Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 19 stycznia 2006 r., IV CZ 144/05
Skarga kasacyjna nie przysługuje od postanowienia w przedmiocie
połączenia spółek kapitałowych i podwyższenia kapitału (art. 5191
§ 3 k.p.c. w
związku z art. 493 § 2 k.s.h.).
Sędzia SN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący)
Sędzia SN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
Sędzia SN Barbara Myszka
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku "K.S.C.", SA w T. przy uczestnictwie
Cukrowni "K." w S.S., Jana K. i Władysława R. o zmianę danych w Krajowym
Rejestrze Sądowym, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w
dniu 19 stycznia 2006 r. zażalenia uczestnika postępowania Jana K. na
postanowienie Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 29 sierpnia 2005 r.
oddalił zażalenie.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2005 r. odrzucił skargę
kasacyjną uczestnika Jana K., złożoną od postanowienia tego Sądu z dnia 24 maja
2005 r. Sąd Okręgowy uznał, że w świetle art. 5191
§ 3 k.p.c. uczestnikowi
postępowania nie przysługuje skarga kasacyjna na postanowienie w przedmiocie
wpisania do rejestru połączenia spółek kapitałowych i podwyższenia kapitału spółki
przejmującej.
W zażaleniu na to postanowienie uczestnik starał się umotywować odmienne
stanowisko. Zdaniem skarżącego, podstawą wykreślenia spółki z rejestru
przedsiębiorców jest już samo postanowienie sądu rejestrowego o wpisie
połączenia i podwyższeniu kapitału. Podlega ono zatem zaskarżeniu na zasadach
ogólnych. Skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dla oceny zasadności zażalenia podstawowe znaczenie ma rozstrzygnięcie
kwestii prawnego charakteru wpisu dotyczącego połączenia spółek kapitałowych w
postaci przeniesienia całego majątku spółki przejmowanej na rzecz spółki
przejmującej. Chodzi o to, czy wpis taki jest wpisem w rozumieniu art. 5191
§ 3
k.p.c. (tzw. wpis podmiotowy).
W przypadku łączenia się spółek kapitałowych przez przejęcie (art. 492 § 1 pkt
1 k.s.h.) połączenie następuje z dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego
według siedziby spółki przejmującej (art. 492 § 2 k.s.h.). Poza tym skutkiem
podstawowym omawiany wpis wywołuje także skutek w odniesieniu do spółki
przejmowanej w postaci jej wykreślenia (verba legis: „skutek wykreślenia spółki
przejmowanej”). Wykreślenie z rejestru następuje z urzędu (art. 493 § 5 k.s.h.). Przy
wykreślaniu spółki przejmowanej muszą być uwzględnione postanowienia art. 507
k.s.h. Oznacza to, że sąd rejestrowy właściwy według siedziby spółki przejmującej
zawiadamia z urzędu niezwłocznie sąd właściwy według siedziby spółki
przejmowanej o swoim postanowieniu dotyczącym wpisu połączenia spółek (art.
493 § 2 k.s.h.). Obowiązek takiego zawiadomienia wynika także z art. 45 ust. 5
ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (jedn. tekst:
Dz.U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209 ze zm.). Zawiadomienie ma na celu niewątpliwie
zainicjowanie odpowiedniego postępowania rejestrowego, zmierzającego do
wykreślenia spółki przejmowanej z rejestru.
Istnieją więc podstawy – tak trafnie stwierdził Sąd Okręgowy – do wydania
przez Sąd rejestrowy kolejnego postanowienia obejmującego już wykreślenie spółki
przejmowanej z rejestru o skutkach określonych w art. 6945
§ 2 k.p.c. Takich
podstaw nie stwarza – wbrew odmiennemu stanowisku skarżącego – samo
postanowienie sądu rejestrowego o wpisie połączenia i podwyższenia kapitału. Nie
można podzielić opinii, że postanowienie o wpisie połączenia „staje się
postanowieniem o wykreśleniu spółki przejmowanej", jeżeli bowiem w art. 493 § 2
k.s.h. stwierdzono, że wpis połączenia „wywołuje skutek wykreślenia spółki
przejmowanej”, to chodzi tu z pewnością o regulację materialnoprawną, której sens
sprowadza się do tego, iż z chwilą dokonania wpisu połączenia powstaje także
materialnoprawny skutek w postaci inkorporacji spółki, tj. utraty przez nią
samodzielnego bytu prawnego. Skutek ten powinien być odpowiednio
odzwierciedlony w rejestrze prowadzonym dla tej spółki właśnie przez jej
wykreślenie (art. 20 ust. 4 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym; art. 6945
§ 1
k.p.c.). Należy także zwrócić uwagę, że art. 493 § 3 k.s.h. wyraźnie odróżnia „wpis
połączenia” i „wpis wykreślenia” spółki przejmowanej oraz podstawy takich wpisów,
tworząc tym samym ich czasową i merytoryczną sekwencję. Zgodnie z tym
przepisem, wykreślenie z rejestru spółki przejmowanej nie może nastąpić przed
dniem zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej i
przed dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby spółki
przejmowanej (art. 493 § 3 k.s.h.).
Odpowiednie środki zaskarżenia, w tym skarga kasacyjna, mogą zatem
przysługiwać od postanowienia obejmującego wpis wykreślenia spółki
przejmowanej z rejestru sądowego, wydanego po dokonaniu wpisu połączenia
spółki przejmującej i spółki przejmowanej (art. 5191
§ 3 k.p.c.), natomiast w sprawie
rejestrowej o wpisanie połączenia spółek i podwyższenia kapitału skarga kasacyjna
nie przysługuje (por. np. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9
czerwca 1997 r., III CZP 25/97, OSNC 1997, nr 9, poz. 120 oraz postanowienie z
dnia 11 sierpnia 1999 r., I CKN 368/99, nie publ.). Dzieje się tak niezależnie od
tego, że w art. 493 § 2 k.s.h. przewidziano skutek wpisu połączenia w postaci
wykreślenia spółki przejmowanej, ponieważ materialnoprawny skutek
inkorporowania spółki przejmowanej – jak wspomniano – powinien znaleźć
odzwierciedlenie w rejestrze w postaci odpowiedniego wpisu, tj. wpisu wykreślenie
tej spółki z rejestru.
Należy zaznaczyć, że Sąd Okręgowy w końcowym fragmencie uzasadnienia
trafnie zwrócił uwagę na możliwość obrony praw zainteresowanych podmiotów w
związku z dokonaniem wpisu połączenia spółek kapitałowych do rejestru, co
przeczy stanowisku skarżącego, iż „postanowienie właściwego sądu rejestrowego o
wykreśleniu spółki z urzędu jest de facto niezaskarżalne”.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako
nieuzasadnione (art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c.).

IV CZ 144/05

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia