Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 24 listopada 1998 r.
I PKN 343/98
Obowiązujące w zakładzie pracy porozumienie w sprawie wprowadzenia
zakładowego systemu wynagradzenia, określające warunki, od których zależy
nabycie uprawnień do nagrody jubileuszowej może w zakresie w nim nie ure-
gulowanym odesłać, zgodnie z art. 9 § 2 KP, do powszechnie obowiązujących
przepisów. W takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy zarządzenia Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów
pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad
jej obliczania i wypłacania (M.P. Nr 44, poz. 358), w tym przepisy wyłączające
możliwość zaliczenia okresu zatrudnienia u innego pracodawcy.
Przewodniczący: SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Walerian Sanetra.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 1998 r. sprawy z po-
wództwa Stanisława C. przeciwko Miejskiemu Przedsiębiorstwu Gospodarki Komu-
nalnej Spółce z o.o. w K. o odszkodowanie i nagrodę jubileuszową, na skutek kasacji
powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Katowicach z dnia 27 stycznia 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej tytułem
zwrotu części kosztów postępowania kasacyjnego kwotę pięćset (500) złotych.
U z a s a d n i e n i e
Powód Stanisław C. wystąpił z powództwem przeciwko Miejskiemu Przedsię-
biorstwu Gospodarki Komunalnej, Spółce z o.o. w K. o roszczenia ze stosunku pracy.
Po ich skonkretyzowaniu w toku procesu powód żądał zasądzenia: nagrody jubileu-
szowej za 40 lat pracy, odszkodowania za odwołanie go ze stanowiska i wypowie-
dzenie umowy o pracę, nagrody z zysku za 1996 r. oraz wydania opinii za sześcio-
2
letni okres pracy i sprostowania świadectwa pracy przez zamieszczenie informacji o
ukończonych szkoleniach.
Pozwane Przedsiębiorstwo wniosło o oddalenie powództwa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Katowicach wyrokiem z dnia 10 września 1997 r.
[...] oddalił powództwo. W uzasadnieniu wyroku Sąd stwierdził, że z dniem 1 grudnia
1989 r. powód został zatrudniony na stanowisku zastępcy dyrektora do spraw tech-
nicznych, a od 9 stycznia 1990 r. powołano go na dyrektora pozwanego Przedsię-
biorstwa. Sąd ustalił, że z mocy uchwały [...] Zarządu Miasta K. z dnia 18 grudnia
1992 r. w sprawie przekształcenia pozwanego M.P.G.K. w spółkę, powód wszedł w
skład zarządu spółki. W dniu 1 stycznia 1993 r. przewodniczący Rady Nadzorczej
zawarł z powodem umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisko prezesa za-
rządu pozwanej Spółki. Zgodnie z § 18 aktu przekształcenia przedsiębiorstwa komu-
nikacyjnego w spółkę z o.o. do składania oświadczeń woli i ich podpisywania w imie-
niu Spółki wymagane było współdziałanie prezesa z dwoma członkami zarządu lub
jednego członka z prokurentem. Według § 6 regulaminu pozwanej Spółki do spraw
wymagających uchwał zarządu należy rozporządzanie prawem powodującym zobo-
wiązanie o wartości powyżej 1 miliarda starych złotych i ustalanie zasad i systemów
płacowych. Powód podjął jednoosobowo w imieniu pozwanej Spółki bez uchwały za-
rządu decyzje dotyczące: zakupu środków trwałych o wartości przekraczającej 1 mi-
liard starych złotych w firmie „R.” w G. i zawarcia umowy na wykonanie robót o war-
tości 8 miliardów starych złotych oraz utworzenie lokaty bankowej na 5 miliardów sta-
rych złotych, a także podwyższenia wynagrodzeń pracowniczych. Uchwałą Rady
Nadzorczej [...] z 27 listopada 1995 r. odwołano powoda ze stanowiska prezesa Za-
rządu na skutek naruszenia obowiązków wynikających z zadań i zakresu działalności
zarządu Spółki, w szczególności składania oświadczeń woli i ich podpisywania, a
nadto postanowiono wypowiedzieć powodowi umowę o pracę z zachowaniem 3 mie-
sięcznego okresu wypowiedzenia bez obowiązku świadczenia pracy . Zobowiązano
także powoda do renegocjacji zawartych jednoosobowo umów lub zawartych z naru-
szeniem regulaminu zarządu pozwanej Spółki. W dniu 19 kwietnia 1996 r. doręczono
powodowi wypowiedzenie umowy o pracę, rozpoczynające się od 30 kwietnia 1996 r.
ze skutkiem na dzień 31 lipca 1996 r. Powód złożył do akt osobowych pozwanej opi-
nię wydaną 11 lipca 1975 r. przez Komendę Wojewódzką MO w K., w której stwier-
dzono, że w okresie od 15 grudnia 1959 r. do 20 maja 1975 r. był zatrudniony w or-
ganach MO oraz że został zwolniony ze służby na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 2
3
ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 1973 r. Nr 23, poz. 136). Postanowienie art. 16 ust. 4 porozumie-
nia z 30 marca 1991 r. w sprawie wprowadzenia zakładowego systemu wynagrodze-
nia w pozwanym przedsiębiorstwie komunalnym przewiduje, że przy ustalaniu okre-
sów zatrudnienia, od których zależy nabycie uprawnień do nagrody jubileuszowej,
stosuje się powszechnie obowiązujące w tym zakresie przepisy zarządzenia Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów
uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania
(M.P. Nr 44, poz. 358).
Zgodnie z § 2 ust. 3 obowiązującego w pozwanej Spółce od 1 stycznia 1994 r.
regulaminu nagród z zysku dla pracowników M.P.G.K., Spółka z o.o., pracownik ma
prawo do nagrody z zysku pomimo nieprzepracowania w pozwanej Spółce pełnego
okresu obrachunkowego, jeżeli rozwiązał umowę w okresie obrachunkowym: na za-
sadzie porozumienia stron, w wyniku przejścia na emeryturę lub rentę, rozwiązania
stosunku pracy po wyczerpaniu okresu wypłaty zasiłku chorobowego, lub rozwiąza-
nia umowy o pracę z uwagi na likwidację stanowiska pracy.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy uznał, że powództwo nie może być uwzględnione. Z
opinii Komendy Wojewódzkiej M.O. w K. wynika, że powód został zwolniony ze
służby na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy o służbie funkcjonariuszy Milicji Oby-
watelskiej, co zgodnie z treścią ustawy oznacza wymierzenie kary dyscyplinarnej wy-
dalenia ze służby. W myśl § 4 ust. 2 powołanego wyżej zarządzenia w sprawie usta-
lenia okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej wlicza się przypadające po
wyzwoleniu okresy służby M.O., chyba że funkcjonariusz został ukarany karą dyscy-
plinarną wydalenia ze służby. Uniemożliwia to zaliczenie okresu pracy powoda w
M.O. do okresów uprawniających do nabycia nagrody jubileuszowej. Zdaniem Sądu
obowiązek udowodnienia okresów zatrudnienia, wliczanego do okresu pracy upraw-
niającego do nagrody jubileuszowej obciąża pracownika z mocy art. 6 KC w związku
z art. 300 KP.
Ponadto Sąd Rejonowy-Sąd Pracy stwierdził, że powództwo w części doty-
czącej żądania zasądzenia odszkodowania w związku z wypowiedzeniem umowy o
pracę nie może być uwzględnione z uwagi na przekroczenie przez powoda ustawo-
wego terminu do jego wniesienia, określonego w art. 264 § 2 KP oraz braku podstaw
do przywrócenia tego terminu. Jest okolicznością bezsporną, że powód przekroczył
ten termin do dokonania czynności procesowej. Pouczony o prawie złożenia odwo-
4
łania do sądu i terminie wniesienia odwołania, powód wniósł odwołanie do sądu po-
nad pół roku później. Jedynym usprawiedliwieniem tego zachowania jest według po-
woda jego stan zdrowia, wykluczający stresujące działania. Jednakże Sąd stwierdził,
że powód nie był hospitalizowany w 1996 r. i w tym samym okresie, w którym stan
zdrowia miał wykluczać możliwość jego działania wniósł pozew, a przedtem prowa-
dził z pozwanym rozmowy na temat zatrudnienia go na innym stanowisku. Nie można
zatem uznać za mniej stresujące te działania niż skierowanie pisma do Sądu. Wypo-
wiedzenie powodowi umowy o pracę zostało dokonane w pierwszym dniu zdolności
do pracy w sytuacji, gdy nie udzielono mu jeszcze urlopu wypoczynkowego, co wy-
klucza zarzut naruszenia przez pozwanego art. 41 KP. Faktyczne podstawy tego wy-
powiedzenia nie były kwestionowane przez strony. Dokumentacja Spółki potwierdza
działania powoda naruszające regulamin i obowiązek kolektywnego podejmowania
decyzji przez Zarząd w formie uchwał.
Zdaniem Sądu Rejonowego powództwo nie może być uwzględnione także w
części dotyczącej nagrody z zysku za 1997 r. Zgodnie z § 2 ust. 3 obowiązującego w
pozwanej od 1 stycznia 1994 r. regulaminu nagród z zysku dla pracowników MPGK
Spółki z o.o., pracownik ma prawo do nagrody z zysku pomimo nie przepracowania
pełnego okresu obrachunkowego w pozwanej tylko w przypadku rozwiązania z nim
umowy o pracę w trybie określonym w tym regulaminie, który nie wymienia tego spo-
sobu, w jaki rozwiązano z powodem umowy o pracę.
W dacie wniesienia pozwu z żądaniem wydania opinii o pracy, znowelizowany
Kodeks pracy nie zalicza już do obowiązków pracodawcy wydanie opinii o pracy.
Świadectwo pracy zostało wydane powodowi w związku z rozwiązaniem umowy o
pracę wraz z pouczeniem o prawie do złożenia wniosku o jego sprostowanie. Powód
nie zawarł takiego żądania nawet w pozwie, lecz zgłosił je dopiero w toku procesu.
Nastąpiło zatem przekroczenie ustawowego terminu do złożenia wniosku o sprosto-
wanie świadectwa pracy. Powód nie zgłosił wniosku o przywrócenie terminu, co wy-
klucza stosowanie art. 168 § 1 KPC.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 27 stycznia 1998 r. [...] odrzucił apelację powoda w części dotyczącej
nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy i oddalił apelację w pozostałej części. Sąd
Wojewódzki stwierdził, że powód wskazał w apelacji, że wniósł o zasądzenie nagrody
jubileuszowej za 35 lat pracy, a Sąd pierwszej instancji rozpoznał sprawę co do za-
sądzenia roszczenia o nagrodę jubileuszową za 40 lat pracy. Z tego względu Sąd
5
uznał, że apelacja została wniesiona w tej części od nieistniejącego rozstrzygnięcia i
dlatego na zasadzie art. 373 KPC podlega odrzuceniu.
Sąd Wojewódzki uznał, że prawidłowe jest rozstrzygnięcie Sądu pierwszej ins-
tancji oddalające powództwo o zasądzenie odszkodowania w związku z wypowie-
dzeniem umowy o pracę. Powód nie zachował terminu określonego w art. 264 § 1
KP. Analiza przesłanek przywrócenia terminu wykazała, że nie zostały one spełnione
przy stosowaniu obiektywnego miernika staranności. Sąd Wojewódzki stwierdził, że
Sąd Rejonowy oddalając powództwo postąpił zgodnie z uchwałą Sąd Najwyższego z
dnia 14 marca 1986 r., III ZP 8/86 (OSNCP 1986 z. 12, poz. 194), skoro pozew został
wniesiony po upływie terminu, określonego w art. 264 KP, którego nie przywrócono.
Sąd drugiej instancji uznał także, że prawidłowe jest rozstrzygnięcie oddalające rosz-
czenie o wypłatę nagrody z zysku za 1996 r., gdyż zgodnie z § 2 ust. 3 regulaminu
podziału nagród nie nabył prawa do tego świadczenia. W związku ze skreśleniem art.
98 § 1 KP ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110 ze zm.), Sąd Wojewódzki stwierdził,
że roszczenie powoda o wydanie opinii w dacie wniesienia pozwu jest pozbawione
podstawy prawnej i zasadnie oddalone. Ponadto powód nie dochował terminu z art.
971
§ 2 KP do złożenia wniosku o sprostowanie świadectwa pracy, pomimo poucze-
nia i nie udowodnił braku winy w niedokonaniu czynności z art. 265 § 1 KP.
Powód Stanisław C. wniósł kasację od powyższego wyroku Sądu drugiej ins-
tancji w części dotyczącej nagrody jubileuszowej i odszkodowania za odwołanie ze
stanowiska i wypowiedzenie umowy o pracę w związku z art. 41 KP i art. 471
KP z
jednoczesnym złożeniem wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania.
Powód zarzucił naruszenie art. 217 § 2, art. 224 § 1, art. 233 § 1, art. 299, art. 328 §
2 i art. 385 KPC przez niedopuszczenie dowodów na wyjaśnienie faktów mających
rozstrzygający wpływ na wynik sprawy oraz zarzucił błędy merytoryczne w uzasad-
nieniu zaskarżonego wyroku. Powołując się na przepis art. 3931
pkt 2 KPC skarżący
wniósł o uchylenie zaskarżonej części wyroku i poprzedzającego go wyroku Sądu
Rejonowego oraz przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania z
uwzględnieniem kosztów procesu na rzecz powoda.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
6
Przedmiot zaskarżenia objęty kasacją dotyczy dwu kwestii, a mianowicie od-
rzucenia apelacji w części odnoszącej się do nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy
oraz oddalenia apelacji o odszkodowanie za odwołanie ze stanowiska i wypowiedze-
nie umowy o pracę.
Sąd Wojewódzki odrzucił apelację w części dotyczącej nagrody jubileuszowej
na zasadzie art. 373 KPC. Jednakże skarżący nie zarzucił w kasacji naruszenia po-
wyższego przepisu przez Sąd drugiej instancji, ani nie wskazał konkretnie jaki prze-
pis prawa materialnego został naruszony w tej części zaskarżonego wyroku. Z uza-
sadnienia kasacji nie wynika, aby była ona oparta w odniesieniu do tej części zas-
karżonego wyroku na podstawach wymienionych w art. 393 pkt 1 i 2 KPC. Powód
tylko twierdził, że Sąd Wojewódzki dopuścił się w tej części błędu merytorycznego,
gdyż odrzucił apelację o nagrodę jubileuszową za 20 lat pracy, a w motywach swego
orzeczenia podał 40 lat, podczas gdy powód nie podał za jaki okres dochodzi tej na-
grody. Tak jednak nie jest, gdyż na rozprawie w dniu 5 września 1997 r. po skonkre-
tyzowaniu roszczeń, powód wniósł o zasądzenie nagrody jubileuszowej za 40 lat
pracy. W piśmie precyzującym wartość podmiotu zaskarżenia apelacją, powód okre-
ślił, że domaga się zasądzenia nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy. Zawarta w
uzasadnieniu Sądu drugiej instancji omyłka, że powód dochodził w apelacji nagrody
jubileuszowej za 35 lat pracy, nie ma istotnego znaczenia w sprawie ani wpływu na
ocenę zasadności odrzucenia apelacji w części określonej przez powoda. Z akt oso-
bowych powoda i zeznań św. Heleny U. [...] wynika, że powód pobrał nagrodę
jubileuszową za 35 lat pracy. Sąd Rejonowy zasadnie oddalił żądanie powoda zasą-
dzenia nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy. Obowiązujące w pozwanym zakładzie
pracy porozumienie zbiorowe w sprawie wprowadzenia zakładowego systemu wyna-
gradzania, określające warunki, od których zależy nabycie uprawnień do nagrody
jubileuszowej może w zakresie w nim nieuregulowanym odesłać zgodnie z art. 9 § 2
KP do powszechnie obowiązujących przepisów. W takiej sytuacji mają zastosowanie
przepisy zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w
sprawie ustalania okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej
obliczania i wypłacania, w tym § 4 ust. 2 wymienionego zarządzenia, wyłączający
możliwość zaliczenia okresu zatrudnienia, zakończonego w innym zakładzie pracy
wydaleniem ze służby. Apelacja powoda w części odnoszącej się do nagrody jubileu-
szowej za 20 lat w istocie dotyczyła nieistniejącego rozstrzygnięcia Sądu pierwszej
instancji. Z tego względu apelacja podlegała odrzuceniu, skoro dotyczyła roszczenia
7
za inny okres, nieobjęty przedmiotem rozstrzygnięcia przez Sąd Rejonowy. W tej
sytuacji Sąd Najwyższy nie dopatrzył się, aby Sąd drugiej instancji uchybił przepisowi
art. 373 KPC. Skarżący także nie zarzucił w kasacji, że Sąd drugiej instancji dopuścił
się naruszenia tego przepisu, co przesądza o bezzasadności tej części kasacji.
Jeśli chodzi o zarzuty kasacji odnoszące się do odszkodowania za odwołanie
ze stanowiska i wypowiedzenie umowy o pracę, to są one także bezzasadne. Sąd
Wojewódzki oparł swoje rozstrzygnięcie zgodnie z art. 382 KPC na ustaleniach Sądu
pierwszej instancji, który wyczerpująco zebrał materiał dowodowy w sprawie i wy-
prowadził z niego trafne wnioski oraz dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycz-
nego i należycie wyjaśnił sprawę do stanowczego rozstrzygnięcia. Na tej podstawie
Sąd Wojewódzki zasadnie przyjął , że powód nie zachował bez swej winy terminu,
określonego w art. 264 § 1 KP. Obiektywnie oceniając ustalone okoliczności sprawy -
zdaniem Sądu Najwyższego - brak jest przesłanek do przywrócenia powodowi ter-
minu do wniesienia (po upływie ponadpółrocznego nieusprawiedliwionego opóźnie-
nia) odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę. Ponadto Sąd ustalił, że wypowie-
dzenie umowy o pracę powodowi zostało dokonane w pierwszym dniu zdolności do
pracy, gdy jeszcze nie udzielono mu urlopu wypoczynkowego. Kontrola kasacyjna
przeprowadzona w związku z zarzutami kasacji naruszenia przepisów postępowania
wykazała, że ustalenia znajdują oparcie w zebranym materiale dowodowym w spo-
sób wolny od uchybień procesowych. Sąd drugiej instancji - wbrew twierdzeniom ka-
sacji - nie uchybił przepisom art. 217 § 2, art. 224 § 1 i art. 233 § 1 KPC, gdyż mógł
pominąć dodatkowo zgłoszone dowody przez powoda dopiero w apelacji, skoro po-
wód nie wykazał, jak tego wymaga przepis art. 381 KPC, że nie mógł ich powołać w
postępowaniu przed sądem pierwszej instancji i że potrzeba powołania się na nie
wynikła później. Nie można także zarzucić Sądowi drugiej instancji naruszenia art.
299 KPC na skutek nie przeprowadzenia dodatkowego dowodu z przesłuchania po-
woda. Dowód ten ma charakter fakultatywny i może być uzupełniająco przeprowa-
dzony, jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku nie zostały
wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Obszernie zebrany w sprawie
materiał dowodowy nie wymagał - zdaniem Sądu Najwyższego - przeprowadzenia
tego dowodu. Uzasadnienie Sądu drugiej instancji zawiera zgodnie z art. 328 § 2
KPC wystarczające wyjaśnienie podstawy prawnej zaskarżonego wyroku z przyto-
czeniem stanowiących podstawę wyroku przepisów prawa i właściwą ich wykładnię.
W związku z powyższym należy stwierdzić, że zarzut kasacji naruszenia przepisów
8
postępowania przez Sąd drugiej instancji okazał się nieuzasadniony. W świetle wyżej
przytoczonych ustaleń zarzut naruszenia art. 41 w związku z art. 471
KP nie znajduje
żadnego oparcia.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy uznał, że kasacja nie ma
usprawiedliwionych podstaw i dlatego na zasadzie art. 39312
i art. 102 KPC orzekł,
jak w sentencji.
========================================