Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 25 KWIETNIA 2006 R.
III KK 409/05
Z chwilą uprawomocnienia się wyroku skazującego sprawcę na karę
pozbawienia wolności, okres tymczasowego aresztowania zaliczony na po-
czet tej kary staje się częścią odbytej przez niego kary.
Przewodniczący: sędzia SN L. Misiurkiewicz.
Sędziowie SN: J. Sobczak, E. Strużyna (sprawozdawca).
Prokurator Prokuratury Krajowej: W. Smardzewski.
Sąd Najwyższy w sprawie Kamila G., skazanego za popełnienie
przestępstw określonych w art. 280 § 1 w zb. z art. 189 § 2, 207 § 1 i 191 §
2 k.k. i innych, po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 25
kwietnia 2006 r., kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na nie-
korzyść Kamila G. od wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 7 lipca 2005
r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 23 marca 2005 r.,
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę p r z e k a z a ł Sądowi Okręgo-
wemu w B. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym (...)
U Z A S A D N I E N I E
Sąd Rejonowy w B., wyrokiem z dnia 23 marca 2005 r., skazał Kami-
la G., na podstawie art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na kary pozba-
wienia wolności za popełnienie, w okresie od dnia 18 do dnia 19 grudnia
2
2003 r. oraz w dniu 1 marca 2004 r., m. in. trzech przestępstw rozboju i
wymierzył mu karę łączną 6 lat pozbawienia wolności.
Sąd Okręgowy w B., po rozpoznaniu sprawy z powodu apelacji wnie-
sionych przez oskarżonego i jego obrońcę uznał, że wprawdzie wniesione
apelacje nie zasługują na uwzględnienie, ale wyrokiem z dnia 7 lipca 2005
r. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, iż z opisu czynów zakwalifiko-
wanych jako przestępstwa rozboju wyeliminował ustalenie, że Kamil G. do-
puścił się tych przestępstw przed upływem 5 lat po odbyciu co najmniej 6
miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo
podobne, w podstawie skazania i wymiaru kary pominął przepis art. 64 § 1
k.k., a orzeczoną wobec oskarżonego karę łączną złagodził do lat 5, nato-
miast w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł Prokurator Generalny
zaskarżając powyższy wyrok w całości na niekorzyść Kamila G.
Zarzucając rażącą i mającą wpływ na treść wyroku obrazę przepisu
prawa materialnego – art. 64 § 1 k.k., polegającą na błędnym uznaniu, że
brak jest podstaw do przypisania Kamilowi G. działania w warunkach po-
wrotu do przestępstwa określonego w tym przepisie, gdyż nie został speł-
niony wymóg uprzedniego faktycznego odbycia przez oskarżonego pra-
womocnie orzeczonej kary pozbawienia wolności za przestępstwo umyśl-
ne, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i prze-
kazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w B. do ponownego rozpoznania w
postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna. Analiza okoliczności sprawy potwierdziła pod-
niesiony w skardze kasacyjnej zarzut, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgo-
wego wydany został z rażącym naruszeniem przepisu prawa materialnego,
a mianowicie art. 64 § 1 k.k., mogącym mieć wpływ na treść orzeczenia.
3
Z prawidłowych ustaleń dokonanych przez Sąd Rejonowy wynika, że
Kamil G. wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia 23 września 2003 r. zo-
stał skazany m.in. za przestępstwo usiłowania wymuszenia rozbójniczego
zakwalifikowane z art. 13 § k.k. w zw. z art. 282 k.k. oraz przestępstwa po-
legające na stosowaniu przemocy, określone w art. 158 § 1 k.k. i w art. 159
k.k., na karę łączną 4 lat pozbawienia wolności. Na poczet tej kary Sąd za-
liczył okres tymczasowego aresztowania oskarżonego od dnia 5 maja 2001
r. do dnia 8 czerwca 2002 r. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 30 wrze-
śnia 2003 r.
Z powyższych ustaleń wynika, że spełnione zostały warunki do uzna-
nia, iż Kamil G. przypisanych mu przestępstw rozboju, popełnionych w
okresie od dnia 18 do dnia 19 grudnia 2003 r. i w dniu 1 marca 2004 r., do-
puścił się w warunkach powrotu do przestępstwa określonych w art. 64 § 1
k.k. Został bowiem prawomocnie skazany za umyślne przestępstwa na ka-
rę pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary orzeczonej za te przestępstwa popełnił przestępstwa podobne do
tych, za które był już skazany.
Nie może być bowiem skutecznie kwestionowany fakt, że z chwilą
uprawomocnienia się wyroku skazującego sprawcę na karę pozbawienia
wolności, okres tymczasowego aresztowania zaliczony na poczet tej kary
staje się częścią odbytej przez niego kary. Ponieważ wyrok skazujący Ka-
mila G. za przestępstwa umyślne, którym to wyrokiem zaliczono na poczet
wymierzonej mu kary okres tymczasowego aresztowania (trwający rok i
miesiąc), uprawomocnił się przed popełnieniem przez niego kolejnych
przestępstw umyślnych, podobnych do tych, za które został skazany,
słusznie Sąd Rejonowy ustalił, że te kolejne przestępstwa Kamil G. popełnił
w warunkach recydywy określonej w art. 64 § 1 k.k.
Przekonanie Sądu Okręgowego, że okresu tymczasowego areszto-
wania oskarżonego nie można, wobec dyrektyw językowej wykładni oraz
4
stanowiska zaprezentowanego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2
czerwca 1989 r., IV KR 108/89 (publ. Lex nr 22055) utożsamiać z „odby-
waniem” przez niego kary pozbawienia wolności, ma charakter odosobnio-
ny. Przekonanie to nie zostało poprzedzone ani wnikliwą interpretacją po-
jęcia „odbycie kary” w rozumieniu art. 64 k.k. ani krytyczną analizą odmien-
nego poglądu, utrwalonego i powszechnie prezentowanego zarówno w
orzecznictwie jak i w doktrynie.
Nie ma racji Sąd Okręgowy twierdząc, że o „odbywaniu” kary w wa-
runkach tymczasowego aresztowania decyduje czynność w postaci wpro-
wadzenia prawomocnego wyroku do wykonania. W nawiązaniu do tej kwe-
stii słusznie zwraca się w kasacji uwagę na przypadki odbycia w warun-
kach tymczasowego aresztowania nawet całości kary pozbawienia wolno-
ści, a więc sytuację, w której w ogóle nie wprowadza się wyroku do wyko-
nania.
Sąd Okręgowy wprawdzie miał świadomość funkcjonowania w prak-
tyce orzeczniczej poglądu odmiennego od tego, który uznał za trafny, ale z
faktu tego nie wyprowadził właściwego wniosku. Wyrażona w art. 8 § 1
k.p.k. samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego podlega jednak pewnym
ograniczeniom. Sąd Okręgowy nie dostrzegł, że w uchwale połączonych
Izb Karnej i Wojskowej Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 1978 r., VII
KZP 23/77 (OSNKW 1979, z. 1-2, poz. 1) sformułowana została w przed-
miotowej kwestii zasada prawna (por. art. 61 § 6 i art. 62 ustawy o Sądzie
Najwyższym), od której Sąd Najwyższy dotychczas nie odstąpił. Skoro Sąd
Najwyższy jest organem powołanym do sprawowania wymiaru sprawiedli-
wości m. in. przez zapewnienie w ramach nadzoru jednolitości orzecznic-
twa sądów powszechnych (por. art. 1 pkt 1 lit. a powołanej ustawy), nie
może zaakceptować orzeczenia ignorującego nie tylko wspomnianą zasa-
dę prawną, ale także jednolitą interpretację w orzecznictwie, nie tylko Sądu
Najwyższego, przepisu art. 64 k.k. w omawianym zakresie. Nie jest oczy-
5
wiście wyłączona możliwość przedstawienia przez Sąd Okręgowy argu-
mentacji przekonującej o niesłuszności dotychczasowej praktyki orzeczni-
czej, sprowadzającej się do uznawania okresu tymczasowego aresztowa-
nia, w momencie prawomocnego zaliczenia tego okresu na poczet kary
pozbawienia wolności, za faktyczne odbycie kary pozbawienia wolności (w
całości lub w części), i w konsekwencji skłonienie Sądu Najwyższego do
wystąpienia, w przewidzianym trybie, o zmianę wiążącej Sąd Najwyższy
zasady prawnej. Dopóki taka zmiana nie nastąpi, obowiązuje kontynuowa-
nie dotychczasowej, jednolitej linii orzecznictwa.
Pogląd, że możliwe jest odbywanie prawomocnie orzeczonej kary
pozbawienia wolności w warunkach tymczasowego aresztowania, bez po-
trzeby uprzedniego, formalnego wprowadzenia jej do wykonania, wyrażany
jest zresztą powszechnie także w nauce prawa karnego (por. K. Buchała w:
K. Buchała, A. Zoll: Kodeks karny, cz. ogólna. Komentarz do art. 1116,
Kraków 1998, s. 468; P. Hofmański, L. Paprzycki: Powrót do przestępstwa
 Nowa kodyfikacja karna, Kodeks karny, Krótkie komentarze – wyd. Mini-
sterstwo Sprawiedliwości, 1999; Z. Sienkiewicz w: M. Kalitowski, Z. Sien-
kiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek: Kodeks karny, Komentarz,
t. II, Gdańsk 2001, s. 155; odmiennie J. Majewski w: A. Zoll red.: Kodeks
karny, cz. ogólna, Komentarz do art. 1116, Kraków 2004, s. 969).
Z tych względów Sąd Najwyższy, orzekając na podstawie art. 537 § 2
k.p.k., uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpo-
znania w postępowaniu odwoławczym.