Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 416/06
POSTANOWIENIE
Dnia 17 stycznia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z wniosku L. B.
przy uczestnictwie E. S. i in. , o stwierdzenie zasiedzenia,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 17 stycznia 2007 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 10 marca 2006 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od wnioskodawczyni L. B. na rzecz
uczestnika postępowania Zgromadzenia Sióstr […] kwotę 1400zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy w P. postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2005 r. orzekł, że
wnioskodawczyni L. B. i uczestniczka postępowania E. S. nabyły przez zasiedzenie
po połowie udział wynoszący jedną drugą we własności nieruchomości położonej w
P. przy ul. G. […], należący do Zgromadzenia Sióstr [...].
Sąd ten ustalił, że nieruchomość, której dotyczył wniosek została
odziedziczona po P. K., zmarłej w styczniu 1957 r., przez A. R. C. oraz małżonków
M. i K. K. Udział A. R. C. wynosił jedną drugą. A. R. C. zmarła w dniu 9 kwietnia
1971 r. Spadek po niej nabyło w całości Zgromadzenie występujące w sprawie w
charakterze uczestnika postępowania. Po śmierci A. C. cała nieruchomość była w
wyłącznym posiadaniu K. i M. K. Po śmierci K. K. nieruchomością władała M. K. i
jej córki, a od 1995 r. jest ona w posiadaniu L. B. i E. S. Małżonkowie K. i ich
następcy prawni byli uważani za wyłącznych właścicieli nieruchomości przez
urzędy i lokatorów. Zarząd nad nieruchomością wykonywali przez administratorów,
którzy w ich imieniu załatwiali wszelkie sprawy dotyczące nieruchomości. W oparciu
o te ustalenia Sąd pierwszej instancji uznał, ze zostały spełnione przesłanki do
stwierdzenia zasiedzenia tj. posiadanie samoistne całej nieruchomości oraz
nieprzerwany 30 letni okres jej posiadania przez wnioskodawczynię, uczestniczkę
postępowania E. S. i ich poprzedników prawnych.
Sąd Okręgowy w P. po rozpoznaniu apelacji Zgromadzenia Sióstr […]
zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uchylił je w części dotyczącej
działki gruntu o nr 1/20 i w tym zakresie postępowanie w sprawie umorzył, a w
pozostałej części wniosek oddalił. Sąd drugiej instancji nie podzielił ustaleń w
zakresie wykonywania przez wnioskodawczynię i jej spadkodawców faktycznego
władztwa nad całą nieruchomością od dnia 20 kwietnia 1971r. tj. od chwili śmierci
A. R. C. W jego ocenie materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie dawał
podstaw do oceny, że wykonywanie takiego władztwa zostało wykazane i brak było
podstaw do zastosowania domniemania wynikającego z treści art. 339 k.c.
Przemawiało to za uwzględnieniem apelacji i oddaleniem wniosku, poza częścią
zaskarżonego postanowienia dotyczącego działki o nr geodezyjnym 1/20, co do
której wniosek został cofnięty i w tym zakresie postępowanie podlegało umorzeniu.
3
Skarga kasacyjna wnioskodawczyni została oparta o podstawę naruszenia
przepisów postępowania mającego istotny wpływ na wynik sprawy oraz naruszenia
prawa materialnego (art. 3983
§ 1 k.p.c.). W ramach podstawy naruszenia
przepisów postępowania skarżąca zarzuciła obrazę art. 233 § 1 w zw. z art. 391
k.p.c., art. 382 k.p.c. i art. 386 § 1 k.p.c. W ramach zaś podstawy naruszenia prawa
materialnego podniosła zarzuty obrazy art. 172 k.c., art. 336 k.c. i art. 339 k.c.
W oparciu o te zarzuty wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wszystkie zarzuty naruszenia przepisów postępowania zawarte w skardze
kasacyjnej powódki były związane z kwestionowaniem dokonanych w sprawie
ustaleń faktycznych oraz oceną przeprowadzonych w tym postępowaniu dowodów.
Wymaga zatem przypomnienia, że zgodnie z brzmieniem art. 3983
§ 3 k.p.c.
podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub
oceny dowodów. Stąd zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. z związku z art. 391
k.p.c. nie mógł stanowić podstawy uwzględnienia skargi kasacyjnej. Przepis ten
określa bowiem zasady oceny dowodów przez sąd. Nie został naruszony również
przepis art. 382 k.p.c., który stanowi, że sąd drugiej instancji orzeka na podstawie
materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu
apelacyjnym. Jego treść nie uzasadnia stanowiska prezentowanego przez
skarżącą, że sąd drugiej instancji nie może dokonać odmiennych ustaleń
faktycznych, niż sąd pierwszej instancji, jeżeli w postępowaniu apelacyjnym nie
było prowadzone postępowanie dowodowe. Przepis ten nie został zatem naruszony
z tego względu, że Sąd Okręgowy dokonał odmiennych ustaleń, niż Sąd pierwszej
instancji wyłącznie na podstawie materiału dowodowego zebranego przez ten Sąd.
Bezzasadny był też zarzut skarżącej, że Sąd drugiej instancji dokonując oceny
materiału dowodowego pominął szereg istotnych dowodów zgromadzonych przed
sądem pierwszej instancji, co miałoby prowadzić także do naruszenia art. 382 k.p.c.
Uzasadnienie zaskarżonego wyroku wskazuje bowiem, że Sąd ten poddał analizie
wszystkie dowody zgromadzone w sprawie, przypisując poszczególnym dowodom
jedynie różne znaczenie, co nie świadczy o pominięciu części tych dowodów.
4
Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego (art. 172,
336 i 339 k.c.) należy zauważyć, że naruszenia tych przepisów skarżąca w istocie
nie upatrywała wyłącznie w ich błędnej wykładni, mimo że tak formalnie zarzut
został sformułowany, lecz były one w znacznej mierze również wynikiem
kwestionowania ustaleń faktycznych. Skarżąca twierdziła bowiem, że przepisy te
zostały naruszone z tej przyczyny, że Sąd błędnie ocenił okoliczności związane
z wejściem M. i K. K. w posiadanie udziału po A. C. i początkowego biegu terminu
zasiedzenia, co z kolei było związane z ustaleniem momentu objęcia w posiadanie
tego udziału. W kontekście tak sformułowanych zarzutów naruszenia prawa
materialnego wymaga podkreślenia, że ocena prawna Sądu Okręgowego w tym
zakresie była podyktowana wynikiem dokonania określonych ustaleń faktycznych,
dotyczących posiadania udziału w nieruchomości należącego do A. C. Jak już
wyżej podkreślono, dokonując tych ustaleń Sąd Okręgowy nie dopuścił się
naruszenia przepisów postępowania. Brak jest zaś podstaw do kwestionowania w
postępowaniu kasacyjnym samej treści tych ustaleń. Wskazują one, że poprzednicy
prawni powódki nie objęli w posiadanie udziału w nieruchomości po A. C. już w dniu
następnym po jej śmierci. Sąd Okręgowy przyjął również, że powodowie nie
wykazali, aby po śmierci A. C. - K. i M. K. objęli władztwo nad całą
nieruchomością, a tym samym by stali się posiadaczami także udziału, którego
dotyczył wniosek. Pomijając sam aspekt treści ustaleń faktycznych Sądu w tym
zakresie, które nie mogły być skutecznie podważone w skardze kasacyjnej, nie
sposób kwestionować także oceny, że objęcie udziału innej osoby we
współwłasności nieruchomości w posiadanie powinno być wyraźnie i jednoznacznie
zamanifestowane na zewnątrz, w taki sposób, aby nie było wątpliwości, że
posiadanie jest wykonywane także co do udziału należącego do innego
współwłaściciela. Odnoszące się do sfery ustaleń faktycznych stwierdzenie, że
takie działanie poprzedników prawnych powódki nie miało miejsca, uprawniało Sąd
do przyjęcia oceny, że poprzednicy prawni powódki nie byli posiadaczami udziału w
nieruchomości, należącego wcześniej do A. C. Ocena ta nie stanowiła zatem
naruszenia art. 336 k.c. w wyniku jego błędnej wykładni. Trafne było w
konsekwencji także stanowisko Sądu Okręgowego, że nie miał w sprawie
zastosowania art. 339 k.c., który wprowadza domniemanie samoistności
5
posiadania. Możliwość stosowania tego przepisu jest bowiem uzależniona od faktu
wykonywania posiadania. W tej sytuacji nie został naruszony w wyniku błędnej
wykładni także art. 339 k.c. Zasadność stanowiska Sądu drugiej instancji co do
braku podstaw dla przyjęcia posiadania samoistnego M. i K. K. w zakresie udziału
A. C. od daty jej śmierci, przesądzała równocześnie o trafności stanowiska, że z tą
datą nie rozpoczął się bieg terminu zasiedzenia tego udziału. Zatem również zarzut
naruszenia art. 172 k.c. w wyniku odmowy uznania przez Sąd rozpoczęcia się
biegu terminu zasiedzenia zgodnie z twierdzeniami wnioskodawczyni nie był
uzasadniony.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna była pozbawiona
uzasadnionych podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego zostało oparte o treść art. 98 § 1
i 39821
k.p.c.
db