Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 82/07
POSTANOWIENIE
Dnia 4 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Strus
w sprawie z powództwa J. P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu Nr [...] w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 4 października 2007 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 8 maja 2007 r., sygn. akt [...],
1. oddala zażalenie;
2. nie obciąża powoda kosztami postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 8 maja 2007 r. odrzucił apelację
powoda J. P. od wyroku Sądu Okręgowego w O. z dnia 22 stycznia 2007 r. W
uzasadnieniu Sąd Apelacyjny podkreślił, że apelacja podlega odrzuceniu, bowiem
nie została należycie opłacona. W dniu 10 kwietnia 2007 r. powód, zwolniony od
kosztów sądowych w całości i reprezentowany przez adwokata, wniósł apelację od
wyroku Sądu Okręgowego w O., nie uiszczając opłaty sądowej z tego tytułu. Sąd
Apelacyjny podkreślił, że strona, której sąd przyznał całkowite zwolnienie od
kosztów sądowych, ma obowiązek uiścić opłatę podstawową, o której mowa w art.
14 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.
U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), od wszystkich pism podlegających opłacie, chyba że
przepis szczególny stanowi inaczej. Artykuł 1302
k.p.c. reguluje skutki wniesienia
przez profesjonalnego pełnomocnika pisma podlegającego opłacie stałej lub
stosunkowej, które nie zostało należycie opłacone. W świetle art. 1302
§ 3 k.p.c.
apelacja taka powinna ulec odrzuceniu. Skoro jednak Sąd I instancji nie uczynił
tego, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 373 k.p.c.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego pełnomocnik powoda
zarzucił naruszenie art. 149 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych oraz art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123) przez błędne
zastosowanie art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia
14 grudnia 2006 r. zamiast jej przepisów w obecnym brzmieniu, nadanym przez
wymienioną ustawę, bądź przepisów działu II tytułu V księgi pierwszej części
pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed wejścia w życie
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach w sprawach cywilnych. W uzasadnieniu
podkreślił w szczególności, że ustawa z dnia 14 grudnia 2006 r. przewiduje
wprawdzie stosowanie ustawy w brzmieniu przez nią nadanym do postępowań
wszczętych do dnia 10 marca 2007 r., a do spraw wszczętych przed tym dniem
stosowanie przepisów dotychczasowych, jednakże w okolicznościach niniejszej
3
sprawy przepisami dotychczasowymi są przepisy ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 24, poz. 110 ze zm.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.; dalej: u.k.s.c.),
w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 14 grudnia
2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U.
z 2007 r. Nr 21, poz. 123; dalej: ustawa nowelizująca), tj. przed dniem 10 marca
2007 r., przewidywał pobieranie przez sąd opłaty podstawowej także od
podlegających opłacie pism, w tym apelacji, wnoszonych przez stronę zwolnioną od
kosztów sądowych, chyba że ustawa stanowiła inaczej. Przepis ten został uchylony
przez art. 1 pkt 1 ustawy nowelizującej. W okolicznościach niniejszej sprawy
wymaga zatem rozważenia, czy Sąd Apelacyjny powinien zastosować, jak twierdzi
pełnomocnik powoda, zamiast art. 14 ust. 2 u.k.s.c. w pierwotnym brzmieniu,
przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu
obowiązującym od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej albo przepisy
obowiązujące przed dniem wejścia w życie ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych, tj. przed dniem 2 marca 2006 r.
Artykuł 2 ustawy nowelizującej przewiduje stosowanie przepisów
dotychczasowych do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie tej ustawy.
W języku potocznym przymiotnik „dotychczasowy” oznacza „dotychczas istniejący”,
„poprzedzający chwilę obecną”. Zgodnie z wykładnią językową tego przepisu,
zawierającego normę z zakresu prawa międzyczasowego prywatnego
(intertemporalnego), pod pojęciem „przepisów dotychczasowych” należy zatem
rozumieć przepisy poprzednio obowiązujące, mianowicie przepisy ustawy
o kosztach cywilnych w sprawach cywilnych w brzmieniu sprzed wejścia w życie
ustawy nowelizującej. Tak też rozważane pojęcie, którym często posługują się
normy prawa międzyczasowego prywatnego, jest powszechnie rozumiane
w orzecznictwie i w piśmiennictwie. Przykładowo Trybunał Konstytucyjny
w uzasadnieniu wyroku z dnia 31 stycznia 2001 r., P 4/99 (OTK 2001 r., nr 1,
poz. 5) podkreślił, że normy międzyczasowe (intertemporalne) rozgraniczają
4
czasowy zakres stosowania kolejno obowiązujących przepisów przez wskazanie,
który z nich należy zastosować w danej sytuacji.
Należy w związku z tym odrzucić twierdzenie pełnomocnika powoda, że
w okolicznościach niniejszej sprawy art. 2 ustawy nowelizującej nie przewiduje
właściwości przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
w brzmieniu dotychczasowym, ale odsyła do przepisów obowiązujących przed
wejściem w życie tej ustawy, ponieważ w okresie ich obowiązywania zostało
wszczęte postępowanie w sprawie. Odesłanie dalsze jest zasadniczo dopuszczalne
w prawie międzyczasowym prywatnym (podobnie jak w prawie międzynarodowym
prywatnym – art. 4 § 2 p.p.m.), ale tylko wtedy, gdy wynika to wyraźnie z normy
intertemporalnej, zamieszczonej w ustawie dotychczasowej. Do „przepisów
dotychczasowych” w rozumieniu art. 2 ustawy nowelizującej należy art. 149 ust. 1
u.k.s.c., który przewiduje stosowanie dotychczasowych przepisów o kosztach
sądowych w sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, do czasu
zakończenia postępowania w danej instancji. W postanowieniu z dnia
25 października 2006 r., III CZP 73/06 (niepubl.) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że
zakończenie postępowania w danej instancji, w rozumieniu art. 149 ust. 1 u.k.s.c.,
następuje z chwilą wydania orzeczenia kończącego (merytorycznie lub
niemerytorycznie) postępowanie w sprawie w danej instancji. W niniejszej sprawie
wyrok Sądu pierwszej instancji został wydany dnia 22 stycznia 2007 r., a apelacja
została wniesiona dnia 10 kwietnia 2007 r. Zapewne z zestawienia tych dat miałby
wynikać, choć pełnomocnik nie wyjaśnił tego w uzasadnieniu zażalenia,
alternatywny pogląd o stosowaniu przepisów ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych w zmienionym brzmieniu. Oznaczałoby to swoiste odesłanie
zwrotne przez ustawę w dotychczasowym brzmieniu (ustawę dawną) do ustawy
w zmienionym brzmieniu (ustawę nową). Należy w związku z tym podkreślić, że
prawo międzyczasowe prywatne, w odróżnieniu od prawa międzynarodowego
prywatnego (art. 4 § 1 p.p.m.), nie tylko nie przewiduje, ale wręcz nie dopuszcza
odesłania zwrotnego. Takie odesłanie następowałoby bowiem wbrew wyraźnej
dyspozycji normy intertemporalnej zamieszczonej w nowej ustawie, która, jak
w sytuacji określonej w art. 2 ustawy nowelizującej, przewiduje stosowanie
przepisów dotychczasowych. W wypadku zaś ewentualnej kolizji między normami
5
intertemporalnymi ustawy nowej i ustawy dawnej trzeba przyznać pierwszeństwo
tym pierwszym, zgodnie z regułą lex posterior derogat legi priori.
Zażalenie podlegało więc oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku
z art. 3941
§ 2 i 3 k.p.c.
(eb)