Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 5 czerwca 2001 r.
II UKN 399/00
Niezdolność do pracy z powodu choroby zawodowej, stwierdzona po za-
przestaniu zatrudnienia w związku z całkowitą niezdolnością do pracy z przy-
czyn ogólnych, może uzasadniać zasądzenie od pracodawcy renty przewidzia-
nej w art. 444 § 2 KC w zakresie następstw choroby zawodowej, za które pra-
codawca ponosi odpowiedzialność.
Przewodniczący SSN Beata Gudowska (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Maria Tyszel, Barbara Wagner .
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2001 r. sprawy z powódz-
twa Tadeusza D. przeciwko Hucie „K.” Spółce Akcyjnej w D.G. o rentę wyrównawczą,
na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Katowicach z dnia 22 marca 2000 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach do ponownego rozpoznania
wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
W pozwie z dnia 22 lipca 1998 r. Tadeusz D. domagał się od swego byłego
pracodawcy, Huty „K.” S.A., renty wyrównawczej po 1100 zł miesięcznie od kwietnia
1998 r. z tytułu choroby zawodowej (zawodowego uszkodzenia słuchu). Pozwany
wniósł o oddalenie powództwa, wskazując jako przyczynę ustania zatrudnienia dłu-
gotrwałą chorobę wynikającą z ogólnego stanu zdrowia, a w konsekwencji na brak
związku utraty zdolności zarobkowej z zachorowaniem na chorobę zawodową.
Ustalenie przez organ rentowy prawa powoda do renty z tytułu częściowej niezdolno-
ści do pracy spowodowanej chorobą zawodową (od dnia 1 sierpnia 1997 r.), pozwa-
ny uznał za zdarzenie nie mające wpływu na jego odpowiedzialność z art. 444 § 2
KC, podnosząc, że powód mógł nadal pracować, gdyby nie stwierdzone wówczas
2
schorzenie wewnętrzne, będące przyczyną rozwiązania stosunku pracy w dniu 17
czerwca 1996 r.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Dąbrowie Górniczej ustalił, że w styczniu 1996 r.
powód przebył operację guza przysadki mózgowej. Z dniem 12 czerwca 1996 r. roz-
wiązano z nim umowę o pracę na podstawie art. 53 KP § 2 KP wobec przedłużającej
się niezdolności do pracy. Orzeczeniem Komisji Lekarskiej do Spraw Inwalidztwa i
Zatrudnienia został zaliczony do II grupy inwalidztwa i uzyskał stosowną rentę od
dnia 14 czerwca 1996 r. Przytępienie obustronne słuchu typu odbiorczego, zdiagno-
zowane w dniu 9 czerwca 1997 r. zostało uznane za chorobę zawodową decyzją ins-
pektora sanitarnego z dnia 5 sierpnia 1997 r. jako skutek przewlekłego urazu aku-
stycznego. Z tytułu tej choroby Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w S.
przyznał powodowi rentę inwalidzką w związku częściową stałą niezdolnością do
pracy dotychczasowej, na stanowiskach wymagających dobrego słuchu. Przy tych
ustaleniach Sąd pierwszej instancji stwierdził, że skutki schorzenia zawodowego na-
łożyły się na wcześniej istniejącą całkowitą niezdolność do pracy, i że powód utracił
zdolność zarobkową nie w związku z chorobą zawodową, lecz na skutek choroby
samoistnej. Stwierdziwszy brak szkody, Sąd wyłączył odpowiedzialność strony poz-
wanej na podstawie art. 444 § 2 KC i wyrokiem z dnia 23 grudnia 1999 r. powództwo
oddalił.
Apelację powoda oddalił Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Katowicach wyrokiem z dnia 22 marca 2000 r. Sąd drugiej instancji przejął
ustalenia Sądu pierwszej instancji i zaaprobował jego twierdzenie, że choroba zawo-
dowa nie miała wpływu na możliwość kontynuowania przez powoda pracy zarobko-
wej u strony pozwanej.
Kasacja powoda, zawierająca wniosek o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego
oraz wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy temu sądowi do rozpoznania,
oparta została na podstawie naruszenia przepisów postępowania - art. 316 § 1 KPC i
art. 227 KPC.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uzyskanie na podstawie prawa cywilnego pełnego odszkodowania przez uzu-
pełnienie świadczeń przysługujących na podstawie ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r.
o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst:
3
Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) wymaga przede wszystkim ustalenia odpo-
wiedzialności pracodawcy na podstawie art. 415 KC. Przyznanie świadczeń ubezpie-
czeniowych może więc być wystarczające dla stwierdzenia istnienia szkody i odpo-
wiedzialności odszkodowawczej instytucji ubezpieczenia społecznego, lecz nie dla
przyjęcia odpowiedzialności pracodawcy. W tym wypadku konieczne jest zarówno
stwierdzenie istnienia niepokrytej szkody, jak i obowiązku jej naprawienia.
W sytuacji, w której schorzenie zawodowe jest jedynym schorzeniem powo-
dującym uszczerbek na zdrowiu, wykazanie szkody nie napotyka większych trudno-
ści. Inaczej jest, gdy niezdolność do pracy wynika z oddziaływania wielu schorzeń,
spośród których tylko jedno zostało uznane za chorobę zawodową, gdyż wówczas
nie jest jasne, która z chorób (zawodowa, czy tzw. ogólna) stanowi przyczynę utraty
zdolności zarobkowej. W takim przypadku istnieje wymaganie szczególnej wnikliwo-
ści przy wydzieleniu i skonkretyzowaniu szkody, za którą odpowiada pracodawca w
ramach normalnych następstw swego działania lub zaniechania.
Zgodnie z ustalonym orzecznictwem, poszkodowany, który na skutek choroby
zawodowej utracił tylko częściowo zdolność do pracy, może skutecznie domagać się
wyrównania szkody jedynie w granicach tej częściowej niezdolności, czyli zasądze-
nia różnicy między zarobkami, jakie mógłby osiągać, gdyby nie zachorował, a rentą i
zarobkami, które przy wykorzystaniu ograniczonej zdolności do pracy może osiągać
(por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 października 1960 r. 2 CR 572/60,
OSN 1962 nr 1, poz. 22; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1969 r., II PR
225/69, nie publikowany, z dnia 29 kwietnia 1969 r., III PRN 29/69, nie publikowany).
Zatem pracownik, u którego niezdolność do pracy z powodu choroby zawodowej zo-
stała stwierdzona po zaprzestaniu zatrudnienia w związku z całkowitą niezdolnością
do pracy z przyczyn ogólnych, może domagać się od pracodawcy renty przewidzia-
nej w art. 444 § 2 KC w zakresie następstw choroby zawodowej, za które pracodaw-
ca ponosi odpowiedzialność.
W sprawie niniejszej, z decyzji inspektora sanitarnego wynikało, że powód za-
chorował wskutek negatywnego oddziaływania środowiska pracy. W związku z tą
chorobą był częściowo trwale niezdolny do pracy i uprawniony do renty z ubezpie-
czenia społecznego. Wobec tego przyczyna zaprzestania przez niego zatrudnienia
schodziła na drugi plan, a istotę sporu stanowiło stwierdzenie, która z chorób i w ja-
kim stopniu jest źródłem jego szkody, wyrażającej się utratą zdolności zarobkowej.
To oczywiste, gdyż nie można występującego w przeszłości faktu rozwiązania
4
umowy o pracę identyfikować z późniejszą, spowodowaną warunkami tamtej pracy,
utratą zdolności zarobkowej. Sąd drugiej instancji odpowiedzialność pozwanego wią-
zał tylko z czasem i przyczyną rozwiązania stosunku pracy w dniu 17 czerwca 1996
r., przez co nie dążył do wyjaśnienia faktów mających w sprawie znaczenie istotne.
Pochopnie wysnuł wniosek o pochłonięciu skutków choroby zawodowej przez dalej
idące skutki choroby samoistnej, mimo że nie uzyskał dla niego oparcia w wiedzy
medycznej biegłych.
Nadając zasadnicze znaczenie przyczynie odejścia powoda z pracy, Sąd
przyjął ówczesny stan jego zdrowia za podstawę wyrokowania o przyczynie i rozmia-
rze szkody poniesionej w zatrudnieniu i - pomijając opinię odnośnie do remisji scho-
rzeń ogólnych - nie ustalił, czy obecnie ma on możliwość wykonywania zatrudnienia,
czy też utracił ją w następstwie choroby samoistnej lub choroby zawodowej. Nie wy-
maga przy tym głębszego uzasadnienia stwierdzenie, że zakres odpowiedzialności
pracodawcy powinien był być ustalony odpowiednio do wpływu poszczególnych cho-
rób na utratę zdolności zarobkowej w chwili zamknięcia rozprawy, a nie w okresie, w
którym doszło do rozwiązania stosunku pracy.
Z tych względów, na podstawie art. 393 13
§ 1 KPC, Sąd Najwyższy orzekł jak
w sentencji.
========================================