Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska (spr.)

Sędziowie: SSA Jolanta Wolska

SSO del. Dorota Rzeźniowiecka

Protokolant: sekr. sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2013 r. w Łodzi

sprawy M. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o odstąpienie od żądania zwrotu odsetek,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 27 listopada 2012 r., sygn. akt: IV U 736/12;

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 156/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19.11.2010 r. ZUS II Oddział w Ł. odmówił M. O. odstąpienia od żądania zwrotu odsetek w kwocie 15.294,86 zł. od nienależnie pobranego świadczenia w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy, określonej decyzją z 19.05.2010 r. za okres od 21.11.2000 r do 2.06.2010r.

Z powyższą decyzją nie zgodził się M. O. i wniósł o jej zmianę oraz umorzenie naliczonych odsetek od nienależnie pobranego świadczenia z uwagi na szczególnie uzasadnione okoliczności. Wnioskodawca wskazał na swoją wyjątkowo trudną sytuację rodzinną i majątkową , która uzasadnia odstąpienie od żądania zwrotu spornych odsetek.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z 15.02.2011 r. w sprawie IVU 42/11 Sąd Okręgowy w Sieradzu zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że M. O. nie ma obowiązku zwrotu spornych odsetek, powołując się na treść wyroku Sądu Najwyższego z 3.02.210r. w sprawie I UK 210/09 uznając, że wnioskodawca nie pozostaje w zwłoce za okres sprzed wydania i doręczenia mu decyzji ustalającej obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia , tj. przed datą 21.05.2010 r.

Na skutek apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z 13.06. 2012r. w sprawie III AUa 825/12 uchylił wyrok Sądu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania z powodu nierozpoznania istoty sprawy. Sąd Apelacyjny uznał, że decyzja z 19.05.2010r., mocą której ZUS zobowiązał wnioskodawcę do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia oraz do zapłaty odsetek, jest decyzją prawomocną. Tym samym Sąd Okręgowy, rozpoznając odwołanie od decyzji z 19.05.2010r. odmawiającej umorzenia odsetek, był ograniczony do badania przesłanek umorzenia z art.84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czego nie uczynił , nie rozpoznając tym samym istoty sprawy.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 19.05.2010r. organ rentowy zobowiązał M. O. do zwrotu nienależnie pobranej renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 21.11.2000r. do 31.10.2003r. w kwocie 14.637,52 zł. oraz do zapłaty odsetek za okres od 21.11. 2000r. do 19.05.2010r. w wysokości 15.221,87 zł. W dniu 2.06.2010 r. powołując się na trudną sytuację finansową M. O. wniósł o umorzenie odsetek oraz rozłożenie należności głównej na raty. Decyzją z dnia 21.12.2010r. ZUS odmówił wnioskodawcy odstąpienia od żądania zwrotu odsetek od nienależnie pobranego świadczenia. Natomiast w dniu 27.12.2010r. strony podpisały umowę o spłatę części należności głównej w kwocie 7.200 zł. w 24 miesięcznych ratach.

W dacie wydania zaskarżonej decyzji wnioskodawca mieszkał wspólnie z żoną oraz córką i jej rodziną w jednym domu w S. położonym na działce o pow. 30 arów , stanowiącym własność wnioskodawcy i jego żony . Małżonkowie prowadzili odrębne gospodarstwo domowe, z tym że koszty utrzymania domu ponosiły obie rodziny po połowie. Wnioskodawca wraz z żoną prowadził działalność gospodarczą w zakresie handlu materiałami tekstylnymi (firany), z której osiągnął roczny dochód w wysokości 8.115 zł. w 2009r. W 2010r. miesięczny dochód z tej działalności wynosił około 600-1.400 zł. Wnioskodawca wraz z żoną był właścicielem trzech nieruchomości położonych w miejscowości O., K. i w S. o łącznej pow. 4,42 ha i otrzymywał dopłaty unijne w kwocie 3.600 zł. rocznie. Ponadto wnioskodawca był wraz z żoną współwłaścielem samochodu m-ki M. (...) , rok prod. 1998 - wartość 14.000 zł., ciągnika rolniczego C-360 , rok prod.1987, K.-F., rok prod.1981 i przyczepy towarowej. Wnioskodawca był ubezpieczony w KRUS i w okresie od 26.01. do 24.07.2010r. pobierał zasiłek chorobowy. W dniu 15.01.2010r. wnioskodawca zawarł prywatną umowę pożyczki na kwotę 3.000 zł. na okres do 15.01.2011r. Żona wnioskodawcy osiągała dochód ze sprzedaży artykułów przemysłowych w kwocie ok. 1000 zł. miesięcznie.

W dniu (...). zmarła żona wnioskodawcy H. O. .

Obecnie wnioskodawca utrzymuje się z renty rodzinnej po zmarłej żonie w wysokości 700 zł. miesięcznie. Na tydzień przed śmiercią żony umową darowizny małżonkowie przekazali wszystkie nieruchomości, jak też majątek ruchomy na rzecz pełnoletnich dzieci. Do czerwca 2012r. wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą. Wnioskodawca ma do dyspozycji dwa pokoje i łazienkę. Prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z córką, nie ponosi żadnych kosztów utrzymania domu, dokłada się do zakupów żywnościowych . Leczy się prywatnie pulmonologicznie, za wizyty płaci 100 zł. Wizyty są rzadziej niż co miesiąc. Od 1977 r. leczy się również z powodu schorzeń kręgosłupa. Obecnie nie szuka pracy, opiekuje się dziećmi córki.

Na mocy zawartego w dniu 27.12.2010r. układu ratalnego wnioskodawca zobowiązał się spłacać miesięcznie po 300 zł. Dokonał 3 wpłat - w styczniu, lutym i marcu 2011 r. Wobec braku wpłat na poczet kolejnych rat umowa ratalna uległa rozwiązaniu w dniu 16.06.2011. W dniu 6.09.2011r. już po rozwiązaniu umowy ratalnej wnioskodawca dokonał jednorazowo wpłaty 900 zł. oraz w dniu 2.01.2012r. - 300 zł. W wyniku rozliczenia w/w wpłat stan zadłużenia na 15.11.2012 r. wynosi:

-

należność główna w kwocie 13.525,28 zł.;

-

odsetki do decyzji - 14.045,21 zł.;

-

pozostałe odsetki liczone od należności głównej na dzień 15.11.2012 r. -388,49 zł.

Ponadto wnioskodawca uiścił w dniu 1.08.2012 r. i 10.10.2012 r. po 300 zł. na rachunek Banku (...) w W., które nie zostały odnotowane przez ZUS.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Sieradzu wyrokiem z dnia 27 listopada 2012 roku oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy powołując się na treść art.84 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, uznał , że w okolicznościach niniejszej sprawy materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie, że sytuacja rodzinna, finansowa, czy zdrowotna wnioskodawcy zarówno na datę wydania decyzji, jak i obecnie, wskazuje na zaistnienie szczególnie uzasadnionych okoliczności pozwalających na odstąpienie od żądania zwrotu odsetek od nienależnie pobranych świadczeń.

Powyższe orzeczenie zaskarżył apelacją M. O. zarzucając naruszenie art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez niezasadne przyjęcie, że nie ma podstaw w jego sytuacji życiowej do umorzenia odsetek od należnej kwoty żądanej przez ZUS, czyli przez błędne uznanie, że w jego sytuacji nie zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności uzasadniające umorzenie odsetek od kwoty głównej.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez umorzenie odsetek od należności głównej w całości.

W uzasadnieniu podniósł, że nie zgadza się z decyzją Sądu gdyż w jego ocenie jest ona dla niego krzywdząca. W opinii apelującego jego obecna sytuacja jest bardzo zła, a nie przeciętna. Ponadto skarżący podał, że o braku zatrudnienia zdecydowała sytuacj a na rynku, brak ofert, stan zdrowia, wiek, a wcześniej sytuacja rodzi nna związana z chorobą żony i koniecznością sprawowania nad nią opieki. Dlatego też zgodził się na propozycję dzieci, by zająć się wnukami, tak by nie posiadając niczego - dostać chociaż wikt i opierunek. Dodatkowo podniósł, że nie wyzbył się majątku na rzecz dzieci po to, by uniknąć odpowiedzialności cywilnej, ale - jak wskazał w odwołaniu – oddał wraz żoną wszystko by ratować jej życie, bowiem w tym czasie mógł liczyć tylko na dzieci, które ich utrzymywały.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy prawidłowo wskazał, że podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowi przepis art. 84 ust. 8 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.), który uprawnia organ rentowy do odstąpienia od żądania zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, do odroczenia terminu ich płatności albo rozłożenia na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie precyzuje okoliczności, które uznaje się za szczególnie uzasadnione w rozumieniu art. 84 ust. 8 pkt 1, jednakże nie ulega wątpliwości, że dokonując oceny ich występowania należy kierować się stanem majątkowym i rodzinnym dłużnika, jak też realną możliwością zwrotu, w tym możliwością podjęcia pracy pozwalającej na zwrot świadczeń (tak Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 15 grudnia 2009r., II UK 147/09, LEX nr 577846). W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy dokonał wszechstronnej oceny materiału dowodowego, w granicach swej swobody orzekania i ocena ta podlega ochronie, jako logiczna, rzeczowa i pełna.

Trafnie Sąd pierwszej instancji wskazał, że w dacie wydania decyzji tj. 19.11.2010 r. sytuacja ubezpieczonego nie uzasadniała odstąpienia od zwrotu odsetek od nienależnie pobranej renty bowiem wnioskodawca pracował, prowadził wspólnie z żoną działalność gospodarczą, nie miał nikogo na utrzymaniu, miał majątek ruchomy w postaci samochodu osobowego, ciągnika oraz trzech nieruchomości, z tytułu których otrzymywał roczne dopłaty unijne w wysokości 3.600 . W związku z tym uprawniona była ocena Sądu Okręgowego, że zarówno sytuacja finansowa, jak i życiowa czy zdrowotna nie stanowiła szczególnie uzasadnionego przypadku w rozumieniu art. 84 ust. 8 pkt 1 powołanej ustawy, tym bardziej, że po stronie zobowiązanego nie zaistniały żadne losowe i niezależne od niego okoliczności uniemożliwiające mu realizację obowiązku bez uszczerbku dla egzystencji jego i jego rodziny.

Natomiast późniejsza zmiana okoliczności nie ma istotnego znaczenia z punktu dokonywanej kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji, bowiem ocena ta musi odnosić się do stanu faktycznego istniejącego na datę jej wydania. Natomiast okoliczności, na które wnioskodawca powołuje się w apelacji, a zaistniałe już po wydaniu decyzji mogą stanowić przedmiot ponownej oceny organu rentowego, w nowym postępowaniu wywołanym na skutek nowego wniosku w tym przedmiocie.

Z tych wszystkich względów stwierdzić należy, że apelacja nie zawiera uzasadnionych podstaw stanowiąc tylko polemikę z prawidłowymi ustaleniami i właściwymi wnioskami Sądu Okręgowego, toteż apelacja taka podlega oddaleniu z mocy art. 385 k.p.c.