Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 25 lipca 2006 r.
I UK 5/06
Wstępnym warunkiem ustalenia, czy inwalidztwo pozostaje w związku ze
służbą wojskową, jest stwierdzenie, że żołnierz stał się inwalidą w okresie, w
którym mowa w art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwa-
lidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r.
Nr 9, poz. 87 ze zm.).
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Zbigniew
Hajn, Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 lipca
2006 r. sprawy z odwołania Ryszarda C. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w C. o rentę w związku ze służbą wojskową, na skutek skargi
kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22
września 2005 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w C. (pozwany) decyzją z dnia 19
czerwca 2003 r. odmówił Ryszardowi C. (ubezpieczony) przyznania renty inwalidy
wojskowego, gdyż stwierdzona przez lekarza orzecznika częściowa niezdolność do
pracy nie pozostaje w związku ze służbą wojskową.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie wyro-
kiem z dnia 8 listopada 2004 r. [...] zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że
przyznał ubezpieczonemu od dnia 1 kwietnia 2003 r. prawo do renty z tytułu niezdol-
ności do pracy w związku ze służbą wojskową na stałe. W ocenie Sądu, spór w roz-
poznawanej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy niezdolność do pracy stwier-
dzona u ubezpieczonego ma związek ze służbą wojskową, tzn. czy powstała w cza-
sie służby wojskowej bądź najdalej w ciągu trzech lat od jej zakończenia. Oceniając
2
stan zdrowia ubezpieczonego Sąd oparł się na opinii biegłych lekarzy, którzy stwier-
dzili, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy w związku ze służbą woj-
skową. Z opinii biegłych i akt rentowych wynika, że „po zaistnieniu wypadku u odwo-
łującego stwierdzono inwalidztwo z punktu widzenia lekarskiego, a grupy inwalidzkiej
nie przyznano tylko dlatego, że ze względu na ówczesne przepisy byłoby to nieko-
rzystne dla ubezpieczonego”.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 22 września 2005 r. [...] zmienił zaskarżony apelacją pozwanego powyż-
szy wyrok i oddalił odwołanie. Sąd uznał, że z akt rentowych nie wynika, by ubezpie-
czony pobierał rentę inwalidzką w związku ze służbą wojskową. Nawet jednak, gdyby
przyjąć, że przeciwne twierdzenie ubezpieczonego jest zgodne z prawdą, to brak jest
podstaw do przyjęcia, że takie inwalidztwo istniało nadal do dnia zgłoszenia wniosku
o rentę wojskową. Ubezpieczony kontynuował bowiem przez wiele lat pracę zarob-
kową, a przepis art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych „eksponuje nie biologiczną niesprawność organizmu ale zawodową nie-
zdolność do zarobkowania”. Sąd wskazał, że prawomocną decyzją z dnia 17 grudnia
1992 r. odmówiono ubezpieczonemu renty wojskowej właśnie z powodu braku inwa-
lidztwa związanego ze służbą wojskową. Przy rozpoznawaniu wniosku o tę rentę za-
liczono wprawdzie wówczas ubezpieczonego do trzeciej grupy inwalidów, lecz z
ogólnego stanu zdrowia.
Ubezpieczony zaskarżył w całości powyższy wyrok skargą kasacyjną, w której
zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędna interpretację i niewłaściwe za-
stosowanie art. 12 ust. 3 oraz art. 13 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych i art. 30 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów i wojennych
oraz naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 227 k.p.c. W ocenie skarżącego
inwalidztwo ubezpieczonego powstało w bezpośrednim związku przyczynowym i
czasowym z wypadkiem doznanym w czasie służby wojskowej. Sąd nie ustalił oko-
liczności istotnych w świetle art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, a mianowicie nie rozważył, że w sprawie nie chodzi o
ustalenie niezdolności do jakiejkolwiek pracy, ale do pracy podobnej do poprzednio
wykonywanej i stwarzającej podobne możliwości zarobkowe.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Skarga kasacyjna nie ma uzasadnionych podstaw. Nie jest trafny zarzut naru-
szenia zaskarżonym wyrokiem przepisu art. 227 k.p.c. W orzecznictwie Sądu Naj-
wyższego przyjmuje się, że przepis ten może być podstawą skargi kasacyjnej tylko w
wyjątkowych wypadkach, a mianowicie, gdy sąd oddala wnioski dowodowe zmierza-
jące do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia
7 marca 2001 r., I PKN 299/00, OSNAPiUS 2002 nr 23, poz. 573). Tymczasem skar-
żący nie twierdzi, że w rozpoznawanej sprawie Sąd oddalił jakikolwiek wniosek
dowodowy dotyczący okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, lecz jedynie,
że Sąd nie ustalił „niezdolności do pracy podobnej do poprzednio wykonywanej i
stwarzającej podobne możliwości zarobkowe.” Należy także wskazać, że zgodnie z
bardziej restryktywnym stanowiskiem Sądu Najwyższego, przepis art. 227 k.p.c. w
ogóle nie może być przedmiotem naruszenia przez sąd, ponieważ nie jest on źró-
dłem obowiązków ani uprawnień jurysdykcyjnych, lecz w istocie określa wolę usta-
wodawcy ograniczenia kręgu faktów, które mogą być przedmiotem dowodu w postę-
powaniu cywilnym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2004 r., IV CK
75/04).
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego (por. np. wyrok z
dnia 19 grudnia 2000 r. II UKN 146/00, OSNAPiUS 2002 nr 16, poz. 391) ustalenie
czy inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą wojskową, a więc jest następstwem
wypadku w czasie służby wojskowej lub następstwem chorób spowodowanych wła-
ściwościami lub warunkami służby może być dokonane dopiero wówczas, gdy zosta-
nie stwierdzone, że żołnierz stał się inwalidą w okresie, o którym mowa w art. 30 pkt
1 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych
oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 13, poz. 68 ze zm.). Osoba, która
nie jest inwalidą wojskowym w rozumieniu art. 30 ust. 1, nie ma prawa do renty, o
której mowa w art. 35 ust. 1. Skoro zatem Sąd drugiej instancji ustalił, że brak jest
podstaw do przyjęcia, że inwalidztwo istniało „nadal”, czyli od dnia wypadku w służ-
bie wojskowej, tj. od dnia 29 czerwca 1963 r., to zarzut naruszenia przepisu art. 30
ust. 1 tej ustawy jest nieuzasadniony. Należy ponadto wskazać, że powołanie się
Sądu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku na przepis art. 30 ust. 1 powołanej
ustawy wskazuje, że podstawą nieuwzględnienia żądania nie jest brak związku przy-
czynowego między niezdolnością do pracy a warunkami lub właściwościami służby
wojskowej, lecz brak związku czasowego, o którym mowa w tym przepisie. Związek
ten polega na tym, że niezdolność do pracy spowodowana chorobą, która wystąpiła
4
w czasie służby wojskowej, musi powstać w ciągu trzech lat po zwolnieniu ze służby
wojskowej. Tymczasem ubezpieczony nie twierdzi, że w tej dacie był niezdolny do
pracy. Nie kwestionuje też prawomocnej decyzji z dnia 17 grudnia 1992 r., którą od-
mówiono ubezpieczonemu prawa do renty wojskowej inwalidzkiej z powodu braku
inwalidztwa związanego ze służbą wojskową, przez co należy rozumieć związek
czasowy, o którym mowa w art. 30 ust. 1 ustawy.
Biorąc powyższe pod rozwagę, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================