Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 23 października 2000 r.
III SW 70/00
Warunkiem koniecznym dopisania do spisu wyborców w dniu głosowa-
nia obywatela polskiego stale zamieszkującego za granicą (art. 39a pkt 3
ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Pols-
kiej - jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544) jest posiadanie ważnego
polskiego paszportu.
Przewodniczący: SSN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Beata Gudowska,
Katarzyna Gonera ( sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 października 2000 r. na posiedze-
niu niejawnym sprawy z protestu Krystyny K.-K. przeciwko wyborowi Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej
p o s t a n o w i ł:
pozostawić protest bez dalszego biegu.
U z a s a d n i e n i e
Pismem z dnia 6 października 2000 r. Krystyna K.-K. przebywająca w Norwe-
gii wniosła skierowane do Państwowej Komisji Wyborczej „zażalenie w związku z
mającymi się odbyć 8/X.00 wyborami na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej”. Pis-
mo to, nadane w norweskim urzędzie pocztowym w dniu 6 października 2000 r. na
adres Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Oslo, wpłynęło w dniu 9 października
2000 r. do Wydziału Konsularnego tejże Ambasady, który potraktował je jako protest
przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i przesłał do Sądu Naj-
wyższego, informując jednocześnie, że składająca protest nie posiada ważnego pols-
kiego paszportu. W swoim piśmie Krystyna K.-K. zakwestionowała przepisy obowią-
zującej „ordynacji wyborczej” uzależniające umieszczenie w spisie wyborców oby-
watela polskiego przebywającego na stałe za granicą od posiadania przez niego
2
ważnego polskiego paszportu. Twierdziła, że chociaż posiada polskie obywatelstwo
nie została „umieszczona na liście głosujących” (tj. wpisana do sporządzonego przez
konsula spisu wyborców), przez co została pozbawiona prawa udziału w głosowaniu
w wyborach prezydenckich w dniu 8 października 2000 r., a to oznacza pozbawienie
jej najistotniejszego prawa wynikającego z obywatelstwa polskiego. Twierdziła rów-
nież, że przebywa w Norwegii na stałe od 1973 r. jako żona obywatela norweskiego,
nie zrzekła się jednak obywatelstwa polskiego. Przyznała, że została poinformowana
przez Wydział Konsularny Ambasady RP w Oslo, iż nie została wpisana do spisu
wyborców, ponieważ jej konsularny paszport stracił ważność i nie posiada wiarygod-
nego dowodu stwierdzającego posiadanie polskiego obywatelstwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 129 ust. 2 Konstytucji RP wyborcy przysługuje prawo zgłosze-
nia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyboru Prezydenta Rzeczy-
pospolitej na zasadach określonych w ustawie. Zasady te regulują przepisy art. 72 i
73 ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Pols-
kiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544, zwanej dalej ustawą), przy czym
zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu pro-
test wniesiony przez osobę do tego nieuprawnioną w myśl art. 72 ust. 2 lub niespeł-
niający warunków określonych w art. 73 ustawy.
Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy protest wnosi się na piśmie do Sądu Najwyż-
szego nie później niż w ciągu 3 dni od podania wyników wyborów do publicznej wia-
domości przez Państwową Komisję Wyborczą, a nadanie w tym terminie protestu w
polskim urzędzie pocztowym jest równoznaczne z wniesieniem go do Sądu Najwyż-
szego. Zgodnie z art. 73 ust. 2 ustawy w odniesieniu do wyborcy przebywającego za
granicą wymóg wniesienia protestu w terminie uważa się za spełniony, jeżeli protest
został w tym czasie złożony właściwemu terytorialnie konsulowi.
Termin do złożenia protestu rozpoczyna bieg od podania wyników wyborów do
publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą, a więc od obwieszcze-
nia przez tę Komisję, kto został wybrany na Prezydenta Rzeczypospolitej. Protest
może być bowiem skierowany tylko przeciwko wyborowi konkretnej osoby na Prezy-
denta Rzeczypospolitej Polskiej. Państwowa Komisja Wyborcza podała wyniki wybo-
rów do publicznej wiadomości 9 października 2000 r. o godz. 2100
, tymczasem w
3
rozpoznawanej sprawie protest Krystyny K.-K. wpłynął do Wydziału Konsularnego
Ambasady RP w Oslo 9 października 2000 r. przed obwieszczeniem przez Komisję,
kto został wybrany na Prezydenta. Jak wynika z uchwały składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 23 października 1995 r., III SW 8/95 (OSNAPiUS 1995 nr
24, poz. 304), mającej moc zasady prawnej, która w tym zakresie zachowała aktual-
ność, termin do wniesienia protestu przeciwko wyborowi Prezydenta określony w art.
73 ust. 1 ustawy rozpoczyna bieg następnego dnia po dniu podania przez Państwo-
wą Komisję Wyborczą do publicznej wiadomości obwieszczenia o wyniku wyborów.
Protest wniesiony w dniu 9 października 2000 r. jest zatem przedwczesny jako zło-
żony przed oficjalnym obwieszczeniem wyniku wyborów. Oznacza to, że protest ten
należało pozostawić bez dalszego biegu na podstawie art. 74 ust. 1 ustawy, ponie-
waż nie spełnia on warunków określonych w art. 73 ust. 1 ustawy.
Przepis art. 72 ust. 2 ustawy stanowi, że protest może wnieść wyborca, który
w dniu wyborów był umieszczony w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowa-
nia. Nie jest zatem uprawniona do wniesienia protestu osoba, która w dniu wyborów
nie była umieszczona w spisie wyborców w żadnym z obwodów głosowania, nawet
jeżeli będąc obywatelem polskim miała prawo wybierania określone w art. 2 ustawy.
Z kolei przepis art. 73 ust. 2 zdanie drugie ustawy stanowi, że wyborca przebywający
za granicą obowiązany jest dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu
swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń za-
mieszkałego w kraju, pod rygorem pozostawienia protestu bez biegu.
Jeżeli nawet protest Krystyny K.-K. zostałby wniesiony w terminie określonym
w art. 73 ust. 1 ustawy, chociaż faktycznie sporządzono go i wysłano pocztą w dniu 6
października 2000 r., a więc przed dniem wyborów (dniem głosowania), konsulowi
zaś złożono go przed dniem podania wyników wyborów do wiadomości publicznej
przez Państwową Komisję Wyborczą, to protest ten należałoby pozostawić bez dal-
szego biegu jako wniesiony przez osobę nieuprawnioną i ponadto niespełniający wa-
runku określonego w art. 73 ust. 2 zdanie drugie ustawy.
Ustawa reguluje tryb sporządzania spisów wyborców oraz przewiduje środki
prawne realizowania przez obywatela prawa do umieszczenia go w takim spisie.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 wyborcy przebywający za granicą i posiadający ważne pols-
kie paszporty wpisywani są do spisu wyborców sporządzanego przez właściwego
terytorialnie konsula. W przypadku pominięcia w spisie wyborców osoba zaintereso-
wana może wnieść reklamację w trybie określonym w art. 38 i 39 ustawy. Zgodnie z
4
art. 39 ust. 3 ustawy reklamacje w sprawach spisu wyborców dotyczącego osób
przebywających za granicą rozpatruje konsul. Decyzja podjęta przez konsula w takiej
sprawie jest ostateczna.
Jak wynika z pisma Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Oslo Krystyna
K.-K. została pominięta w spisie wyborców, ponieważ nie posiadała ważnego pols-
kiego paszportu. Z pisma zainteresowanej - potraktowanego przez Wydział Konsu-
larny jako protest przeciwko wyborowi Prezydenta - nie wynika, czy zainteresowana
wyczerpała tryb reklamacyjny przewidziany w art. 38 i 39 ust. 3 ustawy. Jeżeli trybu
tego nie wyczerpała, mogła wziąć udział w wyborach tylko w przypadku dopisania jej
przez obwodową komisję wyborczą w dniu głosowania do spisu wyborców w sposób
określony w art. 39a pkt 3 ustawy. Warunkiem koniecznym dopisania do spisu wy-
borców w tym trybie jest jednak posiadanie przez obywatela polskiego stale za-
mieszkującego za granicą ważnego polskiego paszportu. Składająca protest nie
podważa stanowiska konsula co do tego, że nie posiada ważnego polskiego pasz-
portu, kwestionuje natomiast samą regulację ustawową – zawartą w ustawie o wybo-
rze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - uzależniającą umieszczenie obywatela
polskiego stale przebywającego za granicą w spisie wyborców w jednym z obwodów
głosowania od posiadania przez niego ważnego polskiego paszportu.
Skoro wnosząca protest nie była umieszczona w dniu wyborów w spisie wy-
borców, nie jest osobą uprawnioną do wniesienia protestu (art. 72 ust. 2 ustawy).
Ponadto nie dołączyła do protestu zawiadomienia o ustanowieniu swojego pełno-
mocnika lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju (art. 73 ust. 2
ustawy), co sprawia, że jej protest nie spełnia wymogów ustawowych.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 74
ust. 1 ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
========================================