Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 25 WRZEŚNIA 2007 R.
SNO 52/07
Przewodniczący: sędzia SN Jerzy Grubba.
Sędziowie SN: Maria Grzelka (sprawozdawca), Kazimierz Zawada.
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem sędziego
Sądu Apelacyjnego – Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego po rozpoznaniu w dniu 25
września 2007 r. sprawy sędziego Sądu Okręgowego w związku z odwołaniem
Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z
dnia 23 lutego 2007 r., sygn. (...)
1. z m i e n i ł z a s k a r ż o n y w y r o k w ten sposób, że uznał obwinionego
sędziego Sądu Okręgowego winnym popełnienia przypisanego mu czynu z tym
ustaleniem, że nie stanowi on przewinienia dyscyplinarnego mniejszej wagi z art.
109 § 5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) i za to, na podstawie art. 109 § 1 pkt 1 u.s.p.,
w y m i e r z y ł o b w i n i o n e m u k a r ę d y s c y p l i n a r n ą
u p o m n i e n i a ;
2. kosztami postępowania dyscyplinarnego obciążył Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Dyscyplinarny – Sąd Apelacyjny uznał
obwinionego sędziego Sądu Okręgowego za winnego popełnienia wykroczenia
stanowiącego przewinienie dyscyplinarne z art. 107 § 1 ustawy – Prawo o ustroju
sądów powszechnych polegającego na tym, że w dniu 10 października 2006 r. W K.
koło L. kierował rowerem na drodze publicznej, będąc w stanie po spożyciu alkoholu
(0,14 mg/l w wydychanym powietrzu). Przyjmując, że czyn obwinionego stanowi
przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi, Sąd Dyscyplinarny pierwszej instancji
odstąpił od wymierzenia kary. Sąd ten ustalił, że w dniu 10 października 2006 r. ok.
godz. 16.50 w miejscowości K. obwiniony wraz z kolegą, odbywający wspólnie
wycieczkę rowerową, wstąpili do przydrożnego baru, w którym wypili po jednym
półlitrowym piwie, po czym wsiedli na rowery i drogą publiczną udali się w stronę
lasu. Po przejechaniu ok. 150 – 200 m zostali zatrzymani przez patrol Policji i poddani
kontroli na zawartość alkoholu w organizmie. U obwinionego stwierdzono 0,14 mg/l
zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu, co – zgodnie z art. 96 ust. 2 ustawy o
wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147,
poz. 1231 ze zm.) wyczerpywało definicję stanu po spożyciu alkoholu.
2
W miejscu i czasie przeprowadzania kontroli poza obwinionym i jego kolegą
oraz funkcjonariuszami Policji nie było innych użytkowników drogi. Obwiniony jest
sędzią od 1995 roku, w tym od 2001 roku sędzią Sądu Okręgowego, nie był karany
dyscyplinarnie, nie stosowano wobec niego środków nadzorczych przewidzianych w
ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych, przyznał się do winy, wyjaśnił
wszystkie istotne okoliczności zgodnie z ustalonym stanem faktycznym, wyraził
szczerą skruchę i żal oraz poczucie wstydu.
Sąd Dyscyplinarny – Sąd Apelacyjny przyjął, że czyn obwinionego, będący
wykroczeniem z art. 87 § 2 Kodeksu wykroczeń, narusza art. 82 § 2 ustawy – Prawo o
ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) i jako taki
stanowi przewinienie dyscyplinarne z art. 107 § 1 powołanego Prawa. Jednakże –
zdaniem Sądu Apelacyjnego – czyn ten stanowi przypadek mniejszej wagi, co pozwala
na odstąpienie od wymierzenia kary. Za okoliczności uzasadniające przyjęcie
przypadku mniejszej wagi Sąd Apelacyjny uznał niski stopień zawartości alkoholu,
niewiele przekraczający minimalny próg (0,1 mg/l przewidziany w ustawie dla
kwalifikacji stanu po spożyciu alkoholu, nietypowe okoliczności sprawy,
odosobnione, incydentalne i nietypowe zachowanie się obwinionego w jego
długoletniej, nienagannej pracy sędziowskiej, niewielką pokonaną odległość na drodze
publicznej, brak jakiegokolwiek zagrożenia dla innych użytkowników drogi. Sąd
Apelacyjny miał też na względzie pozytywną osobowość obwinionego sędziego, jego
długoletnią nienaganną służbę, wyrażenie przez obwinionego żalu, skruchy i wstydu,
niewielki stopień jego zawinienia i niewielki stopień szkodliwości jego czynu dla
służby oraz wyjątkowość przedmiotowego zdarzenia i towarzyszących mu
okoliczności.
Minister Sprawiedliwości zaskarżył powyższy wyrok na niekorzyść obwinionego
w części dotyczącej orzeczenia o karze. Zarzucił obrazę prawa materialnego art. 109 §
5 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych przez niezasadne przyjęcie, iż
elementy podmiotowe i przedmiotowe, które wystąpiły w rozpoznawanej sprawie
pozwalały uznać przewinienie obwinionego za przypadek mniejszej wagi i w
konsekwencji zastosować dobrodziejstwo odstąpienia od wymierzenia kary.
Wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części przez wymierzenie obwinionemu
kary dyscyplinarnej upomnienia.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Prowadzenie w stanie po użyciu alkoholu na drodze publicznej roweru stanowi
umyślne wykroczenie z art. 87 § 2 Kodeksu wykroczeń, zagrożone karą aresztu do 14
dni lub grzywny oraz zakazem prowadzenia pojazdu. Czyn obwinionego wyczerpuje
przesłanki wymienionego przepisu. Jednakże – zgodnie z art. 81 ustawy – Prawo o
ustroju sądów powszechnych, zwanego dalej „u.s.p.”, sędzia nie odpowiada za
3
wykroczenia, lecz tylko za takie zachowania, które przynoszą ujmę powadze sądu lub
godności urzędu sędziowskiego. Nie każdy czyn podlegający zakwalifikowaniu jako
wykroczenie musi jednocześnie naruszać powagę i godność sędziego, natomiast każde
zachowanie sędziego przynoszące ujmę powadze lub godności urzędu sędziowskiego
stanowi przewinienie dyscyplinarne niezależnie od tego, czy równocześnie jest
wykroczeniem. Ocena zachowania zarzucanego sędziemu, zarówno pod względem
podmiotowym jak i przedmiotowym powinna być zatem dokonywana pod kątem
zamiaru i skutków oraz okoliczności towarzyszących, rzutujących na ukształtowany
we wzorcu normatywnym (art. 61 § 1 pkt 2 i art. 82 § 1 i 2 u.s.p.), odpowiadający
oczekiwaniom społecznym, wizerunek sędziego jako strażnika przestrzegania prawa
oraz powszechnie przyjętych norm moralnych i etycznych. W tym samym aspekcie
powinna być także rozważana kwestia przypadku mniejszej wagi, o którym mowa w
art. 109 § 5 u.s.p.
W rozpoznawanej sprawie sędzia umyślnie naruszył zakaz prowadzenia na
drodze publicznej pojazdów w stanie po spożyciu alkoholu w sytuacji, gdy nie
zachodziły żadne okoliczności faktyczne wymuszające – a przez to usprawiedliwiające
– tego rodzaju zachowanie. Okazał w ten sposób lekceważenie dla obowiązującego w
tym zakresie porządku prawnego, którego naruszanie jest w społeczeństwie nagminne
oraz sprzeniewierzył się zasadzie pozostawania samemu bez zarzutu w sytuacji, gdy
osądza się innych. W tym wyraża się naganność zachowania obwinionego, której w
niczym nie umniejszają okoliczności wskazane przez Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny w zaskarżonym wyroku.
Nieuprawniona była ocena zawartości alkoholu w wydychanym przez
obwinionego powietrzu jako niskiej, skoro wartość 0,14 mg/l należy do samej istoty
wykroczenia z art. 87 § 2 Kodeksu wykroczeń i jako taka nie może jednocześnie
stanowić okoliczności łagodzącej. Nie sposób też zgodzić się z oceną, iż taką
okolicznością mogłaby być incydentalność zachowania się obwinionego i jego
dotychczasowa nienaganna służba. Żadna z tych okoliczności nie umniejsza wagi
popełnionego przez obwinionego czynu; jej ciężar wyrażał się nie w tym, że
obwiniony prowadził rower w stanie po spożyciu alkoholu na stosunkowo niewielkim
odcinku drogi publicznej, oraz że nie spowodował zagrożenia dla innych
użytkowników drogi, a dotychczas nigdy mu się żadne przewinienie nie zdarzyło, lecz
w tym, że będąc powołany do przestrzegania prawa umyślnie je naruszył. Brak więc
było podstaw do zastosowania przez Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny art. 109 § 5
u.s.p.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny uznał
odwołanie Ministra Sprawiedliwości za zasadne, w związku z czym wymierzył
obwinionemu karę upomnienia jako adekwatną do wagi przewinienia, stopnia winy
4
obwinionego i jego postawy po popełnieniu przewinienia (art. 456 w zw. z art. 454 § 2
k.p.k. i art. 128 u.s.p.).