Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 lutego 2002 r.
III RN 198/00
Zapłacenie przez stronę podatku w czasie toczącego się postępowania
odwoławczego nie powoduje bezprzedmiotowości postępowania w sprawie
umorzenia zaległości podatkowej (art. 67 § 1 i art. 208 § 1 w związku z art. 244 §
1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, Dz.U. Nr 137, poz. 926
ze zm.).
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2002 r. sprawy ze skargi
Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej „P.” w D.G. na decyzję Izby Skar-
bowej w K. z dnia 16 lipca 1998 r. [...] w przedmiocie umorzenia postępowania, na
skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego [...] od
wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Katowicach
z dnia 20 marca 2000 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Katowicach do ponownego rozpozna-
nia.
U z a s a d n i e n i e
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł rewizję nadzwyczajną od
wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Katowicach
z dnia 20 marca 2000 r. [...] oddalającego skargę Spółdzielczej Kasy Oszczędno-
ściowo-Kredytowej „P.” w D.G. na decyzję Izby Skarbowej w K. z dnia 16 lipca 1998
r., w przedmiocie umorzenia postępowania. Wyrokowi temu zarzucił rażące narusze-
nie art. 59 § 1 pkt 1 i art. 208 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podat-
kowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) oraz art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995
r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) i wniósł o
2
uchylenie powyższego wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Admini-
stracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania.
Stan faktyczny sprawy jest następujący. Skarżąca pismem z dnia 14 marca
1997 r. zwróciła się do Urzędu Skarbowego w D.G. z wnioskiem o umorzenie zale-
głości podatkowych w podatku dochodowym od osób prawnych od dochodu stano-
wiącego równowartość oprocentowania wkładów pieniężnych i nie będącego kosz-
tem uzyskania przychodów, uzyskanego od dnia rozpoczęcia działalności, to jest od
7 sierpnia 1992 r. do dnia 26 września 1994 r. oraz od dochodu jej członków z tytułu
oprocentowania wkładów członkowskich wniesionych do dnia 31 grudnia 1996 r. Po-
wyższy wniosek spowodował przeprowadzenie w Kasie kontroli prawidłowości rozli-
czenia z budżetem państwa za lata 1992-1994. Urząd Skarbowy w D.G. dwiema de-
cyzjami z dnia 24 października 1997 r. określił skarżącej podatek dochodowy od
osób prawnych za lata 1993 i 1994 kolejno w wysokości 9.919,60 zł i 33.369,60 zł.
Po złożeniu odwołań od powyższych decyzji, skarżąca w dniu 7 stycznia 1998 r. w
czasie trwającego postępowania odwoławczego uiściła określony decyzjami organu
pierwszej instancji podatek dochodowy za lata 1993-1994. Izba Skarbowa dwiema
decyzjami z dnia 27 lutego 1998 r. utrzymała w mocy powyższe decyzje zaznacza-
jąc, że wniosek o umorzenie zaległości podatkowej zostanie rozpatrzony w odręb-
nym postępowaniu.
Mając na uwadze powyższe, Urząd Skarbowy w D.G. decyzją z dnia 8 kwiet-
nia 1998 r. umorzył postępowanie w przedmiocie umorzenia zaległości podatkowej.
Zdaniem Urzędu, skoro Kasa uiściła podatek, to zgodnie z art. 59 Ordynacji podat-
kowej zobowiązanie wygasło. Prowadzenie więc postępowania w przedmiocie umo-
rzenia zaległości podatkowej stało się bezprzedmiotowe, co stosownie do art. 208 §
1 Ordynacji podatkowej uzasadnia jego umorzenie. Izba Skarbowa decyzją z dnia 16
lipca 1998 r. utrzymała w mocy decyzję organu pierwszej instancji z równoczesnym
podtrzymaniem zawartego w niej poglądu.
Wymienionym wyżej wyrokiem Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Za-
miejscowy w Katowicach oddalił skargę Kasy. Zdaniem Sądu uiszczenie przez skar-
żącą Kasę podatku dochodowego za lata 1993-1994 spowodowało wygaśnięcie zo-
bowiązania podatkowego, co w konsekwencji uzasadnia umorzenie postępowania w
przedmiocie umorzenia zaległości podatkowej (art. 59 § 1 pkt 1 i art. 208 § 1 Ordyna-
cji podatkowej). Nie można bowiem, jak stwierdził Sąd „umorzyć czegoś, co już nie
istnieje”.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona. Trafny jest pogląd Prezesa Naczel-
nego Sądu Administracyjnego, że zapłacenie podatku w czasie toczącego się postę-
powania odwoławczego nie powoduje bezprzedmiotowości postępowania w sprawie
umorzenia zaległości podatkowej (art. 67 § 1 oraz art. 224 § 1 w związku z art. 208 §
1 Ordynacji podatkowej). Na podstawie art. 67 § 1 Ordynacji podatkowej w przypad-
kach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, organ
podatkowy, na wniosek podatnika, może umorzyć w całości lub w części zaległości
podatkowe lub odsetki za zwłokę. Wówczas, gdy toczy się wszczęte wnioskiem po-
datnika postępowanie w sprawie umorzenia zaległości podatkowej, a organ podat-
kowy w sprawie określenia wysokości należnego podatku wydał decyzję w pierwszej
instancji, to podatnik jest obowiązany ją wykonać, także wówczas, gdy złożył odwo-
łanie. Wniesienie odwołania od decyzji organu podatkowego nie wstrzymuje bowiem
jej wykonania (art. 224 § 1 Ordynacji podatkowej). Nie ma przepisu, który zwalniałby
podatnika z tego obowiązku z uwagi na toczące się postępowanie w sprawie umo-
rzenia zaległości podatkowej. Jeżeli organ podatkowy pierwszej instancji wydał de-
cyzję określającą podatek, to jego zapłata przez podatnika jest wykonaniem ustawo-
wego obowiązku, a nie wyrazem chęci uiszczenia go, co ewentualnie mogłoby być
rozumiane jako zamiar rezygnacji z żądania umorzenia zaległości podatkowej. Po-
stępowanie w sprawie umorzenia zaległości podatkowej jest oddzielnym postępowa-
niem w stosunku do postępowania w sprawie określenia podatku.
Według art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej, gdy postępowanie z jakiejkolwiek
przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ podatkowy wydaje decyzję o umorzeniu
postępowania. Należy podzielić pogląd wyrażony w rewizji nadzwyczajnej, że bez-
przedmiotowość postępowania w rozumieniu tego przepisu oznacza brak przedmiotu
żądania, w celu zrealizowania którego wszczęto postępowanie. Jeżeli podatnik wnosi
o umorzenie zaległości podatkowej, to organ podatkowy jest obowiązany ocenić, czy
zachodzą przesłanki z art. 67 § 1 Ordynacji podatkowej i wydać stosowną decyzję.
Sąd Najwyższy podziela pogląd wyrażony w dwóch wyrokach tego Sądu z
dnia 9 listopada 1995 r. (III ARN 50/95 oraz III ARN 51/95, OSNAPiUS 1996 nr 11,
poz. 150 i poz. 151), że wyegzekwowanie należności podatkowej z rachunku banko-
wego strony nie powoduje bezprzedmiotowości postępowania, którego przedmiotem
4
jest umorzenie tej należności. W tezach tych wyroków jest mowa o wyegzekwowaniu
należności podatkowej. Nie zmienia jednakże istoty sprawy, czy należność ta jest
wyegzekwowana, czy zapłacona przez podatnika na podstawie wykonalnej decyzji
organu podatkowego pierwszej instancji. Wykonanie obowiązku podatkowego w tej
sytuacji zależy od czynnika czasu – czy podatnik zapłaci podatek będąc do tego zo-
bowiązanym na podstawie decyzji nieostatecznej, czy podatek zostanie ściągnięty w
drodze egzekucji.
Z tych względów na podstawie art. 39313
KPC w związku z art. 10 ustawy z
dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... (Dz.U. Nr 43,
poz. 189 ze zm.) orzeczono jak w sentencji.
========================================