Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 4 lutego 1999 r.
II UKN 439/98
Nieprzeprowadzenie wyczerpującego postępowania dowodowego na
sporne między stronami okoliczności, uzasadnia zarzut naruszenia art. 233 § 1
KPC i pozwala na przyjęcie, że powyższe uchybienie mogło mieć istotny wpływ
na wynik sprawy (art. 393
1
pkt 2 KPC).
Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Teresa
Romer, Stefania Szymańska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 1999 r. sprawy z wniosku
Towarzystwa Wiedzy Powszechnej-Oddziału Regionalnego w S. przeciwko Zakła-
dowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w S. o składki na ubezpieczenie spo-
łeczne, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z
dnia 26 marca 1998 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w
Lublinie do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 27 października 1997 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie oddalił odwołanie Towarzystwa Wiedzy Pow-
szechnej Oddziału Regionalnego w S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziału w S. z dnia 21 kwietnia 1997 r., którą obciążono wnioskodawcę obo-
wiązkiem opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne A.R. za okres od lipca 1996
r. do stycznia 1997 r., po ustaleniu, że umowa łącząca Towarzystwo i A.R. jest
umową o pracę. W ocenie Sądu zawarta przez strony umowa określająca rodzaj
pracy, miejsce jej wykonania, termin rozpoczęcia i wynagrodzenie, niezależnie od
nazwy, jest umową o pracę w rozumieniu art. 29 KP.
2
Stanowisko to podzielił Sąd Apelacyjny w Lublinie, który oddalił apelację
wnioskodawcy [...].
Powyższy wyrok zaskarżyło kasacją TWP Oddział Regionalny w S. i zarzu-
cając naruszenie prawa materialnego - art. 22 § 1 KP i art. 750 KC - przez przyjęcie,
że strony były związane umową o pracę a nie umową zlecenia oraz naruszenie
prawa procesowego - art. 233 KPC - przez pominięcie zeznań Prezesa Towarzystwa
„i tym samym nie zebranie podstawowych materiałów dowodowych”, wniosło o jego
uchylenie, „jak również wyroku Sądu Wojewódzkiego”. W ocenie skarżącego, przyj-
mując istnienie między stronami stosunku pracy, Sądy „orzekły tak jakby istniało do-
mniemanie prawne, że stosunek łączący osobę prawną z osobą fizyczną jest zawsze
stosunkiem pracy”. Pomijając nadto wnioskowany dowód, Sądy bezpodstawnie
przyjęły, że A.R. był podporządkowany Prezesowi zarządu TWP, który - w ich ocenie
- był kierownikiem zakładu pracy.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Ustalenia jakie poczynił w sprawie Sąd Apelacyjny (akceptując stanowisko
Sądu pierwszej instancji) w przedmiocie rodzaju umowy łączącej A.R. z Oddziałem
Regionalnym TWP w S. są przedwczesne i jako takie nie mogą stanowić podstawy
rozstrzygnięcia.
Przepis art. 233 § 1 KPC statuujący zasadę swobodnej oceny zebranego
materiału dowodowego, zobowiązuje jednocześnie sąd orzekający „do wszechstron-
nego rozważenia zebranego materiału” przy założeniu, że materiał ten jest wyczer-
pujący. Podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miało ustalenie czy
umowy łączące A.R. z TWP miały charakter umów o pracę w rozumieniu art. 22 KP
czy też umów cywilnoprawnych (art. 734 i 750 KC). Sama treść tych umów, podobnie
jak i ich nazwa, mimo że istotne, nie mogą być uznane za przesądzające, bez prze-
prowadzenia dalszych dowodów w szczególności dla stwierdzenia występowania
tzw. podległości służbowej (podporządkowania) po stronie A.R. Stanowisko Sądu
Apelacyjnego, że Prezes Zarządu sprawuje kierownictwo stowarzyszenia i w związku
z tym jest przełożonym zatrudnionych pracowników, nie może być podzielone, nie
znajduje bowiem oparcia w statucie stowarzyszenia, który nie był przedmiotem oceny
Sądu, co trafnie podnosi kasacja. Należy zwrócić uwagę, że już w apelacji od wyroku
Sądu pierwszej instancji, zawarty był wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka
3
Mieczysława I. dla ustalenia „stosunków łączących A.R. z władzami Oddziału”, stąd
też pominięcie tego dowodu może być oceniane jako prowadzące do naruszenia art.
382 KPC. W ocenie Sądu Najwyższego nieprzeprowadzenie wyczerpującego
postępowania dowodowego na sporne między stronami okoliczności, uzasadnia
zarzut naruszenia art. 233 § 1 KPC i pozwala na przyjęcie, że powyższe uchybienie
mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 393
1
pkt 2 KPC).
Wskazane braki w postępowaniu dowodowym uzasadniają też zarzut naru-
szenia prawa materialnego, jego bowiem zastosowanie do niepełnego materiału do-
wodowego nie może być uznane za właściwe jako przedwczesne. Jedną z cech od-
różniających stosunek pracy od stosunków cywilno-prawnych jest wykonywanie
przez pracownika określonego rodzaju pracy na rzecz i pod kierunkiem pracodawcy
(art. 22 KP). To podporządkowanie - w sensie jego istnienia - nie zostało w sprawie
wyjaśnione, odmienne więc stanowisko Sądu, jako przedwczesne, nie może być
uznane za trafne.
Wszystko to czyni kasację usprawiedliwioną, co mając na względzie orzeczo-
no jak w sentencji po myśli art. 393
13
§ 1 KPC.
========================================