobierające już świadczenia, aczkolwiek na równych zasadach z osobami
ubiegającymi się o przyznanie świadczenia. Wniosek o przeliczenie podstawy wy-
miaru świadczenia w trybie art. 33
2
ustawy należy zatem traktować tak jak wnioski
pierwszorazowe ze wszystkimi tego konsekwencjami, dotyczącymi również liczenia
tzw. ostatnich lat kalendarzowych wstecz od roku zgłoszenia wniosku o przeliczenie.
Z wyżej wskazanych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 393
12
KPC
orzekł, jak w sentencji.
========================================