Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 118/06
POSTANOWIENIE
Dnia 12 stycznia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 12 stycznia 2007 r.
skargi E. P.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Apelacyjnego z dnia 2 lutego 2006 r.,
wydanego w sprawie z powództwa E. P.
przeciwko W. P.
o rozwód,
odrzuca skargę.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 2 lutego 2006 r., oddalił apelację powódki
od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 7 czerwca 2005 r., sygn. akt II C …/01,
rozwiązującego małżeństwo stron przez rozwód z winy obojga małżonków,
rozstrzygającego o władzy rodzicielskiej nad ich wspólnym małoletnim synem M. S.
P., ustalającego kontakty pozwanego z tym dzieckiem oraz orzekającego
o obowiązku ponoszenia kosztów jego utrzymania i wychowania.
Powódka wniosła o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Apelacyjnego w części oddalającej apelację i utrzymującym przez to
w mocy pkt 3 wyroku Sądu Okręgowego, regulującego kontakty pozwanego
z małoletnim wspólnym synem stron.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie
została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze
przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
Z unormowania powyższego wynika, że przesłanką dopuszczalności przewidzianej
w nim skargi jest nie tylko uprawomocnienie się orzeczenia sądu drugiej instancji
kończącego postępowanie w sprawie, ale także wyrządzenie stronie szkody przez
wydanie tego orzeczenia oraz niemożność jego zmiany lub uchylenia w drodze
przysługujących poszkodowanemu środków prawnych. Do przesłanek tych
nawiązuje art. 4245
§ 1 k.p.c. określający wymagania konstrukcyjne, jakim musi
odpowiadać skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia.
Skarga wniesiona przez powódkę nie czyni zadość wymaganiu
określonemu w art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c. a polegającemu na wykazaniu, że
wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było
i nie jest możliwe. Zauważyć bowiem należy, iż zgodnie z treścią art. 577 k.p.c. sąd
opiekuńczy może zmienić swoje postanowienie nawet prawomocne, jeżeli wymaga
3
tego dobro osoby 5 której postępowanie dotyczy. Artykuł 577 k.p.c. jest przepisem
szczególnym w stosunku do art. 523 k.p.c., według którego prawomocne
postanowienie orzekające co do istoty sprawy nie może być uchylone lub
zmienione.
Sąd opiekuńczy jest uprawniony do zmiany lub uchylenia każdego
prawomocnego postanowienia sądu zarówno o treści pozytywnej, jak i negatywnej,
choćby zapadło ono przed innym sądem opiekuńczym lub innym składem
orzekającym. Kryterium zmiany lub uchylenia prawomocnego postanowienia jest
dobro osoby, której postępowanie dotyczy, a więc małoletniego lub innej osoby
podlegającej opiece. W razie zaistnienia tej przesłanki sąd jest zobowiązany do
uchylenia lub zmiany takiego postanowienia z urzędu, także w sprawach, które
mogą być wszczęte tylko na wniosek.
Uniemożliwianie właściwych kontaktów pomiędzy rodzicem a dzieckiem
narusza interes małoletniego i może stanowić przyczynę uzasadniającą zmianę
prawomocnego postanowienia regulującego te kontakty. Nie można zatem przyjąć,
iż wzruszenie zawartego w tym przedmiocie w wyroku rozwodowym rozstrzygnięcia
nie jest możliwe przy wykorzystaniu innych środków prawnych.
Skarga powódki nie spełnia też wymagania przewidzianego w art. 4245
§ 1
pkt 4 k.p.c., jako że nie zawiera uprawdopodobnienia wyrządzenia powódce szkody
przez wydanie zaskarżonego orzeczenia.
Art. 4241
§ 1 k.p.c. nie określa pojęcia szkody. Nie definiują go też przepisy
kodeksu cywilnego. W doktrynie nie ma zgody co do tego, czy szkodą jest tylko
strata materialna, czy także uszczerbek niematerialny. Przyjąć jednak należy, że
skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądu
przysługuje tylko w razie powstania szkody majątkowej (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 9 czerwca 2006 r. IV CNP 48/06 niepubl.).
Na gruncie odpowiedzialności deliktowej kodeks cywilny odróżnia obowiązek
naprawienia szkody od obowiązku dania zadośćuczynienia pieniężnego, odnosząc
pierwszy z nich do uszczerbku majątkowego, a drugi - do straty niematerialnej, tj.
krzywdy (por. art. 24 § 1 i 2 art. 444 § 1, art. 445 § 1, art. 448, art. 4172
k.c.).
4
Jednocześnie, kodeks cywilny wyraża zasadę, że zadośćuczynienie przysługuje
tylko w przypadkach wyraźnie wskazanych.
W rozpoznawanej sprawie wnosząca skargę powoływała się na szkodę
w postaci niewłaściwego ustalenia kontaktów ojca z dzieckiem, które w każdym
miesiącu musi zmieniać swoje miejsce zamieszkania. Twierdziła przy tym, że
utrzymywanie takiego stanu doprowadzi do nieodwracalnych zmian w psychice
i osobowości małoletniego.
Wskazywana przez skarżącą szkoda nie ma zatem charakteru majątkowego.
Przesądza to o braku spełnienia przesłanki uprawdopodobnienia wyrządzenia
szkody przewidzianej w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.
W myśl art. 4248
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy odrzuca skargę nie spełniającą
wymagań określonych w art. 4245
§ 1 k.p.c. Wypełniając dyspozycję tego przepisu
należało orzec, jak w sentencji.
db