Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 129/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 listopada 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 7 listopada 2007 r.,
skargi Z. L.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego
w […] z dnia 15 grudnia 2005 r., wydanego
w sprawie z powództwa Z. L.
przeciwko W.F. i in.,
o zapłatę,
oddala skargę.
Uzasadnienie
2
Powód Z. L. wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku
Sądu Apelacyjnego z dnia 15.12.2005 r., w którym oddalono apelację powoda od
wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 26.04.2005 r. Tym ostatnim wyrokiem Sąd
Okręgowy oddalił żądanie powoda zasądzenia od pozwanych […] kwoty 68.540,44
zł z odsetkami z tytułu wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych objętych
fakturami VAT w wykonaniu umowy zawartej z pozwanymi. Pozwani zarzucili
bowiem, że nie zamawiali u powoda wykonania robót budowlanych, a roboty
wykonane przez powoda zostały mu zlecone przez L. ., z którym pozwani zawarli
umowę na wykonanie robót budowlanych. L. P. jako wykonawca nie przedstawił
pozwanym umowy zawartej z powodem jako przedwykonawcą do zatwierdzenia.
Oddalając powództwo Sąd Okręgowy podniósł, że powód reprezentowany przez
radcę prawnego na poparcie żądania przedstawił jedynie faktury VAT, których
odbiór pokwitował jeden z pozwanych oraz wezwanie do zapłaty. Te dowody były
niewystarczające dla uznania zasadności powództwa wobec zarzutu pozwanych,
że nie zlecali powodowi spornych robót. Zgłoszone przez powoda w toku
postępowania nowe wnioski dowodowe zostały przez Sąd Okręgowy pominięte
z uwagi na treść art. 47912
§ 1 k.p.c. Tę ocenę podzielił Sąd Apelacyjny oddalając
apelację powoda wyrokiem z dnia 15.12.2005 r.
Skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem wskazanego wyżej wyroku
Sądu Apelacyjnego powód oparł na następujących podstawach:
- naruszenie art. 245 k.p.c. w związku z art. 32 i 33 ustawy z dnia 8.01.1993 r.
o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz.
56 ze zm.) przez pominięcie roli i znaczenia prawnego faktury VAT według
przepisów prawa podatkowego;
- naruszenie art. 47912
§ 1 k.p.c. przez stwierdzenie, że wystawiona
i podpisana faktura VAT nie jest wystarczającym dowodem istnienia
obowiązku zapłaty po stronie pozwanych w sytuacji, gdy faktury te zostały
przyjęte i zaakceptowane przez pełnomocnika pozwanych i częściowo
zapłacone;
3
- naruszenie art. 647 k.c. w związku z art. 32 i 33 ustawy o podatku od
towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.
Wskazując te podstawy powód wniósł o stwierdzenie, że zaskarżony wyrok
jest niezgodny z art. 647 k.c. i art. 245 k.p.c. w związku z art. 32 i 33 ustawy z dnia
8.01.1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym wraz
z przepisem art. 47912
§ 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepisy działu VIII konstytuujące skargę o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia, nie określają pojęcia „niezgodności
z prawem”. Z art. 4244
oraz z art. 4245
§ 1 pkt 2 i 3 k.p.c. wynika jedynie tyle, że
niezgodność o której mowa, może wynikać z naruszenia prawa materialnego przez
błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, jak i naruszania przepisów
postępowania. Chodzi więc o przepisy prawa krajowego, jak i prawa wspólnotowe,
inkorporowane na podstawie art. 91 Konstytucji oraz Traktatu akcesyjnego. W tej
sytuacji objaśnienia „niezgodności z prawem” należy poszukiwać w całokształcie tej
instytucji, przy uwzględnieniu istoty i sensu odpowiedzialności państwa
przewidzianej w art. 4171
§ 2 k.c. w związku z art. 77 Konstytucji. Doniosłym
argumentem musi być także natura władzy sądowniczej, gdyż pytanie
o niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego jest
w rzeczywistości nie tylko pytaniem o jego bezprawność, lecz także o granice
niezawisłości i dyskrecjonalnej władzy sądu. Objaśnienie „bezprawności”
orzeczenia nie może więc obejść się bez sięgnięcia do istoty władzy sądowniczej tj.
orzekania w warunkach niezawisłości, w sposób bezstronny, zależny nie tylko od
obowiązujących ustaw, ale także od „głosu sumienia” sędziego oraz jego swobody
w ocenie prawa i faktów stanowiących podłoże sporu. W konsekwencji sama tylko
ocena przedmiotowej zgodności z prawem kontrolowanego orzeczenia jest zatem
stanowczo niewystarczająca. W odniesieniu do działalności jurysdykcyjnej sądu
konieczne jest sformułowanie anatomicznej, swoistej definicji bezprawności,
w szczególności niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, korygowanej
specyfiką władzy sądowniczej oraz jej ustrojem.
4
Zagadnienie to podjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7.07.2006 r. I CNP
33/06 (OSNC 2007, nr 2, poz. 35) stwierdzając, że orzeczeniem niezgodnym
z prawem – w rozumieniu art. 4241
§ 2 k.c. w związku z art. 4171
§ 2 k.c. – jest
orzeczenie niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej
wykładni przepisami, a ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo wydane
w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania
prawa, które jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej. Inaczej rzecz
ujmując, niezgodność z prawem powodująca powstanie odpowiedzialności
odszkodowawczej musi mieć charakter kwalifikowany, elementarny i oczywisty.
tylko bowiem w takim wypadku orzeczeniu sądu można przypisać cechę
bezprawności. Jeżeli więc sąd nie wykracza poza obszar przyznanej mu swobody,
nie pozostaje w kolizji z własnym sumieniem oraz prawidłowo dobiera standardy
orzecznicze, to działa w ramach porządku prawnego nawet wtedy, gdy wydane
orzeczenie można ocenić jako „obiektywnie” niezgodne z prawem
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13.12.2005 r. II DP 3/05 niepublik.
oraz wyrok SN z dnia 18.01.2006 r. II DP 1/05, niepublik.).
Odnosząc te uwagi do okoliczności niniejszej sprawy należy rozważyć, czy
istotnie skarżony wyrok jest niezgodny z prawem, tj. czyli jest orzeczeniem
niewątpliwie sprzecznym z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni
przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć bądź jest orzeczeniem
wydanym w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego
zastosowania prawa. Antycypując dalsze rozważania stwierdzić należy z całą
stanowczością, że tych cech nie można przypisać skarżonemu wyrokowi Sądu
Apelacyjnego. Podstawową kwestią w sprawie jest zastosowanie art. 47912
§ 1
k.p.c., który przewiduje tzw. prekluzję dowodową. Wytaczając pozew o zapłatę
wynagrodzenia za wykonane na rzecz pozwanych prace budowlane powód
zawnioskował jedynie dowody w postaci faktur. Pozwani w sprzeciwie od nakazu
zapłaty nie kwestionowali wykonania tych robót, lecz podnieśli, że wykonał je jako
podwykonawca L. P., który jednak nie spełnił wymagań warunkujących solidarną
odpowiedzialność pozwanych jako inwestora wobec podwykonawcy (art. 6471
§ 3
k.c.). W tej sytuacji powód dopiero w kolejnym piśmie (k. 65 akt I ACa …/05 Sądu
Apelacyjnego) zawnioskował dowód z zeznań świadków oraz dokumentów na
5
okoliczność, że pozwani bezpośrednio powodowi zlecili wykonanie tych robót. Sąd
Okręgowy oddalił te wnioski dowodowe z uwagi na prekluzję dowodową z art. 47912
§ 1 k.p.c. Zasadność zastosowania tego przepisu nie może budzić żadnych
wątpliwości. Należy przy tym zauważyć, że wprawdzie w skardze o stwierdzenie
niezgodności z prawem zarzuca się naruszenie art. 47912
§ 1 k.p.c., lecz
uzasadnienie tego zarzutu pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią tego
przepisu. Powód zarzuca bowiem naruszenie tego przepisu przez stwierdzenie, że
wystawiona z podpisami faktura VAT nie jest wystarczającym dowodem istnienia
obowiązku zapłaty. Takie uzasadnienie naruszenia tego przepisu nie jest
adekwatne do treści w nim zawartej.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia twierdzi się, że faktura VAT ma szczególną moc dowodową, gdyż
potwierdza zaistnienie określonego zdarzenia gospodarczego. Powód nie wyjaśnia
przy tym, czy owym zdarzeniem gospodarczym jest zawarcie umowy o roboty
budowlane przez powoda bezpośrednio z pozwanymi, czy też wykonanie tych robót
przez powoda na rzecz pozwanych. Nie sposób – w świetle art. 245 k.p.c. uznać,
aby faktura VAT miała inną moc dowodową, niż inne dokumenty prywatne
i przepisy prawa podatkowego w jakikolwiek sposób nie zmieniają tego, co wynika
z treści art. 245 k.p.c. W każdym razie wyłącznie na podstawie faktury VAT nie
sposób ustalić, że strony łączyła umowa określonej treści, jak i tego czy i w jakim
zakresie umowa ta została zrealizowana.
Kwestionowane w skardze orzeczenie zapadło więc przy pełnym
poszanowaniu przepisów postępowania w sprawach gospodarczych. Wszczynając
postępowanie w takiej sprawie strona zastępowana przez profesjonalnego
pełnomocnika musi mieć na uwadze szczególne unormowania rządzące tym
postępowaniem, a przede wszystkim obowiązującą w tym postępowaniu prekluzję
dowodową. Wszelkie w tym względzie uchybienia pociągają za sobą negatywne dla
strony konsekwencje.
Z tych względów, na podstawie art. 42411
§ 1 k.p.c., skargę oddalono.