Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 467/06
POSTANOWIENIE
Dnia 9 marca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z wniosku "O." S.A.
przy uczestnictwie G. Sp. z o.o.
o wpis prawa użytkowania w księgach wieczystych Kw [..]7 i Kw [...]5,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 marca 2007 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania od postanowienia
Sądu Okręgowego w O.
z dnia 5 lipca 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w O. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w B. postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2006 r. oddalił
wniosek „O.” S.A. o dokonanie wpisu prawa użytkowania na rzecz G. sp. z o.o. do
nieruchomości znajdujących się w użytkowaniu wieczystym wnioskodawcy, dla
których urządzone są księgi wieczyste Kw nr [...]5 i Kw nr [...]7. Użytkowanie
miałoby obejmować te części tych nieruchomości, na których znajdują się
urządzenia stacji redukcyjno – pomiarowej, należące do Spółki G. Zdaniem Sądu
Rejonowego, taki sposób korzystania przez Spółkę z nieruchomości nie spełnia
przesłanek do ustanowienia na jej rzecz prawa użytkowania, poza tym
uwzględnienie wniosku nie jest możliwe z tej przyczyny, że nie wydzielono
geodezyjne części działek, na których to prawo miałoby być ustanowione.
Apelacja wnioskodawcy od tego orzeczenia została oddalona,
po rozpoznaniu jej na posiedzeniu niejawnym, postanowieniem z Sądu
Okręgowego w O. z dnia 5 lipca 2006 r. Zasadniczym argumentem uzasadniającym
to rozstrzygnięcie był brak geodezyjnego wydzielenia części działek, na których
miało być ustanowione prawo użytkowania.
Postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżył skargą kasacyjną
wnioskodawca, zarzucając naruszenie art. 357 § 2 i 3 zd. pierwsze k.p.c. w zw.
z art. 517 i art. 13 § 2 k.p.c. przez niedoręczenie mu z urzędu odpisu
postanowienia Sądu z uzasadnieniem, wydanego na posiedzeniu niejawnym.
W uzasadnieniu skargi powołuje się także na przepis art. 387 § 3 k.p.c., wnosząc
o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przede wszystkim trzeba podkreślić, iż zasady sporządzania i doręczenia
uzasadnienia przez sąd drugiej instancji ujęte zostały w art. 387 k.p.c., w związku
z czym przepisy dotyczące tej materii w postępowaniu przed sądem pierwszej
instancji mogą tu znaleźć zastosowanie jedynie posiłkowo, tj. kiedy jakieś kwestie
nie zostały szczegółowo uregulowane w postępowaniu odwoławczym (art. 391 § 3
3
k.p.c.). Zasady te stosuje się także w postępowaniu nieprocesowym (art. 13 § 2
k.p.c.). Według art. 387 § 1 zd. drugie k.p.c. w sprawach, w których apelację
oddalono, uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zażądała
doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem. Zgodnie z art. 387 § 3 zd. pierwsze k.p.c.
orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która w terminie tygodniowym
od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia. Jednakże, stosownie do zdania
trzeciego tego przepisu, jeżeli ogłoszenia nie było, orzeczenie z uzasadnieniem
doręcza się stronom z urzędu w terminie tygodniowym od sporządzenia
uzasadnienia. Według przyjętej przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 lutego
2002 r., III CZP 3/02 (OSNC 2002, nr 12, poz. 145) wykładni art. 6261
§ 1 k.p.c.,
przepis ten ma zastosowanie także w postępowaniu apelacyjnym, co oznacza, że
orzeczenie sądu odwoławczego rozpoznającego apelację od postanowienia sądu
wieczystoksięgowego może zapaść na posiedzeniu niejawnym, jak to miało miejsce
w rozpoznawanej sprawie. Powstaje jednak problem, jaki sposób postępowania
co do doręczenia uzasadnienia obowiązuje w takim wypadku, w razie oddalenia
apelacji. Nie może wchodzić tu w grę art. 387 § 3 zd. pierwsze k.p.c., a więc
doręczenie uzasadnienia na żądanie, ponieważ zainteresowany wnoszący apelację
nie zna treści zapadłego na posiedzeniu niejawnym orzeczenia, ani jego terminu,
o którym przecież nie jest powiadamiany. Wbrew stanowisku skarżącego, nie ma
też zastosowania art. 357 § 2 i 3 zd. pierwsze k.p.c. w zw. z art. 517 i art. 13 § 2
k.p.c., ponieważ przepisy te regulują uzasadnianie i doręczanie postanowień
wydanych na posiedzeniu niejawnym w sądzie pierwszej instancji. Pozostaje zatem
odwołać się do regulacji zawartej w art. 387 § 3 zd. trzecie, zgodnie z którym, jeżeli
nie było ogłoszenia orzeczenia w sądzie drugiej instancji, orzeczenie to doręcza się
z uzasadnieniem stronom z urzędu. W pierwszym rzędzie przepis ten będzie miał
zastosowanie do przypadków stwierdzonej nieważności postępowania przed
sądem pierwszej instancji, gdyż sąd odwoławczy może wówczas rozpoznać sprawę
na posiedzeniu niejawnym, (art. 375 k.p.c.). Na podstawie odwołania zawartego
w art. 13 § 2 k.p.c. norma ta wejdzie w grę także w przypadkach dopuszczalnego
rozpoznania apelacji na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu nieprocesowym.
Dlatego też Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie powinien był doręczyć z urzędu
uzasadnienie postanowienia wydanego w dniu 5 lipca 2006 r. na posiedzeniu
4
niejawnym. Zaniechanie tego obowiązku w sposób niewątpliwy utrudniło obronę
interesów skarżącemu, co mogło mieć wpływ na ostateczny wynik sprawy.
Prowadzi to do wniosku, iż doszło do naruszenia art. 387 zd. trzecie k.p.c., o którym
skarżący wspomina w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, co z kolei uzasadnia
uwzględnienie tej skargi (art. 5191
§ 3 w zw. z art. 3983
§ 1 ust. 2 i art. 13 § 2
k.p.c.). Orzeczenie o kosztach wydano stosownie do art. 108 § 2 k.p.c.