Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 29/07
POSTANOWIENIE
Dnia 27 kwietnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z wniosku W. W.
przy uczestnictwie M. W. i K. K.
o stwierdzenie nabycia spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 27 kwietnia 2007 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania M. W.
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 20 czerwca 2006 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2006 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację
uczestniczki postępowania M. W. od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 20
grudnia 2005 r., którym stwierdzono nabycie spadku po W. J. M. przez W. W. na
podstawie testamentu notarialnego z dnia 7 kwietnia 1998 r.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że W. J. M. zmarła w dniu 24 czerwca 1998 r.
pozostawiając testament notarialny sporządzony w dniu 7 kwietnia 1998 r. W
testamencie tym spadkodawczyni powołała do dziedziczenia całego swojego majątku
W. W. (wnioskodawcę), który był mężem jej siostrzenicy M.W. (uczestniczki
postępowania), a ponadto odwołała testament sporządzony w dniu 20 lipca 1995 r. (do
dziedziczenia powołała w nim M. W. i W. W.). Sporządzając testament testatorka nie
pozostawała w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji i
wyrażenie woli, co zostało stwierdzone przede wszystkim na podstawie opinii
sporządzonych przez specjalistów w zakresie psychiatrii, psychologii oraz diabetologii
(spadkodawczyni cierpiała na cukrzycę 2 stopnia).
Apelacja wniesiona przez uczestniczkę postępowania M. W. została oddalona,
gdyż Sąd drugiej instancji w pełni podzielił ustalenia i wnioski Sądu Rejonowego.
Zdaniem Sądu Okręgowego brak było podstaw do uwzględnienia zawartego w
apelacji wniosku o powołanie biegłego grafologa - kryminalistyka dla ustalenia, czy w
podpisie złożonym przez spadkodawczynię pod testamentem z dnia 7 kwietnia 1998
r. występują zaburzenia grafizmu będące symptomem zaburzeń
psychofizjologicznych prowadzących do wystąpienia wady oświadczenia woli z art.
945 § 1 k.c. Dowód ten został bowiem zgłoszony w postępowaniu przed Sądem
pierwszej instancji w piśmie z dnia 8 czerwca 2004 r., jednak na rozprawie w dniu
poprzedzającej wydanie wyroku wniosek nie został podtrzymany. Sąd wskazał także,
że uczestniczka postępowania kwestionuje testament z dnia 7 kwietnia 1998 r.
z powodu braku swobody testowania, a nie z powodu nieprawidłowości podpisu pod
tym testamentem.
Skarga kasacyjna uczestniczki M. W. oparta została na podstawie naruszenia
przepisów postępowania. Skarżąca wskazuje naruszenie art. 217 § 2 i art. 316 § 1 w
3
związku z art. 391 § 1 k.p.c., w wyniku czego Sąd drugiej instancji zamknął rozprawę
nie przeprowadzając dowodu zgłoszonego w apelacji i pozbawił uczestniczkę
możliwości wykazania, że sporządzenie w dniu 7 kwietnia 1998 r. testamentu
notarialnego nastąpiło przy braku świadomości i swobody w podjęciu decyzji i
wyrażeniu woli przez spadkodawczynię.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zawiera uzasadnionych podstaw. Skarżąca upatruje
naruszenia przepisów postępowania przez Sąd drugiej instancji w tym, że nie został
przeprowadzony dowód z opinii biegłego grafologa - kryminalistyka dla wykazania,
że w chwili sporządzania testamentu w dniu 7 kwietnia 1998 r. spadkodawczyni
pozostawała w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji
i wyrażenie woli i tym samym uniemożliwił wykazanie przez uczestniczkę okoliczności
pociągającej za sobą nieważność dokonanych rozrządzeń. Odnosząc się do tak
przedstawionego zarzutu Sąd Najwyższy zauważa, że, zgodnie z art. 381 k.p.c., sąd
drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać
w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na
nie wynikła później. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie wystąpiła sytuacja
wyjątkowa, o której mowa w końcowej części powołanego przepisu, gdyż powołanie
dowodu z opinii biegłego było możliwe w toku postępowania przed sądem pierwszej
instancji. Uczestniczka złożyła zresztą wniosek stosownej treści, ale, jak wskazał
w uzasadnieniu Sąd Okręgowy, wniosku tego nie podtrzymała na rozprawie przed
wydaniem orzeczenia. Jeżeli zatem nie podtrzymała wniosku w postępowaniu
przed Sądem pierwszej instancji, Sąd drugiej instancji był uprawniony wniosku
zgłoszonego w apelacji nie uwzględnić, a zamknięcie rozprawy bez
przeprowadzenia wnioskowanego dowodu nie narusza art. 316 § 1 k.p.c. ani art.
217 § 1 k.p.c. Przywiązywanie tak dużej wagi do dowodu z opinii biegłego grafologa
-kryminalistyka jest przy tym, w okolicznościach sprawy, niezasadne. Nie
kwestionując wagi dowodu z analizy pisma spadkodawczyni pod kątem
występowania zaburzeń świadomości należy zauważyć, że dowód ten byłby jednym
z wielu przeprowadzonych dla ustalenia stanu świadomości spadkodawczyni w chwili
sporządzania testamentu. Nie mógłby zatem stanowić dowodu przesądzającego
4
o braku świadomości i swobody w podjęciu decyzji i wyrażeniu woli spadkodawczyni
w chwili sporządzania testamentu z dnia 7 kwietnia 1998 r.
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną jako pozbawioną
uzasadnionych podstaw (art. 39814
k.p.c.).
kg