Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 stycznia 2001 r.
I PKN 207/00
Regulamin pracy może zakazywać pracownikom przebywania na terenie
zakładu pracy w stanie nietrzeźwości, także po zakończeniu świadczenia pracy
lub w czasie, gdy korzystają ze zwolnień od pracy (art. 1041
§ 1 KP).
Przewodniczący: SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN: Józef
Iwulski (sprawozdawca), Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2001 r. sprawy z powódz-
twa Jana B. przeciwko Kopalni Węgla Brunatnego „B.” Spółce Akcyjnej w R. o przy-
wrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 16 czerwca 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 27 stycznia 1999 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bełcha-
towie oddalił powództwo Jana B. przeciwko Kopalni Węgla Brunatnego "B." Spółce z
ograniczoną odpowiedzialności w R. o przywrócenie do pracy. Sąd Rejonowy ustalił,
że powód zatrudniony był w pozwanym przedsiębiorstwie od 30 maja 1985 r., ostat-
nio w charakterze ślusarza remontowego na odkrywce. W dniu 22 lipca 1998 r. po-
wód korzystał z urlopu wypoczynkowego. W godzinach rannych przyszedł na teren
pozwanego przedsiębiorstwa i usiłował wejść do budynku dyrekcji Kopalni, w którym
znajdują się między innymi ekspozytury banków. Ponieważ powód był nietrzeźwy,
strażnik polecił mu oddalić się. Wobec tego, że strażnicy napotkali powoda w rejonie
parkingu przy budynku Dyrekcji, a jego stan wskazywał, że był pod wpływem alko-
holu, zatrzymali go. Po przywiezieniu powoda na wartownię, został on poddany ba-
daniu na zawartość alkoholu. Badanie wykazało ponad 4 promille alkoholu we krwi.
W trakcie pobytu na wartowni powód oświadczył strażnikom, że przebywał na terenie
zakładu w celu odebrania pożyczki. Pismem z dnia 30 lipca 1998 r., doręczonym po-
2
wodowi 31 lipca 1998 r., pozwane przedsiębiorstwo rozwiązało z nim umowę o
pracę, podając jako przyczynę rozwiązania przebywanie na terenie zakładu pracy w
stanie wskazującym na spożycie alkoholu, co w ocenie pracodawcy stanowi ciężkie
naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Przed rozwiązaniem umowy,
pozwany przeprowadził konsultację ze związkami zawodowymi, które nie wyraziły
zgody na rozwiązanie umowy, motywując to faktem przebywania pracownika na urlo-
pie w dniu zdarzenia. Sąd Rejonowy ustalił nadto, że u pozwanego obowiązuje za-
rządzenie [...] z dnia 8 lipca 1994 r. dyrektora Kopalni w sprawie zasad przestrze-
gania obowiązku trzeźwości w KWB w R. oraz regulamin pracy. Treść regulaminu
pracy jest powodowi znana. Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługuje na
uwzględnienie. Podstawę rozstrzygnięcia stanowi art. 52 § 1 pkt 1 KP oraz § 28 pkt
14 i § 27 ust. 5 regulaminu pracy i § 1 ust. 1, 2 i 3 zarządzenia [...] dyrektora KWB B.
z dnia 8 lipca 1994 r. Zarządzenie [...], na które powołuje się regulamin pracy stanowi
w § 1 pkt 1, iż podstawowym obowiązkiem pracownika świadczącego pracę oraz
przebywającego na terenie zakładu (w czasie urlopu, zwolnienia lekarskiego) jest
zachowanie trzeźwości. Wynika z tego, że również pracownik przebywający na tere-
nie zakładu w trakcie urlopu wypoczynkowego jest obowiązany zachować trzeźwość.
Powód w dniu zdarzenia był nie tyle w stanie nietrzeźwości, ale w stanie głębokiego
upojenia alkoholowego. To, że powód przyszedł do banku po pożyczkę, w ocenie
Sądu nie usprawiedliwia go.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 16 czerwca 1999 r. [...] oddalił apelację powoda. Sąd drugiej instancji podzielił
ustalenia Sądu Rejonowego i wywody prawne przedstawione w uzasadnieniu jego
wyroku. Powodowi znany był regulamin pracy i zarządzenie dyrektora Kopalni, z któ-
rych wynikało, iż podstawowym obowiązkiem pracownika świadczącego pracę oraz
przebywającego na terenie zakładu, nawet w czasie urlopu wypoczynkowego jest
zachowanie trzeźwości. Paragraf 27 regulaminu pracy wyraźnie stwierdza, że prze-
bywanie na terenie kopalni osób nietrzeźwych, stanowi zagrożenie dla bezpośred-
niego funkcjonowania kopalni i jest zabronione. Budynek dyrekcji, w którym mieści
się ekspozytura banku jest w centrum kopalni i osoby wchodzące do banku muszą
otrzymywać przepustki. Powód takiej przepustki otrzymać nie musiał, bo był pracow-
nikiem. Wchodząc więc na teren kopalni był traktowany jak pracownik i dlatego też
zobowiązany był przestrzegać regulaminu pracy. Dlatego nie można podzielić poglą-
du powoda, że jego stanu nietrzeźwości nie można wiązać z obowiązkami pracowni-
3
czymi. Znając treść regulaminu pracy i zarządzenia dyrektora, powód przebywając
na terenie kopalni w stanie upojenia alkoholowego, świadomie i w sposób rażący
naruszył obowiązek trzeźwości, stwarzając zagrożenie dla życia i zdrowia swojego
oraz innych osób. Zachowanie takie stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obo-
wiązków pracowniczych, co daje podstawę do rozwiązania umowy o pracę w trybie
art. 52 § 1 pkt 1 KP. Zdaniem Sądu Okręgowego nie zmienia oceny zachowania po-
woda fakt, że miał zgłosić się do ekspozytury banku po pożyczkę. Okoliczność ta nie
usprawiedliwia przebywania na terenie kopalni w stanie nietrzeźwości.
Kasację od tego wyroku wniósł powód. Zarzucił naruszenie prawa materialne-
go, a mianowicie art. 52 i art. 8 KP. W uzasadnieniu kasacji powód wywiódł w szcze-
gólności, że krytycznego dnia przebywał na urlopie wypoczynkowym, zatem nie miał
obowiązku świadczenia pracy. Na teren zakładu pracy przybył po odbiór pożyczki z
banku. Pobyt powoda na terenie Kopalni należało potraktować jako zmierzający do
załatwienia sprawy osobistej, tj. pobrania pożyczki z placówki ogólnodostępnej, ma-
jącej jedynie siedzibę w biurowcu pozwanego. Wywody jakoby powód swoim poby-
tem stworzył zagrożenie dla życia i zdrowia są bezzasadne, skoro został przewiezio-
ny bezpośrednio pod budynek dyrekcji przez kolegę i nie mógł stwarzać żadnego
zagrożenia. Regulamin pracy i zarządzenie dyrektora nie mogą w takiej sytuacji mieć
zastosowania. Rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 52 KP stanowi zdaniem po-
woda nadużycie prawa, jako że w jego następstwie zostało wydane świadectwo
pracy, które w dzisiejszej sytuacji gospodarczej praktycznie uniemożliwia podjęcie
pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1041
§ 1 KP regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pra-
codawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać
w szczególności warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po
jej zakończeniu. Wynika z tego, że regulamin może (a nawet powinien) określać za-
sady zachowania się pracowników nie tylko w czasie pracy (wykonywania obowiąz-
ków pracowniczych), ale także po jej zakończeniu. Należy przez to rozumieć, że w
regulaminie pracy można określić także sposób zachowania się pracowników na te-
renie zakładu pracy w czasie, gdy pracy nie świadczą, a więc gdy korzystają z
usprawiedliwionej nieobecności w pracy (urlop, zwolnienie lekarskie). Oznacza to, że
4
w regulaminie pracy można zakazać pracownikom przebywania na terenie zakładu
pracy w stanie nietrzeźwości, także po zakończeniu świadczenia pracy lub w czasie,
gdy korzystają ze zwolnień od pracy. Dotyczy to zwłaszcza zakładów, w których
przebywanie w stanie nietrzeźwości stwarza zagrożenie dla mienia, życia lub zdro-
wia. Takie postanowienia regulaminowe zawierały wewnętrzne przepisy strony poz-
wanej i powód znał ich treść. Naruszenie takich obowiązków, jeżeli jest ciężkie
(umyślne lub rażąco niedbałe), może być zakwalifikowane jako dające podstawę do
rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt 1 KP. Pogląd taki jest powszech-
nie przyjęty w orzecznictwie. Przykładowo, w wyroku OSPiUS we Wrocławiu z dnia 7
maja 1976 r., I P 512/76 (Służba Pracownicza 1976 r. nr 12, s. 37) stwierdzono, że
przybycie pracownika w stanie nietrzeźwości do zakładu pracy w okresie korzystania
ze zwolnienia lekarskiego uzasadnia uznanie takiego zachowania za ciężkie naru-
szenie podstawowych obowiązków pracowniczych, a w konsekwencji podstawę do
rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (podobnie orze-
czenia Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1979 r., I PRN 23/79, OSNCP 1979 r. z.
10, poz. 198; z dnia 9 września 1981 r., I PRN 36/81 i z dnia 19 marca 1984 r., I PR
33/84, OSNCP 1984 r. z. 11, poz. 197). Pozwany pracodawca mógł więc rozwiązać z
powodem umowę o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP, a czynność taka jest
zgodna z prawem i nie zmienia tego możliwość zastosowania łagodniejszej sankcji
(por. wyrok z dnia 24 marca 1966 r., III PRN 7/66, OSPiKA 1966 r. z. 11, poz. 251;
wyrok z dnia 9 kwietnia 1976 r., I PR 17/76, OSPiKA 1977 r. z. 2, poz. 23; wyrok z
dnia 28 października 1976 r., I PRN 74/76, OSNCP 1977 r. z. 5-6, poz. 100 i wyrok z
dnia 2 września 1982 r., I PR 78/82, OSPiKA 1983 r. z. 9, poz. 184). Zarzut naru-
szenia przez pracodawcę art. 8 KP nie jest zasadny, zwłaszcza że powód w kasacji
nie formułuje żadnej zasady współżycia społecznego, z którą miałaby być sprzeczna
czynność pracodawcy. Wydanie świadectwa pracy, w którym wskazano zgodnie z
rzeczywistym stanem rzeczy sposób rozwiązania umowy o pracę, jest konsekwencją
zgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę i nie narusza żadnej zasady współ-
życia społecznego oraz nie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznacze-
niem prawa.
Z tych względów kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 39312
KPC.
========================================