Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 października 1998 r.
II UKN 273/98
Ocena, że przedawniło się roszczenie o jednorazowe odszkodowanie z
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze
zm.) nie jest wystarczająca do oddalenia powództwa opartego na podstawie z
art. 445 KC.
Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie: SA Beata Gudowska (spra-
wozdawca), SN Stefania Szymańska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 października 1998 r. sprawy z po-
wództwa Andrzeja R. przeciwko Przedsiębiorstwu Połowów Dalekomorskich i Usług
Rybackich “G.” w S. o odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, na skutek kasacji
powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Poznaniu z dnia 10 lutego 1998 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w
Poznaniu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania ka-
sacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
W dniu 22 czerwca 1987 r., na statku "L." Przedsiębiorstwa Połowów Daleko-
morskich i Usług Rybackich G. w S., Andrzej R. uległ wypadkowi przy pracy, dozna-
jąc przecięcia ścięgna w prawej dłoni.
Bez żądania świadczeń na podstawie ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst:
Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.), w dniu 4 marca 1997 r. zwrócił się przeciwko
byłemu pracodawcy z pozwem o zapłatę 20.000 zł tytułem “odszkodowania za utra-
cone zdrowie i cierpienia z tym związane”.
Wyrokiem z dnia 22 maja 1997 r. Sąd Wojewódzki w Szczecinie oddalił po-
2
wództwo, jako obejmujące roszczenie przedawnione, co w apelacji powoda zostało
ocenione jako orzeczenie przedwczesne, wynikające z braku ustalenia, w którym
momencie powód powziął wiadomość o szkodzie i jej pełnym rozmiarze uzasadniają-
cym żądanie renty uzupełniającej.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 10 lutego 1998 r., zmienił zas-
karżone orzeczenie i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.032,80 zł, a
w pozostałej części apelację oddalił. W motywach tego wyroku stwierdził, że w świet-
le przepisu art. 291 § 1 KP w związku z art. 9 - 11 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r.,
nie doszło do przedawnienia roszczeń powoda z tytułu następstw wypadku z dnia 22
czerwca 1987 r. Powołał przy tym uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyż-
szego z dnia 17 października 1984 r. ( III PZP 29/84, OSNCP 1985 z. 2-3, poz. 21)
stanowiącą, że bieg przewidzianego w art. 291 § 1 KP terminu przedawnienia rosz-
czenia o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby za-
wodowej (art. 9-11 ustawy wypadkowej) rozpoczyna się od dnia, w którym pracownik
dowiedział się o doznaniu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, albo o
jego zwiększeniu o co najmniej 10%. Zgodnie z tym stanowiskiem Sąd Apelacyjny
liczył upływ okresu przedawnienia od momentu dowiedzenia się przez powoda o
szkodzie, tj. od roku 1997, kiedy powód został skierowany na badania przez biegłych
sądowych. Ustalony w ich opinii rozmiar uszczerbku na zdrowiu (8 %) uznał Sąd
Apelacyjny za odpowiadający odszkodowaniu w kwocie 2.032,80 zł, toteż taką kwotę
zasądził, oddalając apelację (a w konsekwencji część powództwa) w pozostałym za-
kresie.
W kasacji - opartej na podstawie naruszenia przepisów prawa materialnego
(art. 445 KC w związku z art. 300 KP) oraz procesowego (art. 5 i 328 KPC) - powód
domagał się zmiany wyroku Sądu Apelacyjnego przez zasądzenie pozostałej, objętej
pozwem kwoty zadośćuczynienia (17.967,20 zł) z odsetkami, ewentualnie uchylenia
zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W uzasad-
nieniu kasacji powód podniósł, że wyrok Sądu Apelacyjnego, uwzględniający apela-
cję co do zasady, w sposób istotny narusza przepisy postępowania, albowiem w jego
uzasadnieniu brak jest wyczerpujących ustaleń faktycznych odnośnie do uznania
roszczenia powoda tylko do kwoty 2.032,80 zł, jak też brak podstawy prawnej rozs-
trzygnięcia. Zdaniem skarżącego Sąd Apelacyjny, choć uznał, iż roszczenie powoda
nie jest przedawnione, nie wyjaśnił, na jakiej zasadzie je uwzględnił i nie wskazał,
czy stanowi ją art. 9 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wy-
3
padków przy pracy i chorób zawodowych, czy też - powołany przez powoda - art. 445
KC. Uzasadnienie wyroku ograniczające się tylko do stwierdzenia, że “...rozmiar
uszczerbku (8 %) uzasadnia zasądzenie odszkodowania w kwocie...” i oddalenie
apelacji w pozostałym zakresie nie odpowiada - w ocenie powoda - wymogom, jakie
zgodnie z art. 328 § 2 KPC powinno spełniać uzasadnienie wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Braki w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku należy uznać za
usprawiedliwioną podstawę kasacji, albowiem są one tak istotne, że niweczą możli-
wość stwierdzenia, czy wyrokiem tym została rozstrzygnięta istota sporu. Z pisemne-
go uzasadnienia wyroku nie wynika, czy Sąd drugiej instancji rozważał odpowiedzial-
ność pracodawcy z tytułu wypadku przy pracy na podstawie przepisów art. 445 KC w
związku z art. 300 KP, na której zostało oparte powództwo, czy tylko na podstawie
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych. Nie jest też jasne, na jakiej podstawie apelacja (i roszczenie)
zostały oddalone w pozostałym zakresie, przekraczającym kwotę zasądzoną. Można
tylko domniemywać, że Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu Wojewódzkiego co do
przedawnienia roszczeń powoda, lecz domniemanie to podważają motywy wyroku,
dotyczące biegu przedawnienia, w szczególności jego początku, które są odmienne
od poglądu prawnego Sądu pierwszej instancji. Przede wszystkim zaś domniemaniu
temu przeczy zasądzenie odszkodowania.
Równie dobrze można także przyjmować, że rozmiar szkody na osobie powo-
da uzasadniał zasądzenie tylko kwoty objętej punktem I wyroku, ale skoro jest to
kwota ustalona w powiązaniu z tabelami obowiązującymi dla ustalenia odszkodowa-
nia z tytułu wypadku przy pracy (rozporządzenie Ministra Pracy Płac i Spraw Socjal-
nych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17 października 1975 r. w
sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu oraz wypłacania świadczeń
z tytułu wypadków przy pracy, w drodze do pracy i z pracy oraz z tytułu chorób za-
wodowych - Dz.U. Nr 36 poz.199), to wyrok Sądu Apelacyjnego w żadnym punkcie
nie odnosi się do wywiedzionego w pozwie żądania zadośćuczynienia.
Uzasadnienie zaskarżonego wyroku pomija również, że poszkodowany
wskutek wypadku przy pracy w uspołecznionym zakładzie pracy w okresie od dnia 1
stycznia 1968 r. do 31 grudnia 1989 r. (po uchyleniu ograniczenia dochodzenia rosz-
4
czeń przewidzianego najpierw w art. 22 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o świad-
czeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków przy pracy - Dz.U. Nr 3,
poz. 8 ze zm., a następnie art. 40 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych) może dochodzić odszkodowa-
nia na zbiegających się podstawach: na podstawie art. 9 - 11 ustawy z dnia 12
czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodo-
wych oraz na podstawie przepisów prawa cywilnego, w zakresie szkód nie pokrytych
odszkodowaniem z ustawy wypadkowej. W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia
14 grudnia 1990 r., III PZP 20/90 (OSNCP 1991 z. 7, poz. 79) Sąd Najwyższy wska-
zał, że z tytułu wypadków, które nastąpiły przed dniem 1 stycznia 1990 r., mogą być
dochodzone - jeśli nie są przedawnione - roszczenia wynikające ze zdarzeń praw-
nych zaistniałych po tym dniu, a więc obejmujących powstanie nowej szkody lub no-
wej krzywdy w wyniku pogorszenia stanu zdrowia (por. też motywy uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 25 września 1992 r., III CZP 118/92, Biuletyn Sądu Najwyższego
1992 nr 9, s. 9).
Po zajęciu stanowiska co do tego, że powód dowiedział się o konsekwencjach
wypadku po skierowaniu go na badanie przez biegłych oraz że jego roszczenie odsz-
kodowawcze stało się wymagalne dopiero po ustaleniu uszczerbku na zdrowiu, a
więc w 1997 r., Sąd Apelacyjny nie mógł ograniczyć się do zasądzenia odszkodo-
wania odpowiedniego do stopnia uszczerbku na zdrowiu, a uchylić od oceny kwestii
przedawnienia roszczenia z art. 445 KC w świetle art. 442 § 1 KC. Następnie, zobo-
wiązany był do przeprowadzenia stosownego postępowania dowodowego celem
ustalenia wysokości sumy odpowiedniej dla zadośćuczynienia pieniężnego za doz-
naną krzywdę, uwzględniającego wszystkie krzywdy fizyczne i psychiczne, również
doznany ból, cierpienia oraz obecne kłopoty związane z uzyskaniem pracy.
W tym stanie sprawy Sąd Najwyższy uznał wytknięcie podstaw kasacyjnych
za usprawiedliwione, w związku z czym na zasadzie art. 39313 § 1 KPC orzekł, jak w
sentencji.
========================================