Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 17 CZERWCA 2003 R.
SNO 33/03
W postępowaniu dyscyplinarnym dopuszczalne jest stosowanie
instytucji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności (art. 387 k.p.k. w
zw. z art. 128 u.s.p.).
Przewodniczący: sędzia SN Wiesław Maciak.
Sędziowie SN: Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Hubert
Wrzeszcz.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w Warszawie z udziałem Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego sędziego Sądu Okręgowego oraz protokolanta po
rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2003 r. sprawy sędziego w stanie spoczynku w
związku z odwołaniem Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Apelacyjnego
– Sądu Dyscyplinarnego z dnia 8 kwietnia 2003 r., sygn. akt (...)
1) u t r z y m a ł w mocy zaskarżony wyrok,
2) kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2003 r., sygn. akt (...) Sąd Dyscyplinarny –
Sąd Apelacyjny sędziego w stanie spoczynku uznał za winną popełnienia
przewinień służbowych i uchybień godności urzędu sędziego polegających na
tym, że:
2
I.
1) w okresie od sierpnia 2000 r. do października 2001 r., jako sędzia Sądu
Rejonowego, przekroczyła termin sporządzenia uzasadnień w 11 sprawach,
2) w okresie od maja 2000 r. do 18 września 2001 r. w 66 sprawach
doprowadziła do przewlekłości postępowania poprzez nieterminowe wydanie
zarządzeń bądź też ich brak,
3) spowodowała zaginięcie akt spraw o sygn. I C 699/00, Nc 1816/99, Nc
1806/99, Nc 1807/00, Nc 1017/99,
4) przetrzymywała u siebie akta sprawy I C 482/00 w okresie od dnia 17
stycznia 2001 r. do 20 czerwca 2001 r.;
II. w dniu 20 września 2002 r. podjęła czynności służbowe znajdując się
w stanie wskazującym na użycie alkoholu,
tj. przewinień z art. 107 § 1 w zw. z art. 104 § 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. –
Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) i
wymierzył jej karę zawieszenia waloryzacji uposażenia na okres trzech lat.
Sąd Apelacyjny– Sąd Dyscyplinarny stwierdził, że obwiniona przyznała się
do popełnienia wyżej wymienionych przewinień i złożyła wniosek o wydanie
wyroku skazującego oraz wymierzenie kary dyscyplinarnej w postaci
zawieszenia waloryzacji uposażenia na okres trzech lat do czego na podstawie
art. 387 § 2 k.p.k. z zw. z art. 128 Prawa o ustroju sądów powszechnych
przychylił się Sąd. Sąd Dyscyplinarny uznał przy tym, że wymierzona kara jest
odpowiednia w stosunku do stopnia szkodliwości społecznej przewinienia oraz
stopnia zawinienia sprawcy i uwzględnia stan zdrowia obwinionej, który
stanowił podstawę do przeniesienia sędziego w stan spoczynku.
Od wyroku Sądu Dyscyplinarnego odwołanie na niekorzyść obwinionej
wniósł Minister Sprawiedliwości. Zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej
kary oraz obrazę przepisów postępowania, które miało wpływ na treść
orzeczenia przez błędne zastosowanie art. 387 k.p.k. Wniósł o zmianę wyroku
przez zaostrzenie orzeczonej kary i wymierzenie na podstawie art. 104 § 3 pkt 4
3
Prawa o u.s.p. kary pozbawienia prawa do stanu spoczynku wraz z prawem do
uposażenia. Zdaniem skarżącego wymierzona kara nosi cechy rażącej
niewspółmierności w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k., gdyż Sąd Dyscyplinarny
nie wziął pod uwagę uprzednich przewinień obwinionej, co powinno mieć
znaczenie przy wymiarze kary jako element istotny dla oceny dotychczasowego
życia i pracy obwinionej. Minister Sprawiedliwości wskazał na wyrok Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 11 października 2001 r., sygn. akt (...), którym sędzia w
stanie spoczynku uznana została za winną tego, że przekroczyła ustawowe
terminy do sporządzania uzasadnień w 37 sprawach w okresie od grudnia 1998
r. do dnia 14 lipca 2000 r. oraz dopuściła się przewlekłości i nieterminowości w
wydawaniu zarządzeń mających na celu przygotowanie posiedzeń oraz
wyznaczenie ich terminów w 21 sprawach i za to wymierzył jej karę nagany.
Skarżący wskazał, że stopień społecznej szkodliwości czynów obwinionej jest
znaczny, a wymierzona kara nie spełnia celów postępowania dyscyplinarnego.
Ponadto zdaniem Ministra przepis art. 387 k.p.k. nie powinien znaleźć
odpowiedniego zastosowania w postępowaniu dyscyplinarnym. Przepis ten
statuuje wyjątek od ogólnych zasad postępowania karnego i co za tym idzie
niedopuszczalna jest jego rozszerzająca interpretacja, w tym na użytek innego
postępowania inkorporującego niektóre przepisy postępowania karnego.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Rozważając zarzut dalej idący, a mianowicie obrazy przepisów
postępowania, które miało wpływ na rozstrzygnięcie, należy wskazać, że Sąd
dyscyplinarny proceduje na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.
– Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), a w
sprawach nieuregulowanych, zgodnie z art. 128 – stosuje przepisy kodeksu
postępowania karnego. Przepisy dyscyplinarne Prawa o ustroju sądów
powszechnych nie stanowią o wyłączeniu stosowania poszczególnych instytucji
kodeksu postępowania karnego, nakazują jedynie stosować przepisy kodeksu w
sposób odpowiedni, tzn. z uwzględnieniem odmienności stosunków jakie
4
powstają na tle postępowania dyscyplinarnego. Przepis art. 387 k.p.k.
przewiduje tzw. instytucję dobrowolnego poddania się oskarżonego
odpowiedzialności karnej przy kumulatywnym spełnieniu określonych
przesłanek. Zastosowanie tej instytucji jest wyłączone przy przestępstwach o
największym ciężarze gatunkowym. Przepis art. 387 § 1 k.p.k. zawiera opis
zakresu zastosowania tej instytucji odnoszący się do pojęć właściwych dla
kodeksu karnego, nie oznacza to bynajmniej, że przedmiotowa instytucja nie
może mieć odpowiedniego zastosowania do zdarzeń, stanowiących przewinienia
na gruncie innych ustaw. W szczególności przy odpowiednim zastosowaniu
kodeksu postępowania karnego do postępowania dyscyplinarnego należy
stwierdzić, że instytucję dobrowolnego poddania się karze można stosować do
czynów, które wprawdzie swym opisem nie odpowiadają hipotezie normy art.
387 § 1 k.p.k., jednak mieszczą się w zaczerpniętym z języka prawniczego
pojęciu spraw o mniejszym ciężarze gatunkowym. Jak wskazano wyżej
odesłanie zawarte w Prawie o ustroju sądów powszechnych do stosowania
kodeksu postępowania karnego ma charakter generalny, nie ogranicza się
jedynie do ogólnych zasad postępowania karnego, wprawdzie nie można
stosować instytucji, które byłyby sprzeczne z istotą postępowania
dyscyplinarnego, jednak instytucja dobrowolnego poddania się karze do nich nie
należy.
Sąd Najwyższy uznał również za niezasadny zarzut rażącej
niewspółmierności kary. Zgodnie z art. 104 Prawa o u.s.p. za uchybienia
godności urzędu sędziego w okresie pełnienia służby sędzia w stanie spoczynku
odpowiada dyscyplinarnie, sąd może orzec kary: upomnienia, nagany,
zawieszenia waloryzacji uposażenia na okres od jednego roku do trzech lat,
pozbawienia prawa do stanu spoczynku wraz z prawem do uposażenia.
Minister Sprawiedliwości podniósł, że obwiniona wydłużyła przebieg
postępowania, przekraczając termin sporządzania uzasadnień w oznaczonych
sprawach, jednak ocena ta wskazuje jedynie, że ów czyn stanowi przewinienie
5
służbowe, nie wystarcza do sformułowania oceny o znacznej społecznej
szkodliwości tego. W odwołaniu wskazano, iż Sąd Dyscyplinarny pierwszej
instancji nie rozważył uprzednich przewinień dyscyplinarnych obwinionej,
przez co nie zostały rozważone wszystkie okoliczności podmiotowe
sankcjonowanego czynu. Zasady wymiaru kary dyscyplinarnej nie zostały
określone w Prawie o ustroju sądów powszechnych, tych reguł nie zawiera
również kodeks postępowania karnego, który znajduje odpowiednie
zastosowanie w postępowaniu dyscyplinarnym. Dlatego też należy przyjąć, że
ustawodawca nie ograniczył Sądu dyscyplinarnego w podejmowaniu decyzji co
do wymiaru kary. Sąd dyscyplinarny powinien kierować się swym uznaniem
wyrobionym na podstawie wyczerpująco rozważonych okoliczności sprawy.
Zatem rozważenie uprzednich karalności nie jest obligatoryjne w postępowaniu
dyscyplinarnym, a jego brak nie dowodzi, iż wymierzona kara jest nieadekwatna
do czynu.
Należy podkreślić, że przewinienia jakie popełniła obwiniona nie noszą
cechy uchybień o najcięższym charakterze, dlatego nie jest zasadny wniosek o
wymierzenie kary najbardziej dolegliwej, a mianowicie pozbawienia prawa do
stanu spoczynku wraz z prawem do uposażenia. Kara wymierzona obwinionej
cechuje się dużym stopniem surowości, a Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do
uznania jej za rażąco niewspółmierną, co stanowiło by przesłankę do zmiany
orzeczenia.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny na
podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 104 § 3 i art. 128 Prawa o ustroju
sądów powszechnych orzekł jak w sentencji wyroku.