III CSK 81/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-07-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CKN 748/00 V CKN 134/00
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CSK 81/07
POSTANOWIENIE
Dnia 22 sierpnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Henryk Pietrzkowski
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku T.S.
przy uczestnictwie J.S.
o stwierdzenie nabycia spadku,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym
w dniu 22 sierpnia 2007 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 9 października 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w Z. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w B. postanowieniem z dnia 30 czerwca 2006 r. stwierdził, że
spadek po O.S. na podstawie testamentu nabyła uczestniczka postępowania J.S..
Testament sporządzony w dniu 20 marca 1998 r. w formie aktu notarialnego w
ocenie Sądu pierwszej instancji odpowiadał wymogom co do formy i trybu jego
sporządzenia. Wnioskodawca nie wykazał zaś istnienia jakiejkolwiek z przesłanek
dla stwierdzenia nieważności testamentu. Przemawiało to za stwierdzeniem
nabycia spadku zgodnie z treścią testamentu sporządzonego przez O.S.
Sąd Okręgowy w Z. po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy oddalił ją
postanowieniem z dnia 9 października 2006 r., podzielając w całości ustalenia
faktyczne, ocenę materiału dowodowego i ocenę prawną wyrażoną przez Sąd
pierwszej instancji.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy została oparta o obie podstawy określone
w art. 3093
§ 1 k.p.c. W ramach podstawy naruszenia przepisów postępowania
skarżący zarzucił obrazę art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., a w ramach
podstawy naruszenia prawa materialnego obrazę art. 1010 i 954 § 1 pkt 1 i 3 k.c.
W oparciu o te zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Z. do ponownego rozpoznania,
ewentualnie jego uchylenie i stwierdzenie, że spadek po O.S. nabyli na podstawie
ustawy wnioskodawca i uczestniczka postępowania po ½.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W skardze kasacyjnej zasadnie zarzucono naruszenie art. 378 § 2 k.p.c.
Przepis ten, który określa granice, w których sąd drugiej instancji rozpoznaje
sprawę, nakłada równocześnie na ten sąd obowiązek rozpoznania apelacji poprzez
odniesienie się do wszystkich zarzutów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia
sprawy. Zwracał na to uwagę wielokrotnie w swoich orzeczeniach Sąd Najwyższy
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 134/00, LEX nr
77047, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2002 r., II CKN 748/00,
LEX nr 55254). Nie ulega zaś wątpliwości, że Sąd Okręgowy w Z. ocenę części
zarzutów zawartych w apelacji wnioskodawcy zupełnie pominął. Wskazuje na to
3
jednoznacznie już przedstawienie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zakresu
zaskarżenia. Pominięto w nim wyraźnie przytoczenie części zarzutów apelacji tj.
zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią materiału dowodowego oraz
dokonania błędnych ustaleń faktycznych. Natomiast odnotowany przez Sąd drugiej
instancji zarzut naruszenia art. 231 nie został w najmniejszym stopniu rozważony, a
rozpoznanie zarzutu naruszenia art. 233 zostało ograniczone praktycznie do
stwierdzenia, że zarzut ten jest nieusprawiedliwiony. Wskazane wyżej zarzuty
odnosiły się do ustalenia okoliczności faktycznych i związanej z nimi oceny, czy
testatorka była w stanie własnoręcznie podpisać testament, w jakim stanie
psychicznym znajdowała się w chwili sporządzenia testamentu i czy była na nią
wywierana presja przez uczestniczkę postępowania. Ich rozpoznanie było zatem
istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. W tych okolicznościach pominięcie rozpoznania
wskazanych wyżej zarzutów przez Sąd drugiej instancji stanowiło poważne
naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik
sprawy. Z tego względu skarga kasacyjna była uzasadniona i zaskarżone
postanowienie podlegało uchyleniu na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. Wobec
istnienia podstawy do uwzględnienia skargi kasacyjnej wskazanej w art. 3983
§ 1
pkt 2 k.p.c., bezprzedmiotowe stało się rozpoznanie zawartych w skardze
kasacyjnej także zarzutów naruszenia prawa materialnego, których prawidłowe
zastosowanie było uzależnione od oceny okoliczności związanych ze
skutecznością rozporządzenia testamentowego O.S.
POSTANOWIENIE
Dnia 22 sierpnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Henryk Pietrzkowski
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku T.S.
przy uczestnictwie J.S.
o stwierdzenie nabycia spadku,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym
w dniu 22 sierpnia 2007 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 9 października 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w Z. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w B. postanowieniem z dnia 30 czerwca 2006 r. stwierdził, że
spadek po O.S. na podstawie testamentu nabyła uczestniczka postępowania J.S..
Testament sporządzony w dniu 20 marca 1998 r. w formie aktu notarialnego w
ocenie Sądu pierwszej instancji odpowiadał wymogom co do formy i trybu jego
sporządzenia. Wnioskodawca nie wykazał zaś istnienia jakiejkolwiek z przesłanek
dla stwierdzenia nieważności testamentu. Przemawiało to za stwierdzeniem
nabycia spadku zgodnie z treścią testamentu sporządzonego przez O.S.
Sąd Okręgowy w Z. po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy oddalił ją
postanowieniem z dnia 9 października 2006 r., podzielając w całości ustalenia
faktyczne, ocenę materiału dowodowego i ocenę prawną wyrażoną przez Sąd
pierwszej instancji.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy została oparta o obie podstawy określone
w art. 3093
§ 1 k.p.c. W ramach podstawy naruszenia przepisów postępowania
skarżący zarzucił obrazę art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., a w ramach
podstawy naruszenia prawa materialnego obrazę art. 1010 i 954 § 1 pkt 1 i 3 k.c.
W oparciu o te zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Z. do ponownego rozpoznania,
ewentualnie jego uchylenie i stwierdzenie, że spadek po O.S. nabyli na podstawie
ustawy wnioskodawca i uczestniczka postępowania po ½.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W skardze kasacyjnej zasadnie zarzucono naruszenie art. 378 § 2 k.p.c.
Przepis ten, który określa granice, w których sąd drugiej instancji rozpoznaje
sprawę, nakłada równocześnie na ten sąd obowiązek rozpoznania apelacji poprzez
odniesienie się do wszystkich zarzutów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia
sprawy. Zwracał na to uwagę wielokrotnie w swoich orzeczeniach Sąd Najwyższy
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 134/00, LEX nr
77047, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2002 r., II CKN 748/00,
LEX nr 55254). Nie ulega zaś wątpliwości, że Sąd Okręgowy w Z. ocenę części
zarzutów zawartych w apelacji wnioskodawcy zupełnie pominął. Wskazuje na to
3
jednoznacznie już przedstawienie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zakresu
zaskarżenia. Pominięto w nim wyraźnie przytoczenie części zarzutów apelacji tj.
zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią materiału dowodowego oraz
dokonania błędnych ustaleń faktycznych. Natomiast odnotowany przez Sąd drugiej
instancji zarzut naruszenia art. 231 nie został w najmniejszym stopniu rozważony, a
rozpoznanie zarzutu naruszenia art. 233 zostało ograniczone praktycznie do
stwierdzenia, że zarzut ten jest nieusprawiedliwiony. Wskazane wyżej zarzuty
odnosiły się do ustalenia okoliczności faktycznych i związanej z nimi oceny, czy
testatorka była w stanie własnoręcznie podpisać testament, w jakim stanie
psychicznym znajdowała się w chwili sporządzenia testamentu i czy była na nią
wywierana presja przez uczestniczkę postępowania. Ich rozpoznanie było zatem
istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. W tych okolicznościach pominięcie rozpoznania
wskazanych wyżej zarzutów przez Sąd drugiej instancji stanowiło poważne
naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik
sprawy. Z tego względu skarga kasacyjna była uzasadniona i zaskarżone
postanowienie podlegało uchyleniu na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. Wobec
istnienia podstawy do uwzględnienia skargi kasacyjnej wskazanej w art. 3983
§ 1
pkt 2 k.p.c., bezprzedmiotowe stało się rozpoznanie zawartych w skardze
kasacyjnej także zarzutów naruszenia prawa materialnego, których prawidłowe
zastosowanie było uzależnione od oceny okoliczności związanych ze
skutecznością rozporządzenia testamentowego O.S.