Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 8 kwietnia 1998 r.
I PKN 32/98
Funkcjonowanie zespołu obsługi finansowania zadań oświaty w gminie i
powiększenie stanu zatrudnienia w tym zespole, może wskazywać na pozor-
ność likwidacji stanowisk pracy.
Przewodniczący SSN: Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 1998 r. sprawy z powódz-
twa Barbary K. przeciwko Urzędowi Gminy w P. o przywrócenie do pracy, na skutek
kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Warszawie z dnia 16 września 1997 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowego-
Sądu Pracy w Ciechanowie z dnia 26 maja 1997 r. [...] oraz przekazał sprawę temu
Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Ciechanowie wyrokiem z dnia 26 maja 1997 r. [...]
w sprawie z powództwa Barbary K. przeciwko Urzędowi Gminy w P. o przywrócenie
do pracy, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.526 zł tytułem odszko-
dowania za sprzeczne z prawem rozwiązanie stosunku pracy oraz 100 zł tytułem
zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wyrokowi nadał rygor natychmiastowej
wykonalności do kwoty 842 zł.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była zatrudniona w pozwanym Urzędzie
Gminy od 2 stycznia 1996 r. na podstawie umowy o pracę na czas nie określony na
stanowisku starszej księgowej w Zespole Nadzoru i Obsługi Szkół. W dniu 31 lipca
1996 r. wręczono powódce wypowiedzenie umowy o pracę ze skutkiem na dzień 31
października 1996 r. Jako przyczynę wypowiedzenia umowy pracodawca wskazał
2
zamierzoną likwidację etatu. Po rozwiązaniu z powódką umowy o pracę etat nie zos-
tał zlikwidowany, lecz zatrudniono na miejsce powódki inną osobę, która przedtem
nie pracowała w pozwanym zakładzie pracy.
Rada Gminy w P. w dniu 24 kwietnia 1997 r. podjęła uchwałę [...], mocą której
zlikwidowała z dniem 1 maja 1997 r. Zespół Nadzoru i Obsługi Szkół w P., czyli zak-
ład, w którym powódka pracowała przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Sąd Re-
jonowy uznał, że z materiału zebranego w sprawie wynika, iż zamierzona likwidacja
etatu stanowiła przyczynę pozorną, a więc brak było uzasadnienia wypowiedzenia
powódce umowy o pracę, gdyż na jej miejsce zatrudniono innego pracownika. Kon-
sekwencją braku zasadności wypowiedzenia umowy o pracę jest przywrócenie do
pracy na poprzednio zajmowane stanowisko. Jednakże Sąd zastosował art. 45 § 2
KP i nie uwzględnił żądanego przez powódkę przywrócenia do pracy, gdyż takie żą-
danie było niemożliwe do uwzględnienia z powodu likwidacji Zespołu Nadzoru i Obs-
ługi Szkół w P. na mocy wymienionej uchwały Rady Gminy. Dlatego Sąd Rejonowy
zasądził na rzecz powódki odszkodowanie na podstawie art. 47
1
KP.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z dnia 16 września 1997 r. [...] oddalił apelację powódki od powyższego wyroku
Sądu pierwszej instancji. W uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki podzielił ustalenia
Sądu pierwszej instancji. Uznał, że apelacja powódki nie może być uwzględniona,
gdyż Sąd nie jest uprawniony do kwestionowania ważności uchwał Rady Gminy oraz
uznania jej za pozorną i nie wywołującą skutków prawnych. Pogląd ten Sąd wyraził w
związku z zarzutem apelacji, że pomimo powzięcia uchwały przez Radę Gminy,
Zespół Nadzoru i Obsługi Szkół, w którym powódka była zatrudniona nadal
funkcjonuje. Rada Gminy nie zmieniła wymienionej uchwały, a ponadto w dniu 25
czerwca 1997 r. podjęła uchwałę w sprawie zmian w Regulaminie Organizacyjnym
Urzędu Gminy w P., przekazując realizację budżetu w zakresie finansowania oświaty
w gminie Referatowi Organizacyjnemu. Zmiana ta nastąpiła w konsekwencji decyzji o
likwidacji Zespołu Nadzoru i Obsługi Szkół w P. Z tych względów - zdaniem Sądu
Wojewódzkiego - zasadne są ustalenia, że przywrócenie powódki do pracy w dacie
wypowiedzenia nie było możliwe, pomimo iż powódka czuje się subiektywnie
pokrzywdzona, gdyż zrezygnowała z pracy w Szkole Podstawowej w celu zatrud-
nienia się w wymienionym Zespole Nadzoru i Obsługi Szkół. Nie może to jednak
rzutować na rozstrzygnięcie sprawy, które opiera się na obiektywnych przesłankach,
wynikających z ustalonego stanu faktycznego.
3
Od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego pełnomocnik powódki wniósł
kasację, w której zarzucił temu wyrokowi naruszenie prawa materialnego przez
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 30 § 1 pkt 2 KP w związku z art. 45
§ 1 KP i art. 56 KP. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
rozstrzygnięcie co do istoty sprawy, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu skarżący podał, że o pozorności zmian Regulaminu Organi-
zacyjnego świadczy fakt funkcjonowania nadal Zespołu o niezmienionych zadaniach,
a nadto jego powiększenie o nowo zatrudnionych pracowników: Ewę D. i Andrzeja L.
Fakty te znalazły potwierdzenie w materiale dowodowym i świadczą o tym, że roz-
wiązanie umowy o pracę z powódką nastąpiło z naruszeniem prawa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest uzasadniona, pomimo zbędnego i niewłaściwego powołania w jej
zarzucie naruszenia prawa materialnego, to jest przepisów art. 30 § 1 pkt 2 i art. 56
KP, obok uzasadnionego zarzutu naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 45 § 1
KP. Podzielając ustalenia Sądu pierwszej instancji, że nie było uzasadnienia do wy-
powiedzenia powódce umowy o pracę, gdyż likwidacja etatu była przyczyną pozorną,
a nie rzeczywistą, Sąd Wojewódzki nie dostrzegł jednak braku konkretnych ustaleń
faktycznych tego Sądu, które przemawiałyby za niemożliwością przywrócenia
powódki do pracy. W materiale dowodowym znalazły potwierdzenie fakty zatrud-
nienia przez Gminę innej osoby na miejsce zwolnione przez powódkę, jak również
powiększenia stanu zatrudnienia o dalsze dwie osoby na skutek przyjęcia do pracy
nowych pracowników. W tych okolicznościach - zdaniem Sądu Najwyższego - od-
mowa uwzględnienia jej żądania przywrócenia do pracy nie jest usprawiedliwiona
rzeczywistą niemożliwością zatrudnienia powódki. Nie można także zgodzić się z
poglądem Sądów obu instancji, że przywrócenie powódki do pracy nie było możliwe
z powodu likwidacji Zespołu Nadzoru i Obsługi Szkół, którego niezmienione zadania i
obowiązki są nadal wykonywane w tym samym Urzędzie w ramach nieistotnych
zmian wewnątrzorganizacyjnych. Funkcjonowanie zespołu obsługi finansowania
zadań oświaty w gminie i powiększenie w krótkim czasie stanu zatrudnienia w tym
zespole w toku trwania niniejszego procesu może wskazywać na to, że pracodawca
dysponował stanowiskami pracy odpowiednimi do kwalifikacji powódki. Jeżeli w
4
takim wypadku pracodawca nie mając zastrzeżeń do pracy pracownika dokonał
wypowiedzenia definitywnego umowy o pracę bez zaproponowania pracownikowi
innej pracy, którą dysponował, pracownik może zasadnie domagać się restytucji
swego zatrudnienia na zasadzie art. 45 § 1 KP w razie nieuzasadnionego wypowie-
dzenia umowy o pracę. W tej sytuacji - zdaniem Sądu Najwyższego - Sąd Pracy ma
obowiązek orzeczenia przywrócenia pracownika do pracy w razie nieuzasadnionego
wypowiedzenia umowy o pracę, który wynika wprost z art. 45 § 1 KP. Sądy obu
instancji nie poczyniły niezbędnych ustaleń faktycznych, które uzasadniałyby zasto-
sowanie art. 45 § 2 KP. W związku z tym zarzut kasacji naruszenia przez Sąd zas-
karżonym wyrokiem art. 45 § 1 KP jest zasadny. Problem odmowy restytucji rozwią-
zanego stosunku pracy powódki wymaga uzupełniających ustaleń faktycznych wo-
bec braku przekonywająco umotywowanych podstaw do zastosowania w sprawie
przepisu art. 45 § 2 KP i wnikliwej oceny prawnej całokształtu okoliczności faktycz-
nych z uwzględnieniem należytej ochrony przewidzianych prawem roszczeń pra-
cownika.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że ka-
sacja podlega uwzględnieniu i dlatego na zasadzie art. 393
13
KPC orzekł, jak w
sentencji.
========================================