V CZ 114/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:28-02-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 114/06
POSTANOWIENIE
Dnia 25 stycznia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z powództwa M. R. i A. B.-G.
przeciwko W. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 stycznia 2007 r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 22 września 2006 r.,
1.) uchyla zaskarżone postanowienie w części dotyczącej
odrzucenia apelacji powoda M. R.,
2.) oddala zażalenie w pozostałym zakresie i zasądza od
powódki A. B.-G. na rzecz pozwanego kwotę 1200, zł
(jeden tysiąc dwieście) tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny odrzucił apelację powodów, ponieważ nie została ona
należycie opłacona przez profesjonalnego pełnomocnika (art. 1302
§ 1 i 3 k.p.c.).
Opłata została mianowicie uiszczona po terminie oraz w niewłaściwej wysokości (w
kwocie 4 677,67 zł zamiast w kwocie 4 768 zł).
Sąd Apelacyjny podkreślił, że do zamieszczonego w apelacji wniosku
o zwolnienie od kosztów sądowych nie zostały dołączone oświadczenia powodów
o ich sytuacji materialnej i rodzinnej, przewidziane w art. 102 ust. 2 nowej ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, dlatego wniosek podlegał zwrotowi
i nie wywoływał skutków prawnych. W konsekwencji opłata apelacyjna została
uiszczona po terminie właściwym do wniesienia apelacji, w wysokości niezgodnej
z wymaganiem przewidzianym w art. 21 ustawy o kosztach.
W zażaleniu powodowie domagali się uchylenia tego postanowienia,
zarzucając naruszenie art. 13, 18 ust. 1 i 102 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych i sprawach cywilnych.
Skarżący wyrazili pogląd, iż złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych oraz oświadczenia o stanie majątkowym i rodzinnym nie musi być
dokonane w terminie przewidzianym do wniesienia apelacji, byle by nastąpiło przed
rozpoznaniem tego wniosku przez sąd. Twierdzili też, że przepisy postępowania
cywilnego nie mają zastosowania przy orzekaniu o zwolnieniu od kosztów
sądowych, nie miał więc zastosowania art. 1302
k.p.c. Zwrócili ponadto uwagę na
błędne obliczenia opłaty apelacyjnej przez Sąd Apelacyjny.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm., dalej: uksc), która ma zastosowanie do opłaty
apelacyjnej powodów, przeniosła generalnie regulację procesową dotyczącą
kosztów sądowych do Kodeksu postępowania cywilnego. Z tej przyczyny
oczywiście błędny jest pogląd, iż art. 1302
k.p.c. nie ma zastosowania
w rozpoznawanej sprawie. Powodowie są reprezentowani przez adwokata
3
obarczonego od dnia 2 marca 2006 r. dodatkowymi obowiązkami, m.in.
obowiązkiem opłacenia, bez wezwania, wnoszącego środka odwoławczego pod
rygorem jego odrzucenia (art. 1302
§ 1 i 3 k.p.c.). W judykaturze ugruntował się
jednak pogląd, iż zamieszczenie w piśmie zawierającym środek odwoławczy
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powoduje „odroczenie” obowiązku
uiszczenia opłaty.
W razie oddalenia takiego wniosku, przewodniczący sądu wzywa do uiszczenia
należnej wpłaty także wtedy, gdy apelację wniósł adwokat (zob. orzeczenia Sądu
Najwyższego z dnia 4 października 2006 r., I CZ 81/06, z dnia 15 listopada 2006 r.,
V CZ 83/06, oraz z dnia 28 listopada 2006 r., III CZP 98/06, jeszcze nie publ.).
Złożenie samego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych nie jest jednak
skuteczne, bowiem ustawa wymaga dołączenia do niego oświadczenia strony
obejmującego szczegółowe dane o jej stanie rodzinnym, majątku, dochodach
i źródłach utrzymania (art. 102 ust. 2 u.k.s.c.). Niedołączenie takiego oświadczenia
przez adwokata powoduje niezaskarżalny zwrot wniosku a limine (art. 102 ust. 4
u.k.s.c.), a to oznacza unicestwienie skutków procesowych związanych z jego
wniesieniem (art. 130 § 2 k.p.c.).
Zarządzeniem z dnia 24 maja 2006 r. został prawomocnie zwrócony wniosek
A. B.-G. o zwolnienie od kosztów sądowych. Następstwem zniweczenia skutków
złożenia tego wniosku (art. 130 § 2 k.p.c.) jest zaktualizowanie się sytuacji
oznaczającej nieopłacenie apelacji powódki przez profesjonalnego pełnomocnika,
uzasadniającej odrzucenie apelacji (art. 1302
§ 3 k.p.c.). Zaskarżone postanowienie
jest więc w tej części trafne, dlatego należało oddalić zażalenie powódki oraz
obciążyć ją kosztami postępowania zażaleniowego (art. 39814
k.p.c. w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. 98 i 108 § 1 k.p.c.).
Inna jest sytuacja procesowa powoda, którego wniosek o zwolnienie od
kosztów sądowych nie został zwrócony, lecz rozpoznany merytorycznie w dwóch
instancjach. W tej sytuacji musi być respektowane prawomocne postanowienie
oddalające wniosek M. R. o zwolnienie od kosztów, wywołujące – z przyczyn
poprzednio podanych – konieczność wezwania go o uiszczenie opłaty apelacyjnej
przez przewodniczącego (art. 130 § 1 k.p.c.). Odrzucenie jego apelacji, w sytuacji
gdy nie powstał jeszcze obowiązek uiszczenia opłaty, było nieuzasadnione.
4
Należało w konsekwencji uchylić zaskarżone postanowienie w części dotyczącej
odrzucenia apelacji powoda (art. 39816
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
Opłata apelacyjna została bezspornie uiszczona w dniu 28 lipca 2006 r.
w wysokości 4 677,67 zł (art. 21 u.k.s.c. wymagał dopłaty do kwoty 4 678 zł).
Kwestia ta nie ma jednak znaczenia w sytuacji, w której rozmiar uiszczonej opłaty
apelacyjnej znacznie przewyższa wymiar opłaty obciążającej M. R.
POSTANOWIENIE
Dnia 25 stycznia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z powództwa M. R. i A. B.-G.
przeciwko W. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 stycznia 2007 r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 22 września 2006 r.,
1.) uchyla zaskarżone postanowienie w części dotyczącej
odrzucenia apelacji powoda M. R.,
2.) oddala zażalenie w pozostałym zakresie i zasądza od
powódki A. B.-G. na rzecz pozwanego kwotę 1200, zł
(jeden tysiąc dwieście) tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny odrzucił apelację powodów, ponieważ nie została ona
należycie opłacona przez profesjonalnego pełnomocnika (art. 1302
§ 1 i 3 k.p.c.).
Opłata została mianowicie uiszczona po terminie oraz w niewłaściwej wysokości (w
kwocie 4 677,67 zł zamiast w kwocie 4 768 zł).
Sąd Apelacyjny podkreślił, że do zamieszczonego w apelacji wniosku
o zwolnienie od kosztów sądowych nie zostały dołączone oświadczenia powodów
o ich sytuacji materialnej i rodzinnej, przewidziane w art. 102 ust. 2 nowej ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, dlatego wniosek podlegał zwrotowi
i nie wywoływał skutków prawnych. W konsekwencji opłata apelacyjna została
uiszczona po terminie właściwym do wniesienia apelacji, w wysokości niezgodnej
z wymaganiem przewidzianym w art. 21 ustawy o kosztach.
W zażaleniu powodowie domagali się uchylenia tego postanowienia,
zarzucając naruszenie art. 13, 18 ust. 1 i 102 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych i sprawach cywilnych.
Skarżący wyrazili pogląd, iż złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych oraz oświadczenia o stanie majątkowym i rodzinnym nie musi być
dokonane w terminie przewidzianym do wniesienia apelacji, byle by nastąpiło przed
rozpoznaniem tego wniosku przez sąd. Twierdzili też, że przepisy postępowania
cywilnego nie mają zastosowania przy orzekaniu o zwolnieniu od kosztów
sądowych, nie miał więc zastosowania art. 1302
k.p.c. Zwrócili ponadto uwagę na
błędne obliczenia opłaty apelacyjnej przez Sąd Apelacyjny.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm., dalej: uksc), która ma zastosowanie do opłaty
apelacyjnej powodów, przeniosła generalnie regulację procesową dotyczącą
kosztów sądowych do Kodeksu postępowania cywilnego. Z tej przyczyny
oczywiście błędny jest pogląd, iż art. 1302
k.p.c. nie ma zastosowania
w rozpoznawanej sprawie. Powodowie są reprezentowani przez adwokata
3
obarczonego od dnia 2 marca 2006 r. dodatkowymi obowiązkami, m.in.
obowiązkiem opłacenia, bez wezwania, wnoszącego środka odwoławczego pod
rygorem jego odrzucenia (art. 1302
§ 1 i 3 k.p.c.). W judykaturze ugruntował się
jednak pogląd, iż zamieszczenie w piśmie zawierającym środek odwoławczy
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powoduje „odroczenie” obowiązku
uiszczenia opłaty.
W razie oddalenia takiego wniosku, przewodniczący sądu wzywa do uiszczenia
należnej wpłaty także wtedy, gdy apelację wniósł adwokat (zob. orzeczenia Sądu
Najwyższego z dnia 4 października 2006 r., I CZ 81/06, z dnia 15 listopada 2006 r.,
V CZ 83/06, oraz z dnia 28 listopada 2006 r., III CZP 98/06, jeszcze nie publ.).
Złożenie samego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych nie jest jednak
skuteczne, bowiem ustawa wymaga dołączenia do niego oświadczenia strony
obejmującego szczegółowe dane o jej stanie rodzinnym, majątku, dochodach
i źródłach utrzymania (art. 102 ust. 2 u.k.s.c.). Niedołączenie takiego oświadczenia
przez adwokata powoduje niezaskarżalny zwrot wniosku a limine (art. 102 ust. 4
u.k.s.c.), a to oznacza unicestwienie skutków procesowych związanych z jego
wniesieniem (art. 130 § 2 k.p.c.).
Zarządzeniem z dnia 24 maja 2006 r. został prawomocnie zwrócony wniosek
A. B.-G. o zwolnienie od kosztów sądowych. Następstwem zniweczenia skutków
złożenia tego wniosku (art. 130 § 2 k.p.c.) jest zaktualizowanie się sytuacji
oznaczającej nieopłacenie apelacji powódki przez profesjonalnego pełnomocnika,
uzasadniającej odrzucenie apelacji (art. 1302
§ 3 k.p.c.). Zaskarżone postanowienie
jest więc w tej części trafne, dlatego należało oddalić zażalenie powódki oraz
obciążyć ją kosztami postępowania zażaleniowego (art. 39814
k.p.c. w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. 98 i 108 § 1 k.p.c.).
Inna jest sytuacja procesowa powoda, którego wniosek o zwolnienie od
kosztów sądowych nie został zwrócony, lecz rozpoznany merytorycznie w dwóch
instancjach. W tej sytuacji musi być respektowane prawomocne postanowienie
oddalające wniosek M. R. o zwolnienie od kosztów, wywołujące – z przyczyn
poprzednio podanych – konieczność wezwania go o uiszczenie opłaty apelacyjnej
przez przewodniczącego (art. 130 § 1 k.p.c.). Odrzucenie jego apelacji, w sytuacji
gdy nie powstał jeszcze obowiązek uiszczenia opłaty, było nieuzasadnione.
4
Należało w konsekwencji uchylić zaskarżone postanowienie w części dotyczącej
odrzucenia apelacji powoda (art. 39816
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
Opłata apelacyjna została bezspornie uiszczona w dniu 28 lipca 2006 r.
w wysokości 4 677,67 zł (art. 21 u.k.s.c. wymagał dopłaty do kwoty 4 678 zł).
Kwestia ta nie ma jednak znaczenia w sytuacji, w której rozmiar uiszczonej opłaty
apelacyjnej znacznie przewyższa wymiar opłaty obciążającej M. R.