Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 października 1999 r.
I PKN 305/99
Pracownik obecny na posiedzeniu organu kolegialnego, na którym organ
ten podjął uchwałę o odwołaniu go ze stanowiska, ma możliwość zapoznania
się z treścią oświadczenia o odwołaniu z chwilą ogłoszenia wyników głosowa-
nia i spisania treści uchwały do protokołu posiedzenia (art. 61 zdanie pierwsze
KC w związku z art. 300 KP).
Przewodniczący: SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN:
Walerian Sanetra, Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 października 1999 r. sprawy z po-
wództwa Waldemara J. przeciwko Urzędowi Miejskiemu w N.S. o ustalenie okresu
wypowiedzenia, na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z dnia 31 marca 1999 r. [...]
z m i e n i ł zaskarżony wyrok w ten sposób, że apelację powoda oddalił i za-
sądził od Waldemara J., na rzecz Urzędu Miejskiego w N.S. kwotę 125 zł tytułem
zwrotu kosztów postępowania.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Nowej Soli wyrokiem z dnia 5 lutego 1999 r. [...]
oddalił powództwo Waldemara J. o ustalenie, że łączący go z Urzędem Miasta i
Gminy w N.S. stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu w dniu 30 kwietnia 1999 r.
Powód, zatrudniony u strony pozwanej od 3 stycznia 1990 r., ostatnio na sta-
nowisku Sekretarza Miasta, uchwałą [...] Rady Miejskiej N.S. z dnia 22 grudnia 1998
r. został odwołany z zajmowanego stanowiska. Odpis uchwały z pouczeniem, że od-
wołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę, a okres wypowiedze-
nia upływa 31 marca 1999 r., Prezydent Miasta doręczył Waldemarowi J. w dniu 6
stycznia 1999 r. Powód był obecny na sesji Rady Miejskiej w dniu 22 grudnia 1998 r.
W tym też dniu, po uchwaleniu odwołania go ze stanowiska Sekretarza Miasta, złożył
2
Prezydentowi Miasta pisemny wniosek o zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy
do upływu okresu wypowiedzenia i zgodę taką otrzymał. Z mocy ustawy z dnia 8
marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym Rada Miasta N.S. była organem właści-
wym do odwołania powoda ze stanowiska. Uczestnicząc osobiście w sesji Rady w
dniu 22 grudnia 1998 r. powód mógł zapoznać się z treścią uchwały zawierającej
oświadczenie woli o odwołaniu. Okres wypowiedzenia rozpoczął zatem bieg 1 stycz-
nia 1999 r. Art. 42 ust. 3 Statutu Gminy Miejskiej N.S. oraz § 7 ust. 10 regulaminu
Rady Miejskiej N.S. nakłada na Prezydenta Miasta obowiązek zapoznania adresata
uchwały z jej treścią. Regulacja ta ma charakter techniczny. „Gdyby w dniu
22.12.1998 r. powód nie uczestniczył w sesji Rady Miejskiej i nie zapoznał się z treś-
cią uchwały odwołującej go ze stanowiska, wówczas rzeczywiście powinnością Pre-
zydenta Miasta, zgodnie z powołanymi przepisami, byłoby zapoznanie powoda z tre-
ścią uchwały”. W ocenie Sądu, brak doręczenia Waldemarowi J. odpisu uchwały o
odwołaniu w dniu 22 grudnia 1998 r. oraz brak pisemnego pouczenia, że odwołanie
jest równoznaczne z wypowiedzeniem, stanowią naruszenie przepisów rozdziału III,
oddziału 1 Kodeksu pracy. Nie mają jednak wpływu na skuteczność odwołania i są
bez znaczenia dla rozpoczęcia biegu okresu wypowiedzenia.
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze wy-
rokiem z dnia 31 marca 1999 r. [...] zmienił zaskarżony przez powoda apelacją wyrok
w części oddalającej powództwo i ustalił, że stosunek pracy między Waldemarem J. i
pozwanym Urzędem Miejskim w N.S. ulegnie rozwiązaniu z dniem 30 kwietnia 1999
r. Art. 70 § 11
KP przewiduje dla odwołania ze stanowiska formę pisemną. Odwołanie
staje się skuteczne z chwilą doręczenia pracownikowi pisma o odwołaniu w taki
sposób, że mógł się z tym pismem zapoznać (art. 61 KC w związku z art. 70 §11
KP).
Obecność powoda na posiedzeniu sesji nie ma znaczenia dla oceny zachowania
trybu odwołania. Uchwała Rady Miejskiej podlega bowiem wykonaniu przez Prezy-
denta Miasta jako pracodawcę zobowiązanego do dokonywania czynności prawnych
w sprawach z zakresu prawa pracy ( art. 31
§ 1 KP). „Uchwała Rady inicjuje
rozwiązanie stosunku pracy, natomiast dopiero jej doręczenie pracownikowi przez
właściwy organ wywołuje skutki jakie Kodeks pracy łączy z odwołaniem”. Skoro od-
wołanie na piśmie wraz z odpisem uchwały Rady doręczone zostało powodowi w
dniu 6 stycznia 1999 r. - okres wypowiedzenia rozpoczął bieg z dniem 1 lutego 1999
r. i kończy się 30 kwietnia 1999 r.
Strona pozwana zaskarżyła ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawy
3
naruszenie prawa materialnego, a to art. 70 § 11
KP „przez błędną jego wykładnię
polegającą na utożsamieniu pojęć dokonanie i doręczenie”, oraz naruszenie przepi-
sów postępowania, a mianowicie art. 328 § 2 KPC „ przez niewyjaśnienie podstawy
prawnej wyroku i nie przytoczenie przepisów prawa stanowiących podstawę ustale-
nia, a nadto pominięcie i nie rozważenie zarzutów strony pozwanej dotyczących w
szczególności utrwalonego w orzecznictwie sądowym poglądu co do stosowania do
oceny skuteczności oświadczenia woli pracodawcy o odwołaniu pracownika, art. 61
k.c. w związku z art. 300 k.p.”, wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie
apelacji lub o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do po-
nownego rozpoznania, wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania. Art. 70 KP
traktując o sposobie i trybie odwołania pracownika powołanego „ nie obwarowuje
pisemnej formy odwołania rygorem nieważności lub nieskuteczności”. Zgodnie z art.
61 KC oświadczenie woli jest złożone z chwilą, gdy doszło do drugiej strony w taki
sposób, że mogła się zapoznać z jego treścią. Doręczenie lub niedoręczenie pisma
zawierającego to oświadczenie woli ma znaczenie drugorzędne. Dla oceny dokona-
nia czynności prawnej istotne jest „ dotarcie treści oświadczenia woli do świadomości
adresata, a nadto dopełnienie wymogu pisemności dla oświadczenia woli doty-
czącego odwołania". Uchwała została podjęta na piśmie. W pełni dotarła do świado-
mości powoda. Skoro odwołanie ze stanowiska jest równoznaczne z wypowiedze-
niem umowy o pracę nie sposób się zgodzić z poglądem, że inicjuje ono tylko roz-
wiązanie stosunku pracy, a skutki w zakresie trwania stosunku pracy wywołuje dopie-
ro po doręczeniu go pracownikowi na piśmie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sekretarz miasta jest pracownikiem samorządowym urzędu miasta ( art. 2 pkt
3 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych, Dz.U. Nr 21, poz.
124, w brzmieniu sprzed nowelizacji tego aktu ustawą z dnia 29 grudnia 1998 r. o
zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa,
Dz.U. Nr 162, poz. 1126), do którego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu
pracy ( art. 31 ust. 1 tejże ustawy). Podstawę jego stosunku pracy stanowi powoła-
nie. Powołanie i odwołanie sekretarza miasta należą do wyłącznej właściwości rady
miasta (art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorial-
nym, jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74, sprzed nowelizacji dokonanej
4
powołaną wyżej ustawą z dnia 29 grudnia 1998 r.).
Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie
odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał (art. 70 § 1 KP). Odwołanie
jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę (art. 70 § 2 KP). W kontekście
wymienionych przepisów nie ma racji Sąd drugiej instancji twierdząc, że pracodawcą
Waldemara J. był Prezydent Miasta, bo był nim Urząd Miasta, i że uchwała Rady
Miasta przygotowuje rozwiązanie stosunku pracy, bo to ona właśnie stanowi zda-
rzenie, którego bezpośrednim skutkiem jest nie tylko pozbawienie piastowanej funk-
cji, ale także rozwiązanie stosunku pracy. Art. 69 KP nakazuje do powołania stoso-
wać przepisy o umowie o pracę na czas nie określony - w sprawach zaś dotyczących
umowy o pracę na czas nie określony nie unormowanych przepisami prawa pracy
znajdują odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego (art. 300 KP).
Przepisy ustawodawstwa pracy dotyczące umów o pracę nie normują wyczerpująco
sposobu składania oświadczeń woli. Nie regulują miedzy innymi kwestii, kiedy - w
jakim momencie – należy uważać, że oświadczenie woli o wypowiedzeniu ( odwoła-
nie) zostało złożone. Odpowiedź na to pytanie zawiera art. 61 zdanie 1 KC, zgodnie
z którym oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą,
gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła się zapoznać z jego treścią. Przepis ten
ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy z powołania.
Ustawodawca nadaje odwołaniu znaczenie oświadczenia woli o wypowiedze-
niu stosunku pracy niezależnie od tego, czy czynności tej dokonuje organ jednooso-
bowy czy kolegialny. Należy wobec tego przyjąć, odpowiednio stosując art. 61 KC,
że w tym drugim przypadku wypowiedzenie jest złożone, jeżeli uchwała organu o od-
wołaniu pracownika doszła do niego w taki sposób, że mógł się zapoznać z jej treś-
cią. Powód powziął wiadomość o odwołaniu go ze stanowiska Sekretarza Miasta
N.S. w dniu 22 grudnia 1998 r. Był uczestnikiem sesji Rady Miejskiej, na której organ
ten podjął uchwałę o odwołaniu go z zajmowanego stanowiska. Treść uchwały zro-
zumiał bez wątpienia jako odwołanie ze stanowiska i wypowiedzenie stosunku pracy,
skoro w tym samym dniu wystąpił do Prezydenta Miasta o zwolnienie z obowiązku
świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Uprawnione jest zatem twierdzenie, że
oświadczenie woli o odwołaniu zostało Waldemarowi J. złożone przez Radę Miasta
w dniu 22 grudnia 1998 r.
Odwołanie powinno być dokonane na piśmie (art. 70 § 11
KP). Przepisy o po-
wołaniu nie określają skutków odwołania bez zachowania formy pisemnej. Wobec
5
tego, zgodnie z art. 69 KP, należy skutki braku przepisanej formy odwołania oceniać
według przepisów o formie wypowiedzenia umowy o pracę na czas nie określony.
Brak formy pisemnej wypowiedzenia umowy o pracę na czas nie określony jest naru-
szeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę tego rodzaju. Uchybienie przepi-
som formalnym nie stanowi wadliwości, która z mocy prawa prowadziłaby do nie-
ważności oświadczenia woli o wypowiedzeniu. Uzasadnia, zgodnie z art. 45 KP,
roszczenia o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub
odszkodowanie. Do stosunku pracy z powołania nie stosuje się jednak przepisów o
umowie o pracę regulujących rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części do-
tyczącej orzekania o bezskuteczności wypowiedzeń, przywracaniu do pracy oraz o
odszkodowaniu (art. 69 pkt 2 KP). Trafnie zatem Sąd pierwszej instancji ocenił, iż
brak pisemnej formy odwołania należy traktować jako uchybienie, które dla skutecz-
ności dokonania odwołania nie ma znaczenia. Wymóg formy pisemnej nie został bo-
wiem obwarowany ani rygorem nieważności, ani ad eventum.
Stosując przepisy o formie czynności prawnych do uchwał organów kolegial-
nych należy uwzględnić tryb ich podejmowania. Są one protokołowane i w takim sen-
sie można zasadnie twierdzić, że mają zawsze formę pisma. W sprawie chodzi więc
nie tyle o pisemną formę uchwały o odwołaniu, ile o zawiadomienie powoda na piś-
mie o podjętej uchwale i doręczenie mu jej odpisu. Prawo rozróżnia złożenie oświad-
czenia woli oraz doręczenie pisma zawierającego oświadczenie woli, wiążąc niekiedy
odmienne skutki prawne z każdą z tych czynności. Tak np. wypowiedzenie jest zło-
żone z chwilą, kiedy doszło do adresata w taki sposób, że mógł się zapoznać z jego
treścią, ale termin do złożenia odwołania od wypowiedzenia biegnie od doręczenia
pisma wypowiadającego umowę o pracę.
Wbrew odmiennemu poglądowi Sądu drugiej instancji, prezydent miasta nie
jest pracodawcą dla sekretarza miasta. Nie ma on kompetencji do składania we
własnym imieniu oświadczeń woli i dokonywania czynności prawnych z zakresu
stosunku pracy w odniesieniu do członków zarządu miasta, niezależnie od podstawy
ich zatrudnienia. Prezydent organizuje prace zarządu, kieruje bieżącymi sprawami
gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. W ramach tych organizacyjno-wykonawczo -
reprezentacyjnych zadań mieści się, wynikający z art. 42 ust. 3 statutu Gminy Miejs-
kiej N.S., obowiązek przekazania Sekretarzowi Miasta uchwały Rady Miasta o od-
wołaniu ze stanowiska. Takie przekazanie uchwały, a w istocie doręczenie zawiado-
mienia o uchwale z jej odpisem, nie jest złożeniem oświadczenia woli w imieniu Rady
6
Miasta. Jest zawiadomieniem, czynnością faktyczną. Nie zastępuje uchwały o od-
wołaniu - czynności należącej do wyłącznej kompetencji Rady.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39313
KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================