Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 10 października 2003 r., I CO 27/03
Skarga o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem
Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia kasacji do rozpoznania nie jest
dopuszczalna.
Sędzia SN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Helena Ciepła
Sędzia SN Lech Walentynowicz
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Czesławy K. przy uczestnictwie
Kazimierza G., Janiny R., Stanisława G. i Mirosławy S. o stwierdzenie nabycia
własności nieruchomości przez zasiedzenie, po rozpoznaniu na posiedzeniu
niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 10 października 2003 r., skargi wnioskodawczyni
o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Najwyższego z
dnia 21 grudnia 2001 r.
odrzucił skargę.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2001 r. Sąd Najwyższy, powołując się na
art. 393 k.p.c. w związku z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i
rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554), odmówił
przyjęcia do rozpoznania kasacji wnioskodawczyni Czesławy K. i uczestniczki
postępowania Janiny R. od postanowienia Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 22
marca 2000 r.
W dniu 23 lipca 2003 r. (vide: data stempla pocztowego na kopercie)
wymienione skarżące, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9
czerwca 2003 r., SK 12/03 (ogłoszonym w dniu 27 czerwca 2003 r. w Dz.U. Nr 109,
poz. 1036) wniosły skargę o wznowienie postępowania zakończonego wskazanym
wyżej postanowieniem Sądu Najwyższego i uchylenie tego postanowienia oraz
rozpoznanie kasacji.
Powyższym wyrokiem Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 5 ust. 2 ustawy z
dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o
zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48,
poz. 554) w związku z art. 393 § 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1
lipca 2000 r. – w zakresie, w jakim nie przewiduje regulacji przejściowej dotyczącej
przyjęcia do rozpoznania kasacji, złożonych przed dniem 1 lipca 2000 r., jest
niezgodny z art. 2 Konstytucji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 399 k.p.c., wznowienia postępowania można żądać w wypadku
jego zakończenia prawomocnym wyrokiem (w postępowaniu nieprocesowym – na
podstawie art. 524 k.p.c. – także zakończonego prawomocnym postanowieniem
orzekającym co do istoty sprawy). Podobnie kształtuje się hipoteza art. 401-1
§ 1
k.p.c., bowiem objęte są nią jedynie wyroki. Stosownie do tego przepisu, można
żądać wznowienia postępowania w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o
niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z
ustawą, na podstawie którego został wydany wyrok. Oznacza to, że w
postępowaniu nieprocesowym (art. 13 § 2 w związku z art. 401-1
§ 1 k.p.c.)
przytoczoną hipotezą objęte są jedynie postanowienia orzekające co do istoty
sprawy. Nie każde więc orzeczenie kończące postępowanie w sprawie cywilnej
może być podstawą wznowienia, a jedynie takie, które rozstrzyga sprawę co do
istoty. Prowadzi to do wniosku, że na gruncie przepisów kodeksu postępowania
cywilnego skarga o wznowienia postępowania zakończonego postanowieniem
Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia kasacji nie jest dopuszczalna i jako taka na
podstawie art. 410 § 1 k.p.c. podlega odrzuceniu.
Powstaje jednak kwestia relacji, w jakiej pozostają ze sobą przepisy art. 190
ust 4 Konstytucji i art. 401-1
§ 1 k.p.c. W myśl bowiem art. 190 ust 4 Konstytucji,
orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową
międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało
wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub
rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia
postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie
określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Zawarta w tym
przepisie regulacja ma więc charakter ogólny i odsyła do szczegółowych rozwiązań
w poszczególnych procedurach. Z tego właśnie względu uchwalenie i wejście w
życie przepisów Konstytucji pociągnęło za sobą konieczność odpowiedniego
znowelizowania kodeksu postępowania cywilnego, co nastąpiło przez
wprowadzenie do niego art. 401-1
(art. 83 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o
Trybunale Konstytucyjnym, Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Przepis ten stanowi
dopełnienie konstytucyjnej możliwości wznowienia postępowania cywilnego w razie
uprzedniego rozstrzygnięcia sprawy na podstawie aktu normatywnego, co do
którego Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, umową
międzynarodową lub z ustawą. Ustawodawca „zwykły” na podstawie wyraźnego i
jednoznacznego postanowienia konstytucyjnego ukształtował w omawianym
zakresie wznowieniową procedurę sądową w ten sposób, że w procesie dopuścił
możliwość wniesienia skargi jedynie w sprawach, w których postępowanie zostało
zakończone prawomocnym wyrokiem (a także i nakazem zapłaty – art. 353-2
k.p.c.),
a zatem orzeczeniem rozstrzygającym spór merytorycznie. Tym samym wyłączona
została możliwość wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym
orzeczeniem, mającym postać postanowienia. Podkreślić trzeba, że ustawodawca
konstytucyjny zrezygnował z precyzyjnego określenia w Konstytucji zakresu
przedmiotowego skargi o wznowienie postępowania sądowego, stąd też
ustawodawca zwykły mógł suwerennie ukształtować zakres dopuszczalności
postępowania wznowieniowego. Jeżeli więc nie istnieje sprzeczność między treścią
normy konstytucyjnej i ustawowej, to tym samym nie wchodzi też w rachubę
bezpośrednie zastosowanie przez Sąd Najwyższy art. 190 ust 4 Konstytucji.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji (410 § 1
k.p.c.).