Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 2 grudnia 2004 r.
I PK 125/04
O tym, czy zwolnienie ma charakter grupowy, decyduje liczba pracowni-
ków zwalnianych u danego pracodawcy w stosunku do liczby pracowników u
niego zatrudnionych, nie można natomiast brać pod uwagę liczby pracowników
zwalnianych w innych zakładach pracy prowadzonych przez tę samą osobę
prawną (art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakła-
du pracy, jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980 ze zm.).
Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 grudnia 2004 r. sprawy
z powództwa Józefa D. przeciwko Telekomunikacji Polskiej SA w W. Obszarowi Te-
lekomunikacji w O. o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach, dodatek wy-
równawczy i odszkodowanie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowe-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie z dnia 26 lutego 2004 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powód Józef D. wnosił o przywrócenie go do pracy w pozwanej Telekomuni-
kacji Polskiej SA w W. Obszar Telekomunikacji w O. na stanowisko radcy prawnego
zajmowane przed dokonaniem wypowiedzenia zmieniającego, zasądzenie od poz-
wanej dodatku wyrównawczego w kwocie 11.319 zł miesięcznie oraz o zasądzenie
odszkodowania w kwocie 24.000 zł z tytułu cofnięcia pełnomocnictwa procesowego.
Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.
Wyrokiem z dnia 7 listopada 2003 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Olsztynie
oddalił powództwo. Sąd ustalił, że powód był zatrudniony u pozwanej na stanowisku
radcy prawnego i pełnił również funkcję zastępcy przewodniczącego Komisji Zakła-
2
dowej NSZZ Pracowników Telekomunikacji Województwa W.-M. Na mocy uchwały nr
187/02 z dnia 22 października 2002 r. zadania z zakresu obsługi prawnej terenowych
komórek organizacyjnych Spółki zostały przejęte przez Departament Prawny TP SA,
co skutkowało likwidacją stanowisk radców prawnych również w Obszarze Teleko-
munikacji w O. Pomoc prawną pozwana powierzyła zewnętrznym kancelariom rad-
ców prawnych w oparciu o umowy cywilno-prawne. Pismem z dnia 28 listopada 2002
r. pozwana zaproponowała powodowi taką współpracę, jednak powód propozycji nie
przyjął. Pismem z dnia 20 stycznia 2003 r. pozwana zwróciła się do Komisji Zakła-
dowej, której powód był członkiem, o wyrażenie zgody na dokonanie wypowiedzenia
zmieniającego, lecz nie uzyskała takiej zgody. Pismem z dnia 6 lutego 2003 r. poz-
wana wypowiedziała powodowi warunki pracy, podając jako przyczynę likwidację sta-
nowiska pracy i proponując jednocześnie nowe warunki pracy na stanowisku specja-
listy w Oddziale Rozliczeń i Windykacji Należności w Pionie Kontaktów z Klientami,
przy zachowaniu dotychczasowego wynagrodzenia. Następnie pismem z dnia 12
marca 2003 r. zostało powodowi cofnięte pełnomocnictwo do reprezentowania poz-
wanego. Powód nie złożył oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków
pracy. W ocenie Sądu w pozwanym zakładzie pracy rzeczywiście dokonano zmian
organizacyjnych skutkujących zlikwidowaniem etatowych stanowisk radców praw-
nych i nie było możliwości dalszego zatrudnienia powoda na dotychczasowym sta-
nowisku. W związku z tym było dopuszczalne na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (jednolity tekst: Dz.U. z 2002
r. Nr 112, poz. 980 ze zm.) wypowiedzenie warunków pracy i płacy pracownikowi
będącemu członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej. Dokonując likwi-
dacji stanowisk radców prawnych pozwana nie naruszyła przepisów ustawy z dnia 6
lipca 1982 r. o radcach prawnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059
ze zm.), albowiem zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy zawód ten można wykonywać
zarówno w ramach stosunku pracy, jak i na podstawie umowy cywilno-prawnej. Brak
jest również podstaw do żądania odszkodowania z tytułu cofnięcia pełnomocnictwa.
Apelacja powoda od tego wyroku w zakresie oddalenia powództwa o przywró-
cenie do pracy i zasądzenie odszkodowania została oddalona wyrokiem Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie z dnia 26 lutego 2004 r.
[...], a w części dotyczącej dodatku wyrównawczego wyrok został uchylony i postępo-
wanie umorzono wobec cofnięcia pozwu w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał za
3
prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i podzielił jego pogląd
prawny. Uznał za chybiony zarzut powoda o pozorności likwidacji jego stanowiska
pracy. Sam powód przyznał, że obsługa prawna w Obszarze Telekomunikacji O. zo-
stała powierzona kancelariom prawniczym. W ramach swobody organizacyjnej po-
zwanej przysługiwało prawo do zorganizowania pomocy prawnej w sposób, jaki
uznała za korzystniejszy. Zorganizowanie obsługi prawnej w taki sposób doprowa-
dziło do faktycznej a nie pozornej likwidacji etatowej obsługi prawnej. Mimo że powód
jako członek zarządu zakładowej organizacji związkowej podlegał szczególnej
ochronie prawnej także przed wypowiedzeniem warunków pracy i płacy na podstawie
art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity
tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.), to przepis art. 6 ust. 1 ustawy o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy pozwala na wypowiedzenia warunków pracy i płacy bez
zgody zarządu związku zawodowego w przypadku istnienia przyczyn określonych w
tej ostatniej ustawie. Pracodawcą powoda w rozumieniu art. 3 k.p. był Obszar
Telekomunikacji Polskiej w O., który to podmiot miał zdolność zatrudniania pracowni-
ków i zawarł umowę z powodem. Wypowiedzenie powodowi warunków pracy należy
traktować jako wypowiedzenie indywidualne a nie grupowe. Nie było potrzeby usta-
lania ilości zlikwidowanych etatów radców prawnych w całej spółce. Zarzut narusze-
nia Pakietu Socjalnego nie znajduje więc uzasadnienia. Nie ma także podstaw do
odpowiedzialności pozwanej z tytułu cofnięcia pełnomocnictwa procesowego. Zgod-
nie z art. 101 §1 k.c., mocodawca może w każdym czasie odwołać pełnomocnictwo
nawet bez wskazania przyczyn tej decyzji. Nie można zatem przyjąć zawinionego
działania pozwanej. Powód zresztą nie wykazał zaistnienia szkody, gdyż za szkodę
nie mogą być uważane hipotetycznie wyliczone koszty zastępstwa procesowego w
sprawach, które nie zostały zakończone. Bezzasadne było domaganie się odszko-
dowania na podstawie art. 471 k.c., gdyż przepis ten będący podstawą odpowie-
dzialności odszkodowawczej za nienależyte wykonania zobowiązań w stosunku
pracowniczym nie ma zastosowania.
Wyrok ten w części oddalającej apelację zaskarżył kasacją powód i opierając
ją na obu podstawach wymienionych w art. 3931
k.p.c. wniósł o uchylenie wyroku w
części zaskarżonej i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Olsztynie, ewen-
tualnie o zmianę wyroku w tej części i orzeczenie co do istoty sprawy przez uwzględ-
nienie roszczeń powoda. Wskazane zostały jako naruszone przez błędną wykładnię i
4
niewłaściwe zastosowanie następujące przepisy prawa materialnego: art. 32 ust. 1, 2
i 4 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, art. 6 i 10 ust. 1 i 4
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracow-
nikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, Rozdział III Pakietu
Socjalnego, w szczególności pkt 1 oraz pkt 2 lit. b i c, art. 22 § 1 i § 12
k.p., art. 3 k.p.,
art. 8 k.p. i art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p. Podstawę naruszenia przepisów
postępowania powód określił następująco: „niewyjaśnienie wszystkich istotnych oko-
liczności, a w szczególności czy zwolnienie powoda było zwolnieniem grupowym lub
zmniejszeniem zatrudnienia, bez zachowania obowiązujących wymogów procedural-
nych” oraz naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez „niewłaściwą ocenę dowodów”.
Uzasadniając tę ostatnią podstawę kasacji powód podniósł, że uchybienia
polegają na odmowie przeprowadzenia dowodu z przesłuchania świadka na okolicz-
ność, że likwidacja stanowisk radców prawnych była pozorna oraz na odmowie za-
sięgnięcia informacji u Dyrekcji Spółki na tę okoliczność. Błąd w ustaleniach faktycz-
nych polega na przyjęciu absurdalnego założenia, że powoda nie obowiązuje Pakiet
Socjalny, że strona pozwana powierzyła obsługę prawną kancelariom zewnętrznym,
podczas gdy jedynie przekształcono dotychczasowe umowy o pracę radców praw-
nych w umowy cywilno-prawne, przy czym czynności były faktycznie wykonywane w
warunkach art. 22 § 1 k.p. Sąd przyjął bezpodstawnie, że u pozwanego nie ma moż-
liwości zatrudnienia powoda, mimo że zadania jednostek organizacyjnych zlokalizo-
wanych w O. nie mają wyłączonych zadań związanych z pomocą prawną, a z innymi
radcami prawnymi zawarto umowy o pracę w relacji Departament Prawny - radca
prawny ze wskazaniem miejsca pracy (na przykład B.).
W uzasadnieniu naruszenia prawa materialnego powód powołał się na obo-
wiązujący u pozwanego Pakiet Socjalny, w którym pracodawca zobowiązuje się do
utrzymania stanu zatrudnienia i niedokonywania zwolnień grupowych przez okres 40
miesięcy. Uchwała Zarządu TP SA z dnia 22 października 2002 r. nakazująca zwol-
nienie około 150 etatowych radców prawnych w całej spółce jest sprzeczna z posta-
nowieniami tego pakietu. Dyrektor określonego obszaru (O.) nie miał pełnomocnic-
twa do podjęcia decyzji o indywidualnym zwolnieniu. Wypowiedzenie zmieniające
dokonane w trybie art. 6 ustawy o zwolnieniach grupowych pozwala jedynie na
zmianę stanowiska i wynagrodzenia, tymczasem powodowi zmieniono czas pracy i
cofnięto stałe pełnomocnictwo. Naruszenie art. 22 § 1 i § 11
k.p. polega na pominię-
ciu tego, że rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia zmieniającego była odmowa
5
świadczenia pracy na podstawie umowy cywilno-prawnej w takich samych warun-
kach jak na podstawie umowy o pracę. Naruszenie art. 3 k.p. polega na uznaniu, że
pracodawcą powoda jest Obszar Telekomunikacji, bowiem to on miał zdolność za-
warcia z powodem umowy o pracę. Jest to przesłanka niewystarczająca, konieczne
jest jeszcze wyodrębnienie organizacyjne i ekonomiczne. TP SA jest zarządzana
centralnie. Dyrektor Obszaru Pionu Kadr w O. jest jedynie pełnomocnikiem Zarządu
z bardzo ściśle określonymi kompetencjami (nie ma prawa bez zgody zarządu doko-
nywać likwidacji stanowisk pracy, tworzyć stanowisk pracy, dokonywać zwolnień
grupowych). Uzasadnieniem naruszenia art. 8 k.p. jest dokonanie wypowiedzenia w
okresie ciężkiej choroby powoda i powierzenie mu stanowiska, na które istniało prze-
ciwwskazanie lekarskie - praca przy komputerze. Powierzone stanowisko jest dla
powoda degradujące. Uzasadnieniem naruszenia art. 471 k.c. jest bezpodstawne
cofnięcie stałego pełnomocnictwa w chwili, gdy powód był zaangażowany w prowa-
dzenie około 1.500 spraw sądowych. Składnikami umowy były stałe pełnomocnictwo
procesowe i wysokość kosztów zastępstwa procesowego. Dochodzona z tytułu od-
szkodowania kwota 8.246,30 zł miesięcznie wynika z różnicy zarobków powoda li-
czonych jako średnia sprzed zmiany warunków zatrudnienia przez okres trzech mie-
sięcy poprzedzających tę zmianę. Istnieje ścisły związek przyczynowy między cof-
nięciem powodowi pełnomocnictwa a wysokością jego dochodów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Prawidłowe przytoczenie podstaw kasacyjnych zgodnie z art. 3933
§ 1 pkt 2
k.p.c. polega na wskazaniu konkretnych przepisów prawa, które wnoszący kasację
uważa za naruszone. Dlatego nie może być uznane za podstawę kasacji, niepowołu-
jące się na przepis prawa opisowe wskazanie uchybienia, takie jak „niewyjaśnienie
wszystkich istotnych okoliczności”. W zakresie podstawy naruszenia przepisów po-
stępowania ocenie kasacyjnej podlega jedynie zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i
to tylko w tych granicach, w jakich dotyczy regulacji objętej tym przepisem. Zgodnie z
art. 39311
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach podstaw kasa-
cyjnych, co oznacza, że bada wyłącznie naruszenie tych przepisów, które zostały
wskazane przy przytoczeniu podstaw kasacyjnych. W związku z tym nie podlegają
ocenie opisane w uzasadnieniu kasacji zarzuty wykraczające poza regulację doty-
czącą zasady oceny dowodów. Omawiany przepis dotyczy oceny dowodów dokony-
6
wanej po ich przeprowadzeniu, zatem zarzuty wadliwości postępowania dowodowe-
go nie uzasadniają jego naruszenia. Dlatego nie podlegają kontroli kasacyjnej
ewentualne uchybienia w zakresie odmowy przeprowadzenia dowodów z przesłu-
chania świadków i z dokumentów, gdyż tego rodzaju uchybienia nie stanowią naru-
szenia art. 233 § 1 k.p.c. Można tu mówić o ewentualnym naruszeniu art. 217 § 2
k.p.c., jednak przepis ten nie został wskazany przy przytoczeniu podstaw kasacyj-
nych. W zakresie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. zarzuty dotyczą nie tyle błędu w oce-
nie dowodów, lecz raczej wyciągnięcia błędnych wniosków z ustalonych faktów. Fakt,
że stanowiska etatowych radców prawnych zostały zlikwidowane nie jest przez po-
woda kwestionowany. Sam przyznaje w kasacji, że wykonywanie pracy na stanowi-
sku radcy prawnego na podstawie umowy o pracę po przeprowadzeniu zmian orga-
nizacyjnych możliwe jest tylko w Departamencie Prawnym Spółki z możliwością od-
delegowania do jednostki terenowej. Zatrudnienie powoda w Centrali Spółki wyma-
gałoby także zmiany warunków pracy albo w drodze porozumienia stron albo przez
wypowiedzenie zmieniające, zatem argument ten raczej potwierdza niż neguje brak
możliwości zatrudnienia na dotychczasowym stanowisku. Fakt, że obsługa prawna
została powierzona radcom prawnym w ramach indywidualnych umów zlecenia a nie
kancelariom radców prawnych, nie jest istotny, gdyż przepis art. 8 ust. 1 ustawy o
radcach prawnych dopuszcza wykonywanie zawodu na podstawie zawieranych in-
dywidualnie umów zlecenia. Zarzut pozorności likwidacji stanowisk poparty jest
głównie tym, że praca na podstawie umowy zlecenia miała być wykonywana na ta-
kich samych warunkach, jak na podstawie umowy o pracę, zatem umowa zlecenia
powinna być zgodnie z art. 22 § 11
k.p. traktowana jako umowa o pracę.
Zarzut naruszenia art. 22 § 1 i § 11
k.p. jest chybiony dlatego, że nie można
oceniać charakteru prawnego umowy, która nie została w ogóle zawarta. Przepis art.
22 § 1 k.p. określa istotne elementy umowy o pracę - wykonywanie pracy określon-
ego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem za wynagrodzeniem - a
przepis art. 22 § 11
k.p. nakazuje traktowanie umowy zawierającej te elementy jako
umowy o pracę bez względu na jej nazwę. Pozwana przedstawiła powodowi propo-
zycję zawarcia umowy cywilno-prawnej, jednak powód propozycji tej nie przyjął.
Skoro strony nie uzgodniły warunków umowy, nie można odnieść się do tego, czy
treść umowy miała odpowiadać jej nazwie, czy też nie. Zgodnie z powołanym przepi-
sem art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny może wykonywać te
same czynności zarówno na podstawie umowy o pracę jak i na podstawie umowy
7
zlecenia, a charakter prawny umowy uzależniony jest od zgodnej woli zawierających
ją stron. Ocena charakteru prawnego umowy może być dokonana na podstawie ana-
lizy jej postanowień w konfrontacji z przyjętymi przez strony zasadami jej wykonywa-
nia. W odniesieniu do powoda nie można przeprowadzić takiej analizy, skoro umowa
nie została zawarta.
Chybiony jest także zarzut naruszenia art. 3 k.p., który stanowi, że pracodaw-
cą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej. W
strukturze organizacyjnej Telekomunikacji Polskiej SA pracodawcami w rozumieniu
Kodeksu pracy były terenowe Obszary Telekomunikacji, między innymi Obszar Tele-
komunikacji O. Nie zmienia tego podnoszony w kasacji fakt, że niektóre decyzje w
zakresie zatrudniania i zwalniania pracowników musiały być uzgadniane z Centralą.
Decyzja w przedmiocie zmiany warunków pracy powoda została zresztą podjęta w
wykonaniu uchwały zarządu z dnia 22 października 2002 r., obowiązującej wszystkie
terenowe jednostki organizacyjnej spółki. Zgłaszając omawiany zarzut powód zamie-
rza wykazać, że wypowiedzenie mu warunków pracy zostało dokonane w ramach
zwolnień grupowych, gdyż zmiany organizacyjne w zakresie obsługi prawnej spowo-
dowały likwidację stanowisk radców prawnych w całej spółce w takim zakresie, w
jakim rozwiązanie z pracownikami stosunków pracy traktowane jest jako zwolnienie
grupowe. Jednakże treść przepisu art. 1 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy nie uprawnia do takiego rozumowa-
nia. Zgodnie z tym przepisem, przepisy ustawy stosuje się do zakładów pracy zatrud-
niających co najmniej 20 pracowników, w których następuje zmniejszenie zatrudnie-
nia z przyczyn ekonomicznych lub w związku ze zmianami organizacyjnymi, produk-
cyjnymi albo technologicznymi, jeżeli powodują one konieczność jednorazowego lub
w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące rozwiązania stosunków pracy z grupą pra-
cowników określoną procentowo w stosunku do ogólnej liczby zatrudnionych. Jest tu
mowa o grupie pracowników danego zakładu pracy, czyli jednostki organizacyjnej
zatrudniającej pracowników będącej pracodawcą w rozumieniu art. 3 k.p. O tym, czy
zwolnienie ma charakter grupowy, decyduje liczba zwalnianych pracowników u da-
nego pracodawcy w stosunku do liczby pracowników u niego zatrudnionych, nie
można natomiast brać pod uwagę liczby zwalnianych pracowników w innych zakła-
dach pracy prowadzonych przez tę samą osobę prawną. W konsekwencji należy
uznać za słuszne stanowisko Sądu Okręgowego, że likwidacja stanowiska pracy po-
woda uzasadniała zastosowanie art. 10 ust. 1 wskazanej ustawy, który daje pod-
8
stawę kierownikowi zakładu pracy dokonywania zwolnień indywidualnych z przyczyn
określonych w art. 1 ust. 1. Powód kwestionuje zastosowanie tej podstawy prawnej
ze względu na uregulowania zawarte w Pakiecie Socjalnym, gwarantujące niedoko-
nywanie zwolnień grupowych.
Zarzut, że postanowienia Pakietu Socjalnego nie zostały w zaskarżonym wy-
roku uwzględnione, miałby uzasadnienie wówczas, gdyby posatnowienia te wyłą-
czały stosowanie przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania sto-
sunków pracy w okresie obowiązywania Pakietu. Podstawą prawną wypowiedzenia
powodowi warunków pracy był bowiem przepis art. 6 ust. 1 tej ustawy stanowiący, że
jeżeli z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 nie jest możliwe dalsze zatrudnianie na
dotychczasowych stanowiskach pracy pracowników będących członkami zarządu
zakładowej organizacji związkowej, zakład pracy może jedynie wypowiedzieć im
dotychczasowe warunki pracy i płacy. Jeżeli powoduje to obniżenie wynagrodzenia,
pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy do końca okresu, w którym pra-
cownik jest objęty szczególną ochroną stosunku pracy. Gdyby ustawa nie miała za-
stosowania do pracowników objętych Pakietem Socjalnym, powoda obejmowałaby
ochrona przewidziana w art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, zgodnie z
którym pracodawca nie może bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej
zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika będące-
go członkiem zarządu tej organizacji. Jednakże analiza postanowień Pakietu Socjal-
nego nie pozwala na przyjęcie, że pracodawca zobowiązał się do niestosowania
przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy.
Część III Pakietu Socjalnego ma tytuł „ Gwarancja zatrudnienia” i w punkcie 1
stanowi, że generalną zasadą, na której oparta jest gwarancja zatrudnienia, to niedo-
konywanie zwolnień grupowych, w przypadku niezawarcia porozumienia w tej kwestii
ze związkami zawodowymi. Pracownikom objętym Pakietem Spółka zapewni zatrud-
nienie przez okres 40 miesięcy od dnia wejścia w życie Pakietu z wyłączeniem wy-
mienionych w punktach przypadków. Wśród tych przypadków są: a) rozwiązanie
umowy z pracownikami, którzy nabyli prawo do emerytury lub renty, b) rozwiązanie
umowy za wypowiedzeniem przez pracownika, c) rozwiązanie umowy o pracę na
mocy porozumienia stron d) rozwiązanie umowy w trybie art. 52 k.p., e) rozwiązanie
umowy o pracę w trybie art. 53 k.p., f) rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem,
który nie zaakceptował propozycji wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy z
zastrzeżeniami dotyczącymi rodzaju dokonanej zmiany (uwzględniającej kwalifikacje
9
pracownika i możliwość dojazdu do pracy). W punkcie 2 Pakiet stanowi, że gwaran-
cja zatrudnienia, o której mowa w punkcie 1 oznacza, że od dnia wejścia w życie Pa-
kietu przez okres 40 miesięcy dokonywanie zmian w zatrudnieniu jest możliwe: a) w
ramach programu odejść dobrowolnych (za porozumieniem stron), b) w trybie i na
zasadach art. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwią-
zywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w
przypadkach szczególnie uzasadnionych, o ile zostanie zawarte porozumienie mię-
dzy pracodawcą a związkami zawodowymi, c) w trybie art. 10 wymienionej w punkcie
b) ustawy, o ile zostaną dotrzymane postanowienia § 12 PUZP oraz Spółka wypłaci
pracownikom odszkodowania na zasadach określonych w Pakiecie i d) w trybie art.
32 k.p. (za wypowiedzeniem pracodawcy), o ile związki zawodowe nie przedstawią
uzasadnionych zastrzeżeń. Powołane postanowienia Pakietu, mimo nazwy „gwaran-
cja zatrudnienia” dopuszczają zmniejszenie zatrudnienia nie tylko z przyczyn leżą-
cych po stronie pracownika ale również z przyczyn dotyczących pracodawcy. W
okresie 40 miesięcy gwarancji zatrudnienia przewidywane są zmiany organizacyjne
powodujące zmniejszenie zatrudnienia i zwalnianie pracowników, zarówno grupowe
jak i indywidualne. Postanowienia w punkcie 2 lit. b) i c) powołują się wprost na moż-
liwość stosowania w tym okresie przepisów ustawy o szczególnych zasadach roz-
wiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy
z zastrzeżeniem, że dokonywanie zwolnień grupowych wymaga zawarcia porozu-
mienia ze związkami zawodowymi. Zastrzeżenia takiego nie ma w przypadku zwol-
nień indywidualnych, a gwarancja Pakietu ogranicza się do zobowiązania wypłaty
odszkodowania. Postanowienia Pakietu nie stoją na przeszkodzie wypowiedzeniu
pracownikowi umowy o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy. W przypadku
powoda wypowiedzenie takie nie mogło nastąpić ze względu na ochronę przewidzia-
ną w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych wobec braku zgody zarządu
zakładowej organizacji związkowej. Bez takiej zgody nie mogło również nastąpić
wypowiedzenie warunków pracy za wyjątkiem przypadków określonych w art. 6 ust.
1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy
z przyczyn dotyczących zakładu pracy, to jest w przypadku braku możliwości dalsze-
go zatrudnienia na dotychczasowym stanowisku. Ten ostatni przepis miał zastoso-
wanie do powoda, którego stanowisko uległo likwidacji, zatem wypowiedzenie wa-
runków pracy było zgodne z prawem.
10
Nie może być uwzględniony zarzut, że wypowiedzenie warunków pracy jest
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 8 k.p.). Nie uzasadnia tego za-
rzutu pogorszenie warunków pracy, gdyż powołane przepisy (art. 32 ust. 2 ustawy o
związkach zawodowych i art. 6 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywa-
nia z pracownikami stosunków pracy) zakładają, że zmiana warunków pracy nastę-
puje na niekorzyść pracownika. Ostatni z wymienionych przepisów przewiduje do-
datek wyrównawczy w przypadku obniżenia wynagrodzenia, co oznacza, że dopusz-
cza zaproponowanie pracownikowi niższego rangą stanowiska. Przepis dotyczy sy-
tuacji, w których zmiany organizacyjne mogą doprowadzić do tego, że pracodawca
nie dysponuje stanowiskami równorzędnymi ze zlikwidowanymi. Zasady współżycia
społecznego nie wymagają od pracodawcy dokonującego wypowiedzenia zmieniają-
cego zachowania na proponowanym stanowisku dotychczasowych przywilejów pra-
cownika (na przykład możliwości swobodnego organizowania czasu pracy) przy jed-
noczesnym zwolnieniu go od obowiązków uzasadniających te przywileje. Regulujący
wypowiadanie warunków pracy i płacy przepis art. 42 w § 2 k.p. wymaga zapropo-
nowania pracownikowi nowych warunków, natomiast nie określa wymogów, jakim
powinny odpowiadać nowe warunki. Jeżeli pracodawca zaproponuje warunki pracy
zgodne z kwalifikacjami pracownika, lecz nieodpowiadające pracownikowi z przyczyn
osobistych, nie można uznać, że narusza zasady współżycia społecznego. Pracow-
nik może odmówić przyjęcia zaproponowanych mu warunków, jeżeli z jakichś przy-
czyn mu nie odpowiadają.
Nieuzasadniony jest również ostatni zarzut dotyczący naruszenia art. 471 k.c.
Żądanie odszkodowania z tytułu niewykonania umowy powód uzasadniał w ten spo-
sób, że w wyniku cofnięcia pełnomocnictwa utracił dochody z tytułu zasądzanych
kosztów zastępstwa procesowego, zatem na podstawie uprzednio uzyskiwanych do-
chodów powinno być ustalone odszkodowanie. Tak sformułowane żądanie nie mogło
zostać uwzględnione. Jeżeli pozwana zobowiązała się do przekazywania powodowi
wyegzekwowanych kosztów procesu, do uznania niewykonania tego zobowiązania
wymagane było wykazanie, że w związku z występowaniem powoda w procesach
zostały wyegzekwowane koszty, których pozwana nie przekazała. Tego rodzaju oko-
liczności nie zostały przez powoda wykazane. Żądanie odszkodowania z tytułu utraty
dochodów, jakie powód mógłby uzyskać gdyby nie cofnięto mu pełnomocnictwa, nie
ma żadnego uzasadnienia, skoro cofnięcie pełnomocnictwa było związane ze zmianą
stanowiska pracy, a wypowiedzenie zmieniające było zgodne z prawem.
11
Kasacja okazała się pozbawiona usprawiedliwionych podstaw i z tych przy-
czyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312
k.p.c. ją oddalił.
========================================