Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 260/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 maja 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Roman Kuczyński
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa N. T.
przeciwko Towarzystwu Finansowemu "S." Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością w K.
o wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 maja 2007 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 27 kwietnia 2006 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala apelację,
2. zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 2050
(dwa tysiące pięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.
2
U z a s a d n i e n i e
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w K. zmienił wyrok Sądu Rejonowego –
Sądu Pracy w K. z 8 lipca 2005 r. w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz
powódki 12880 zł tytułem dodatku funkcyjnego; 2998 zł tytułem skapitalizowanych
odsetek z ustawowymi odsetkami od 24 marca 2005 r. oraz rozstrzygnął o kosztach
postępowania.
Powódka N. T. wniosła o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa Finansowego
"S." Spółki z o.o. w K. niewypłaconych dodatków funkcyjnych za okres od lutego
2002 r. do maja 2004 r. Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była zatrudniona u pozwanego w okresie
objętym pozwem na stanowisku głównego księgowego. Uchwałą nr 58/2001 z 26
listopada 2001 r. zarząd pozwanej spółki postanowił poszerzyć zakres obowiązków
głównego księgowego o obowiązki przewidziane w regulaminie organizacyjnym dla
kierownika działu organizacyjnego (§ 1 ust. 3 uchwały). Regulamin wynagradzania
pracowników pozwanej spółki, obowiązujący od 15 grudnia 2001 r. przewidywał w §
4, że pracownikom funkcyjnym przysługuje dodatek funkcyjny. Jednocześnie § 5
ust. 2 regulaminu stanowi, że pracowników obowiązuje tabela stanowisk i
zaszeregowania, a § 5 ust. 4, że wynagrodzenie zasadnicze i dodatki funkcyjne
określa umowa o pracę zawarta w oparciu o tabele miesięcznych stawek oraz
stanowisk, określonych w załączniku nr 1. Zgodnie tym załącznikiem dyrektor miał
prawo do dodatku funkcyjnego w wysokości 1070 zł brutto, zaś kierownicy i
wicedyrektorzy w wysokości 460 zł brutto. Zdaniem Sądu Rejonowego omawiany
dodatek wiąże się bezpośrednio z funkcją pracownika. Prawo do niego nie jest
uzależnione, jak przy innych dodatkach, od dopełnienia dodatkowych przesłanek.
Fakt powierzenia pracownikowi określonej funkcji uzasadnia jego prawo do dodatku
funkcyjnego, jeżeli obowiązujące przepisy przewidują dla tego stanowiska ten
dodatek (uzasadnienie wyroku SN z 15 kwietnia 1985 r., I PRN 28/85, OSNCP
1986, nr 1-2, poz. 19). Oznacza to jednocześnie, że dodatek funkcyjny przysługuje
wyłącznie pracownikom, których stanowiska zostały wymienione jako uprawniające
do tego dodatku. Obowiązujący w pozwanej spółce regulamin wynagradzania nie
przewiduje dla głównego księgowego dodatku funkcyjnego. Co prawda zarząd
3
spółki uchwałą z 26 listopada 2001 r. rozszerzył obowiązki głównego księgowego o
obowiązki kierownika działu księgowości, jednakże powódka nie zajmowała
stanowiska kierownika komórki organizacyjnej.
Sąd Okręgowy, po rozpoznaniu apelacji powódki od wyroku Sądu pierwszej
instancji, uznał, że zasługuje ona na uwzględnienie.
Sąd Okręgowy stwierdził w szczególności, że regulamin wynagradzania jest
źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p. i może stanowić podstawę
dochodzenia wynagrodzenia, jeżeli pracownik wykaże, że jego wynagrodzenie
odbiegało od norm regulaminowych. W takiej sytuacji do sądu należy ustalenie, czy
wynagrodzenie należne pracownikowi odpowiada wskazaniom zawartym w art. 80
k.p. i 78 § 1 k.p. Zgodnie z art. 78 § 1 k.p., wynagrodzenie za pracę powinno być
tak ustalone, aby odpowiadało, między innymi, rodzajowi wykonywanej pracy. Jak
wynika z ustaleń Sądu pierwszej instancji, powódka wykonywała w okresie
spornym zarówno pracę głównego księgowego jak i kierownika działu księgowości,
a zatem za tak wykonaną pracę przysługiwało jej, w myśl art. 80 k.p.
wynagrodzenie stosowne do zakładowych uregulowań obowiązujących w tym
względzie. Skoro regulamin wynagradzania przewidywał w załączniku nr 1 prawo
osób na stanowiskach kierowniczych do dodatku funkcyjnego w wysokości 460 zł
miesięcznie, to roszczenie powódki w tym względzie jest zasadne.
W skardze kasacyjnej pozwana zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego w całości,
zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 78 § 1 k.p., przez
błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, że wynagrodzenie powódki
określone w umowie o pracę nie odpowiadało rodzajowi wykonywanej przez
powódkę pracy, w związku z czym powódce należy się dodatek funkcyjny określony
w regulaminie wynagradzania, pomimo że powódka nie pełniła funkcji za którą
zgodnie z regulaminem wynagradzania przysługuje dodatek funkcyjny.
Pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w całości i
jego zmianę przez oddalenie powództwa lub o uchylenie tego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania, a także o rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
Skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Sąd Okręgowy nie poczynił
własnych ustaleń faktycznych, lecz odwołał się do ustaleń Sądu pierwszej instancji.
Zgodnie z nimi powódka nie pełniła funkcji kierownika działu księgowości, lecz
wykonywała obowiązki głównego księgowego, które zarząd spółki uchwałą nr
58/2001 z 26 listopada 2001 r. rozszerzył o obowiązki należące do kierownika
działu księgowości. Odwołując się do tego ustalenia Sąd Okręgowy stwierdził, że
„powódka wykonywała w okresie spornym zarówno pracę głównego księgowego
jak i kierownika działu księgowości”. Nie oznacza to jednak, że zajęła ona, poza
stanowiskiem głównego księgowego, stanowisko kierownika działu księgowości,
lecz, że objęła obowiązki wcześniej należące do kierownika tego działu. Zdaniem
Sądu Okręgowego, takie rozszerzenie obowiązków powinno być wynagradzane w
sposób uwzględniający zwiększenie zadań, tj. z uwzględnieniem wskazań
zawartych w art. 78 § 1 i 80 k.p. Dochodząc do takich wniosków Sąd Okręgowy nie
wziął jednak po uwagę, że ustalanie zakresu obowiązków związanych z danym
stanowiskiem pracy wyodrębnionym w strukturze organizacyjnej zakładu pracy
należy do uprawnień organizatorskich pracodawcy i nie może być korygowane w
drodze orzeczeń sądowych. Sąd nie dostrzegł także ustalonego i
niekwestionowanego stanowiska orzecznictwa Sądu Najwyższego, według którego
nałożenie na pracownika dodatkowych obowiązków, zwłaszcza objętych
określonym w umowie o pracę rodzajem pracy, nie uprawnia go do dodatkowego
wynagrodzenia za pracę, jeżeli takiego wynagrodzenia nie przewidują przepisy
płacowe, a praca może być wykonana w normalnym czasie pracy (por. wyroki SN
z: 12 stycznia 1998, I PKN 461/97, OSNP 1998, nr 22, poz. 657; 6 czerwca 1980, I
PR 47/80, LEX nr 14533; 29 września 1977, I PRN 137/77, PiZS 1978, nr 11, s. 64;
16 grudnia 1971, I PR 382/71, OSNC 1972, nr 5, poz. 98). W tej sytuacji należy w
pełni podzielić stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym powódce nie
przysługiwał dodatek funkcyjny, skoro regulamin wynagradzania nie przewidywał
go dla stanowiska głównego księgowego. Słuszność tego stanowiska nie budzi też
wątpliwości w świetle ukształtowanego w pełni w orzecznictwie i doktrynie, a poza
tym oczywistego, poglądu, zgodnie z którym dodatek funkcyjny przysługuje, jeśli
obowiązujące przepisy przewidują go dla danego stanowiska (zob. np. wyrok SN z
5
25 kwietnia 1985 r., I PRN 28/85, OSNCP z 1986 r., nr 1–2, poz. 19; uchwała
składu siedmiu sędziów SN z 30 grudnia 1986 r., III PZP 42/86 (OSNCP z 1987 r.,
z. 8, poz. 106). Prawo do tego dodatku nie powstaje natomiast, gdy przepisy
płacowe nie przewidują go dla danego stanowiska, nawet gdy z jego zajmowaniem
wiąże się wykonywanie czynności o charakterze kierowniczym.
Na koniec, już poza zakresem objętym podstawą skargi kasacyjnej, należy
przypomnieć, że zgodnie z art. 772
§ 5 k.p. (w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia
26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych
ustaw, Dz.U. z 2002. nr 135, poz. .1146 ze zm., obowiązującym od 29 listopada
2002 r.) w związku z art. 24126
§ 2 k.p., regulamin wynagradzania nie może
określać warunków wynagradzania pracowników zarządzających w imieniu
pracodawcy zakładem pracy w rozumieniu art. 128 § 2 pkt 2 k.p. Zgodnie z
wykładnią przeważającą w orzecznictwie Sądu Najwyższego, głównego
księgowego należało traktować jako osobę zarządzającą zakładem pracy w imieniu
pracodawcy w rozumieniu art. 772
§ 5 k.p. w związku z art. 24126
§ 2 k.p. także
przed 1 stycznia 2004 r. (zob. wyroki SN z: 7 marca 2001 r., I PKN 284/00, OSNP
2002, nr 23, poz. 568; 15 września 2006, I PK 49/06, niepublikowany). W związku z
tym, co najmniej od 29 listopada 2002 r., roszczenie powódki nie mogło mieć
oparcia w regulaminie wynagradzania także z tego względu, że nie mógł on
określać jej wynagrodzenia za pracę.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art.
39816
k.p.c., a o kosztach postępowania kasacyjnego – na podstawie art. 98 § 1
k.p.c.