Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 7 marca 2001 r.
I PKN 283/00
Oddalenie powództwa w pozostałej części oznacza rozstrzygnięcie co do
wszystkich zgłoszonych roszczeń, a nierozważenie ich w uzasadnieniu należy
ocenić jako nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 378 § 2 KPC.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Katarzyna
Gonera, Józef Iwulski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2001 r. sprawy z powództwa
Marka R. przeciwko Waldemarowi F. i Michałowi F. o przywrócenie do pracy i zapłatę,
na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Bydgoszczy z dnia 4 listopada 1999 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok w pkt I (odrzucenie apelacji powoda) w zakresie
dotyczącym żądań o zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, ekwiwalentu za
odzież roboczą i wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz w pkt IV
(oddalenie apelacji powoda w pozostałej części), a także uchylił wyrok Sądu Rejono-
wego-Sądu Pracy w Bydgoszczy z dnia 9 kwietnia 1999 r. [...] w pkt 3 (oddalenie po-
wództwa w pozostałej części) i w tym zakresie przekazał sprawę temu Sądowi Rejo-
nowemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyj-
nego;
o d r z u c i ł kasację w części dotyczącej roszczenia związanego z wyda-
niem świadectwa pracy;
o d d a l i ł kasację w pozostałym zakresie.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 1999 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bydgosz-
czy zasądził solidarnie od pozwanych Waldemara F. i Michała F. - właścicieli Zakładu
Poligraficznego „F. i Spółka” w Bydgoszczy na rzecz powoda Marka R.: 1) kwotę
3.567 zł brutto tytułem wynagrodzenia za pracę (prowizji) z ustawowymi odsetkami
2
od 17 lutego 1998 r. oraz 2) kwotę 630 zł tytułem odszkodowania w związku z roz-
wiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwią-
zywaniu umów o pracę w tym trybie. Ponadto Sąd Rejonowy oddalił powództwo w
pozostałej części (jak stwierdził o przywrócenie powoda do pracy oraz zasądzenie
dalszych kwot z tytułu prowizji), a także nakazał pobrać od pozwanych solidarnie na
rzecz Skarbu Państwa kwotę 1.236 zł tytułem kosztów sporządzonej w sprawie opinii
biegłego. Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód zatrudniony został w Zakładzie
pozwanych od dnia 1 lutego 1997 r., początkowo jako specjalista do spraw handlo-
wych, a następnie od dnia 1 grudnia 1997 r. jako dyrektor do spraw handlowych.
Zgodnie z pisemną umową o pracę z dnia 1 lutego 1997 r. wynagrodzenie powoda
ustalono na kwotę 600 zł. W umowie przewidziano także wypłatę nagrody uznanio-
wej. Na stanowisku dyrektora do spraw handlowych wynagrodzenie powoda ustalono
na kwotę 630 zł. Podstawowym obowiązkiem powoda było pozyskiwanie partnerów
do współpracy z firmą pozwanych. Zgodnie z obowiązującą strony ustną umową w
przypadku, gdy w odpowiedzi na ofertę powoda kontrahent nawiązywał współpracę z
firmą pozwanych, powód miał otrzymywać 5% prowizji od transakcji. W okresie za-
trudnienia w Zakładzie pozwanych powód otrzymywał tę 5% prowizję od transakcji
zawartych z niektórymi kontrahentami. Początkowo prowizja nie była „oficjalnie”
składnikiem wynagrodzenia za pracę i była obliczana na podstawie notatek stron
przez główną księgową na polecenie pozwanego Michała F. Wypłata prowizji miała
się odbywać za pośrednictwem firmy założonej przez żonę powoda. Główna księgo-
wa uznała jednak, iż tego rodzaju rozliczenie byłoby nieprawidłowe. W związku z
czym wypłacana powodowi prowizja została ujęta w grudniu 1997 r. na liście płac.
Dnia 1 grudnia 1997 r. strony ustaliły na piśmie zasady wypłaty prowizji jako „oficjal-
nego” składnika wynagrodzenia za pracę. W ocenie Sądu pierwszej instancji postę-
powanie dowodowe dało podstawy do stwierdzenia, iż pisemna umowa była skon-
kretyzowaniem zasad ustalonych przez strony w zakresie wypłaty prowizji, a obowią-
zujących od chwili zawarcia umowy o pracę. Powyższe zasady nie dawały podstaw
do wyłączenia z wypłaty prowizji niektórych transakcji „pozyskanych” przez powoda,
w szczególności dotyczących firmy „A.-T.”. Pozwani nie przedstawili przy tym przeko-
nujących argumentów dla wykazania dlaczego powodowi nie została wypłacona pro-
wizja od transakcji z tą firmą, z którą współpraca została nawiązana z inicjatywy po-
woda w czerwcu 1997 r. Sąd pierwszej instancji uznał, iż powód powinien otrzymać
prowizję w wysokości 5% wynagrodzenia od transakcji zawartych z firmą „A.-T.” i „K.”
3
w pełnej wysokości, według zasad ustalonych przez strony w okresie zatrudnienia
powoda, a skonkretyzowanych w art. 2 pkt 1 załącznika do umowy o pracę z dnia 1
lutego 1997 r. Wysokość należnej powodowi prowizji ustalona została na podstawie
dowodu z opinii biegłego sądowego z dziedziny księgowości. Zdaniem Sądu pierw-
szej instancji powód mógł otrzymywać prowizję jako składnik wynagrodzenia za
pracę wyłącznie w okresie zatrudnienia, bowiem obowiązujące przepisy nie przewi-
dują wypłaty wynagrodzenia w okresie po rozwiązaniu umowy o pracę. Dlatego Sąd
pierwszej instancji oddalił powództwo o zapłatę prowizji za okres po 6 lutego 1998 r.
W zakresie żądania przywrócenia do pracy Sąd Rejonowy stwierdził, że poz-
wani podjęli decyzję o rozwiązaniu z powodem umowy o pracę bez wypowiedzenia w
dniu 6 lutego 1998 r., wskazując jako jej przyczyny działanie na szkodę pracodawcy
poprzez próbę nawiązania współpracy z firmami konkurencyjnymi, przedstawianie się
w rozmowach telefonicznych nazwiskiem pracodawcy, arogancki stosunek do współ-
pracowników firmy oraz krytykę decyzji pracodawcy i przedstawianie firmy w nieko-
rzystnym świetle w oczach klienta. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, pierwszy i drugi
z powyższych zarzutów nie były uzasadnione. Postępowanie dowodowe wykazało
bowiem, iż w październiku 1997 r. powód uczestniczył jako przedstawiciel pozwanej
firmy w Targach „P.-A.” w P., na których prowadził rozmowy z przedstawicielem wło-
skiej firmy „E.I.G.” Spółka z o.o. na temat współpracy firm, które reprezentowali. Była
wtedy rozważana możliwość utworzenia spółki z kapitałem zagranicznym „F.-E.”.
Wysłane przez powoda w dniu 13 listopada 1997 r. pismo do tej włoskiej firmy nie
wskazywało jednoznacznie, iż powód zamierza prowadzić działalność konkurencyjną
wobec swoich pracodawców. W piśmie tym powód wspomniał bowiem o współpracy
pomiędzy firmą „E.”, a pozwanym Waldemarem F. Odnośnie do drugiego zarzutu
(posługiwanie się nazwiskiem pozwanych w rozmowach telefonicznych), Sąd pierw-
szej instancji stwierdził, że wprawdzie nie można wykluczyć sporadycznego posługi-
wania się przez powoda nazwiskiem pozwanych, to jednak jego intencją nie było
podszywanie się pod właścicieli zatrudniającej go firmy. Żaden z przesłuchanych
świadków nie potwierdził, aby powód krytykował decyzje swych pracodawców. Wy-
stąpiły natomiast fakty krytykowania przez powoda pozwanej firmy. Miały także miej-
sce przypadki aroganckiego zachowania się powoda wobec współpracowników i pra-
cowników zatrudnionych przez pozwanych, w szczególności wobec sekretarki. Sąd
Rejonowy uznał, iż spośród zarzutów wskazanych jako przyczyny rozwiązania
umowy o pracę, potwierdzone zostały fakty aroganckiego stosunku do współpracow-
4
ników oraz przedstawianie pozwanej firmy w niekorzystnym świetle w oczach klien-
tów. Zdaniem Sądu pierwszej instancji należy mieć jednak na uwadze, że konflikty
pomiędzy współpracownikami często są nieuniknione. Sąd Rejonowy uznał, że nie
można ocenić jako ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych krytyki pod ad-
resem zatrudniającej firmy. Zachowanie takie można wprawdzie ocenić jako nielojal-
ne, ale brak podstaw do stwierdzenia, że jakakolwiek krytyka pracodawcy „wywołuje
skutek w postaci rozwiązania umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym”. Sąd Rejono-
wy uznał, iż rozwiązanie z powodem umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym było
nieuzasadnione, ponieważ jego zachowanie nie miało znamion ciężkiego naruszenia
obowiązków. Dlatego zasądził na rzecz powoda odszkodowanie na podstawie art. 56
KP w związku z art. 58 KP. Równocześnie Sąd uznał, iż z uwagi na przedstawione
sytuacje konfliktowe, niewłaściwie układającą się współpracę powoda z pracownika-
mi i współpracownikami firmy, a także z uwagi na treść pisma z dnia 3 października
1998 r., w którym powód poddaje krytyce sposób prowadzenia firmy przez praco-
dawców, nie byłoby celowe przywrócenie powoda do pracy i w tym zakresie po-
wództwo oddalił.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyro-
kiem z dnia 21 października 1999 r. [...] odrzucił apelację powoda w zakresie żądań o
zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, ekwiwalentu za odzież roboczą, wyna-
grodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, odszkodowania za niewydanie w
terminie świadectwa pracy i kosztów procesu za pierwszą instancję oraz ustalenia
daty rozwiązania umowy o pracę; zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w punkcie 1
i 2 w ten sposób, że: 1) odsetki ustawowe od zasądzonej w punkcie 1 kwoty 3.567 zł
zasądził od dnia 9 lutego 1998 r.; 2) podwyższył zasądzoną w punkcie 2 kwotę odsz-
kodowania do 1.832 zł; uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej powództwo o
zapłatę wynagrodzenia prowizyjnego (pkt 3 wyroku) i sprawę w tym zakresie przeka-
zał do ponownego rozpoznania, oraz oddalił apelację powoda w pozostałej części.
Sąd drugiej instancji uznał, że co do roszczeń, o które powód rozszerzył powództwo
w postępowaniu apelacyjnym, jak również co do roszczeń zgłoszonych przed Sądem
pierwszej instancji, o których Sąd ten nie orzekł w zaskarżonym wyroku, apelacja
powoda podlegała odrzuceniu. Przepis art. 383 KPC wprowadza bowiem zakaz roz-
szerzenia powództwa w postępowaniu apelacyjnym. Roszczenie powoda o zapłatę
13.008 zł odszkodowania za wydanie niewłaściwego świadectwa pracy oraz o usta-
lenie daty rozwiązania umowy o pracę, z którymi powód wystąpił po raz pierwszy w
5
postępowaniu apelacyjnym nie mogły być więc merytorycznie rozpoznane. Sąd
Okręgowy stwierdził, że o roszczeniach o zapłatę ekwiwalentu za urlop, wynagro-
dzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, ekwiwalent za odzież roboczą i zwrot
kosztów procesu za pierwszą instancję mógłby orzec, gdyby zaskarżony wyrok za-
wierał co do nich rozstrzygnięcie. Treść zaskarżonego wyroku oraz jego uzasadnie-
nie wskazuje jednak, iż Sąd pierwszej instancji nie orzekł o tych żądaniach, mimo iż
powód zgłaszał je w toku postępowania (Sąd drugiej instancji powołał się na pisma z
kart 9, 86, 91, 124 i 154). Apelacja w tej części podlegała zatem na podstawie art.
373 KPC w związku z art. 372 KPC odrzuceniu jako wniesiona od nieistniejącego
orzeczenia.
Za uzasadniony uznał Sąd drugiej instancji zarzut apelacji co do tego, iż od-
setki od kwoty 3 567 zł wynagrodzenia prowizyjnego powinny zostać zasądzone od
dnia rozwiązania przez stronę pozwaną umowy o pracę, to jest od dnia 8 lutego 1998
r. Skoro kwota ta dotyczyła transakcji handlowych zawartych i zrealizowanych od 1
lutego 1997 r. do 6 lutego 1998 r., od których powodowi przysługiwała prowizja, to
terminem wymagalności roszczeń powoda z tego tytułu był ostatni dzień jego zatrud-
nienia. Z tych względów, na podstawie art. 386 § 1 KPC oraz art. 481 i 455 KC w
związku z art. 300 KP Sąd drugiej instancji orzekł reformatoryjnie co do tego rosz-
czenia odsetkowego. Apelację w części dotyczącej dalej idącego żądania odsetko-
wego (co do odsetek od dnia 1 lutego 1998 r.) Sąd drugiej instancji oddalił wobec
nieudowodnienia przez powoda, aby termin wymagalności wynagrodzenia prowizyj-
nego zbiegał się z terminem zapłaty wynagrodzenia zasadniczego. Wypłata wyna-
grodzenia prowizyjnego uzależniona była między innymi od zapłaty umówionej ceny
usługi przez kontrahenta strony pozwanej i już z tych względów wymagalność tego
świadczenia nie odpowiadała wymagalności wynagrodzenia zasadniczego. W ocenie
Sądu drugiej instancji apelacja powoda podlegała nadto uwzględnieniu poprzez
podwyższenie wysokości zasądzonego odszkodowania do kwoty 1.832 zł. Powód
miał bowiem częściowo rację, twierdząc iż wysokość tego odszkodowania powinna
być wyższa od zasądzonej kwoty 630 zł. Podstawą materialnoprawną rozstrzygnięcia
o tym odszkodowaniu był art. 56 § 1 KP w związku z art. 58 KP. Wysokość tego
świadczenia określają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewy-
konywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodo-
wań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności
6
przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289 ze zm.) oraz rozporządze-
nia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegó-
łowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagro-
dzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14).
Przy obliczeniu wysokości należnego powodowi odszkodowania powinno zostać
uwzględnione wynagrodzenie prowizyjne, które było świadczeniem otrzymywanym
na podstawie postanowień łączącej strony umowy o pracę. W myśl bowiem § 8 ust. 2
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w przypad-
ku znacznego wahania wysokości składników wynagrodzenia (o którym mowa w ust.
1 tego paragrafu) składniki te mogą być uwzględnione przy ustalaniu wynagrodzenia
urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie nie
przekraczającym 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia
urlopu. Strona pozwana w toku postępowania apelacyjnego sporządziła prawidłowe
wyliczenie należnego powodowi odszkodowania. Za uzasadnioną Sąd Okręgowy
uznał ponadto apelację w części zaskarżającej oddalenie powództwa o zapłatę
wynagrodzenia prowizyjnego ponad zasądzoną kwotę 3.557 zł. W tym zakresie Sąd
drugiej instancji uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego
rozpoznania.
Od tego wyroku zostały w terminie ustawowym wniesione w imieniu powoda
przez różnych pełnomocników dwie kasacje. W pierwszej z nich powód zaskarżył
wyrok Sądu drugiej instancji w pkt I, II ppkt 2 i IV i zarzucił: I. uchybienia procesowe
mające wpływ na wynik sprawy, polegające na: 1. ustaleniu stanu faktycznego bez
przeprowadzenia dowodu z przesłuchania powoda i uniemożliwianie mu wypowie-
dzenia się w sprawie, co w konsekwencji doprowadziło do „wypaczenia” stanu fak-
tycznego, oraz do obrazy „przepisów art. 3 KPC (zasada prawdy obiektywnej)”, 2.
naruszeniu zasady równości stron w procesie, 3. naruszeniu art. 373 KPC przez
przyjęcie, iż rozszerzenie powództwa w postępowaniu apelacyjnym jest niedopusz-
czalne; II. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału w spra-
wie, polegającą na: 1. ustaleniu stanu faktycznego bez umożliwienia powodowi wy-
powiedzenia się w sprawie, co spowodowało „wypaczenie” stanu faktycznego, naru-
szenie zasady prawdy obiektywnej oraz zasady równości stron w procesie, 2. odrzu-
ceniu apelacji powoda w zakresie odszkodowania za niewydanie w terminie świa-
dectwa pracy, podczas gdy powód występował o odszkodowanie za wydanie niewła-
ściwego świadectwa pracy, 3. odrzuceniu roszczenia powoda o odszkodowanie za
7
niewydanie przez zakład pracy świadectwa pracy w terminie, podczas kiedy powód
domagał się odszkodowania za wydanie niewłaściwego świadectwa pracy, 4. przyję-
ciu jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i
Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r., gdyż u powoda zachodzą znaczne waha-
nia wysokości składników wynagrodzenia, podczas gdy art. 172 KP przewiduje moż-
liwość obliczenia zmiennych składników na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z
okresu 3 miesięcy; III 1. naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 5,
oraz art. 58 § 1 i 2 KC, art. 52 KP (ręcznie dopisano także art. 56 w związku z art. 58
KP), art. 99 § 1 KP, art. 172 KP, § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r., 2. prawa procesowego: art. 299, art. 3, art. 373,
art. 97 § 1 i 2, art. 383 KPC (ręcznie dopisano jeszcze art. 233 § 1, 385 oraz 98 § 1
KPC). Wnioski zawarte w tej kasacji zmierzają do uchylenia zaskarżonego wyroku i
przekazania sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania; ewentual-
nie do zmiany zaskarżonego wyroku oraz zasądzenia na rzecz powoda kwoty 11.914
zł z ustawowymi odsetkami, tj: 1.101 zł tytułem ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy;
200 zł tytułem ekwiwalentu za odzież roboczą; 4.389 zł tytułem odszkodowania za
wydanie niewłaściwego świadectwa pracy oraz 5.732 zł za 843 godziny nadliczbowe.
W uzasadnieniu tej kasacji wywiedziono w szczególności, że do obliczenia należne-
go powodowi odszkodowania powinna być uwzględniona średnia jego wynagrodze-
nia z trzech miesięcy, która wynosi 2.324,37 zł.
W drugiej kasacji powód zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w części doty-
czącej podwyższenia zasądzonej w punkcie 2 kwoty odszkodowania do 1.832 zł oraz
oddalenia powództwa o zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, wynagrodzenia
za pracę w godzinach nadliczbowych, ekwiwalentu za odzież roboczą i zwrotu kosz-
tów procesu. W tej kasacji powód zarzucił naruszenie art. 233 § 1 KPC przez dowol-
ną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie wyliczenia odsz-
kodowania przez pozwanego oraz naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe
zastosowanie art. 385 KPC i art. 373 KPC, art. 56 § 1 KP w związku z art. 58 KP, art.
297 KP i art. 98 § 1 KPC. W uzasadnieniu tej kasacji powód w szczególności pod-
niósł, że Sąd drugiej instancji odmówił „wiarygodności twierdzeniom powoda odno-
śnie zasądzenia kwoty 8.662 zł wynikającej z błędnego wyliczenia odszkodowania”.
Ponadto powód w postępowaniu w pierwszej instancji zgłaszał żądania o zapłatę
ekwiwalentu za urlop, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, ekwi-
walentu za odzież roboczą i zwrotu kosztów procesu. Żądania te nie zostały przez
8
Sąd Rejonowy uwzględnione, gdyż Sąd ten w pozostałej części oddalił powództwo.
Należy więc uznać, iż roszczenia te były przedmiotem negatywnego rozstrzygnięcia
Sądu pierwszej instancji. W tym zakresie Sąd drugiej instancji niewłaściwie zastoso-
wał art. 385 oraz art. 373 KPC.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W imieniu powoda zostały w terminie wniesione dwie kasacje. Powstaje więc
problem czy jest to dopuszczalne. W postanowieniu z dnia 14 grudnia 1999 r., II CZ
139/99 (OSP 2001 r. z. 2, poz. 25 z glosą W. Broniewicza) Sąd Najwyższy uznał, że
nie jest dopuszczalne wniesienie w imieniu strony drugiej kasacji, jeżeli została już
wniesiona kasacja przez samą stronę. Należy jednak uznać, że w rozstrzygnięciu
tym chodziło o inną sytuację procesową niż w niniejszej sprawie. W tamtej sprawie
druga kasacja została bowiem wniesiona po terminie i już z tego powodu była niedo-
puszczalna (pierwsza z kasacji była niedopuszczalna ze względu na niezachowanie
przymusu radcowsko-adwokackiego). W niniejszej sprawie natomiast obie kasacje
zostały złożone w terminie z zachowaniem przymusu radcowsko-adwokackiego. Z
tych względów były one więc dopuszczalne. Należy przyjąć, że w takiej sytuacji
mamy do czynienia w istocie z jedną kasacją złożoną przez stronę w dwóch pismach
lub z uzupełnieniem kasacji (także w zakresie wskazanych podstaw) wniesionej jako
pierwsza, co jest w terminie do jej złożenia dopuszczalne (por. postanowienie z dnia
15 maja 1997 r., I PKN 149/97, OSNAPiUS 1998 r. nr 7, poz. 214; postanowienie z
dnia 8 stycznia 1997 r., II CKN 297/97, OSNC 1998 z. 7-8 poz. 123; wyrok z dnia 13
stycznia 1998 r., II CKN 517/97, OSNC 1998 r. z. 7-8, poz. 127; OSP 1999 r. z. 1,
poz. 3 z glosą M. Kępińskiego; postanowienie z dnia 5 lutego 1998 r., I PZ 74/97,
OSNAPiUS 1999 r. nr 4, poz. 134). Należy więc rozważyć wszystkie wskazane przez
powoda podstawy kasacji. Powoduje to określone trudności, gdyż wskazano bardzo
wiele przepisów i to w sposób chaotyczny, często w istocie bez uzasadnienia.
Stwierdzić też należy, że niektóre zarzuty kasacji nie zostały sformułowane jako na-
ruszenie konkretnych przepisów prawa, lecz jako naruszenie pewnych zasad formu-
łowanych przez powoda. W zakresie, w którym w kasacji nie powołano jako naruszo-
nych żadnych konkretnych przepisów lub wskazane naruszenia przepisów nie zo-
stały uzasadnione, kasacja nie podlegała merytorycznemu rozpoznaniu.
9
Kasacja powoda okazała się jednak w części niedopuszczalna z innych
względów. Zgodnie bowiem z art. 393 pkt 6 KPC kasacja nie przysługuje w sprawach
dotyczących świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych. Bez względu więc na
rodzaj zgłoszonego przez powoda roszczenia w tym zakresie i prawidłowość zaskar-
żonego orzeczenia, kasacja była w tej części niedopuszczalna i podlegała odrzuce-
niu na podstawie art. 3938
§ 1 KPC, a dotyczące tego rozstrzygnięcia zarzuty nie
podlegały merytorycznemu rozważeniu.
Kasacja jest zasadna w zakresie dotyczącym roszczeń o zapłatę ekwiwalentu
za urlop, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych i ekwiwalentu za
odzież roboczą, gdyż zasadny w tej części jest zarzut naruszenia art. 373 KPC.
Roszczenia te powód zgłosił w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, a wy-
rok tego Sądu zawiera rozstrzygnięcie o oddaleniu powództwa w pozostałej części.
Zawiera więc rozstrzygnięcie o wszystkich zgłoszonych przez powoda roszczeniach,
choćby Sąd nie ustosunkował się do nich merytorycznie w uzasadnieniu. W takiej
sytuacji zachodzi wręcz brak rozpoznania istoty sprawy zobowiązujący sąd drugiej
instancji do uchylenia zaskarżonego orzeczenia zgodnie z art. 378 § 2 KPC. W tym
zakresie kasacja podlegała uwzględnieniu na podstawie art. 39313
§ 1 KPC.
Sąd drugiej instancji zasadnie natomiast stwierdził, że w postępowaniu apela-
cyjnym, poza przypadkami wskazanymi w art. 383 KPC, nie jest dopuszczalne roz-
szerzenie (zmiana) powództwa. Dotyczy to zgłoszonego przez powoda w tym postę-
powaniu roszczenia o ustalenie daty rozwiązania umowy o pracę. Sąd drugiej instan-
cji powinien wprawdzie pozostawić takie roszczenie bez rozpoznania (nie uwzględ-
niać dokonanego nieskutecznie przekształcenia powództwa), a nie odrzucać w tym
zakresie apelacji, ale nie zmienia to sytuacji procesowej powoda i w tym zakresie
należy uznać zarzuty kasacji za niezasadne. Sąd drugiej instancji także prawidłowo
odrzucił apelację (zawarte w niej zażalenie) w części dotyczącej rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania w pierwszej instancji pomiędzy stronami. Wyrok Sądu pierw-
szej instancji zawiera bowiem rozstrzygnięcie o kosztach należnych Skarbowi Pań-
stwa, ale w ogóle nie rozstrzyga o kosztach między stronami (nie dotyczy ich oddale-
nie powództwa). W tym zakresie zaskarżenia apelacja była więc skierowana prze-
ciwko niestniejącemu orzeczeniu, a więc słusznie została odrzucona na podstawie
art. 373 KPC. W tych częściach kasacja nie powoływała się więc na usprawiedliwio-
ne podstawy i podlegała oddaleniu z mocy art. 39312
KPC.
10
Kasacja jest zasadna w zakresie rozstrzygnięcia o odszkodowaniu za nie-
zgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę, zarówno ze względu na zarzut proce-
sowy dotyczący dokonania ustaleń faktycznych w tym zakresie (art. 233 § 1 KPC),
jak i zarzut zastosowania § 8 ust. 2 rozporządzenia z dnia 8 stycznia 1997 r. Jako
podstawę faktyczną rozstrzygnięcia w tym przedmiocie Sąd drugiej instancji przyjął
ustalenie, że występowały znaczne wahania składników wynagrodzenia powoda.
Oparł się na wyliczeniu przedstawionym przez stronę pozwaną, ale go nie zweryfi-
kował oraz nie ustosunkował się do zarzutów powoda. Ustalenie to zostało więc do-
konane bez wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego sprawy, a więc
narusza art. 233 § 1 KPC w związku z art. 382 KPC. Nadto Sąd drugiej instancji nie
dostrzegł, że § 8 ust. 2 rozporządzenia z dnia 8 stycznia 1997 r. dotyczy ustalania
wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Tymczasem zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2 roz-
porządzenia z dnia 29 maja 1996 r. do wyliczenia odszkodowania przysługującego
pracownikowi na podstawie art. 56 KP w związku z art. 58 KP należy stosować zasa-
dy obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Zgodnie więc z §
14 rozporządzenia z dnia 8 stycznia 1997 r. w pierwszej kolejności należy stosować
przepisy § 15-19 tego rozporządzenia, które regulują odmiennie od § 8 ust. 2 zasady
uwzględniania zmiennych składników wynagrodzenia. W każdym razie Sąd drugiej
instancji w żaden sposób nie dokonał analizy stosunku § 15-19 tego rozporządzenia
do regulacji jego § 8 ust. 2. W tym zakresie kasacja podlegała uwzględnieniu na pod-
stawie art. 39313
§ 1 KPC.
Kasacja formalnie zaskarża wyrok Sądu drugiej instancji także w pkt II ppkt 2.
Należy jednak zważyć, że w tej części wyrok zasądza na rzecz powoda odszkodo-
wanie w kwocie 1.832 zł (podwyższa kwotę zasądzoną z tego tytułu przez Sąd pierw-
szej instancji). Wzruszenie zaskarżonego wyroku w tej części oznaczałoby więc roz-
strzygnięcie na niekorzyść powoda, co jest niemożliwe (art. 384 KPC w związku z
art. 39319
KPC). W zakresie, w którym kasacja okazała się zasadna, zaskarżony
wyrok podlegał więc uchyleniu w części dotyczącej odrzucenia apelacji powoda (pkt
I) lub jej oddalenia (pkt IV). Ponieważ sprawa już została częściowo przekazana
Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, zasadne było także uchylenie
w tym zakresie wyroku tego Sądu (oddalenie powództwa w pozostałym zakresie - pkt
3).
Z tych względów na podstawie wskazanych przepisów Sąd Najwyższy orzekł
jak w sentencji.
11
========================================