Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CNP 19/08
POSTANOWIENIE
Dnia 9 maja 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski
w sprawie ze skargi L. P. o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego nakazu
zapłaty Sądu Okręgowego w T. z dnia 7 grudnia 2005 r., sygn. akt I Nc (…), wydanego
w sprawie z powództwa R. C.
przeciwko L. P.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 maja 2008 r.,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
Nakazem zapłaty z dnia 7 grudnia 2005 r. wydanym w postępowaniu
upominawczym Sąd Okręgowy w T. nakazał pozwanej L. P. zapłacić w ciągu dwóch
tygodni od doręczenia nakazu na rzecz powoda R. C. kwotę 78.354,59 zł wraz z
ustawowymi odsetkami od dnia 17.06.2002 r. do dnia zapłaty oraz uiścić na rzecz
Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w T. kwotę 1.325,40 zł tytułem brakującego wpisu
od pozwu. Sąd Rejonowy w T. postanowieniem z dnia 17.03.2005 r. odrzucił sprzeciw
pozwanej od nakazu zapłaty jako wniesiony po terminie.
We wniesionej na podstawie art. 4241
§ 2 k.p.c. skardze o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia pozwana zażądała stwierdzenia
niezgodności z prawem wskazanego nakazu zapłaty, zarzucając m. in. naruszenie art.
45 Konstytucji RP oraz art. 6 Konwencji o ochronie podstawowych praw człowieka i
podstawowych wolności w zw. z art. 201 § 1, art. 379 pkt 3 i art. 379 pkt 5 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
2
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie została
wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących
stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Przepis ten wyraża zasadę, że
przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia jest wykorzystanie przez stronę przysługujących jej środków
prawnych. Wyjątek od wskazanej zasady przewiduje art. 4241
§ 2 k.p.c., który w
sytuacji, gdy strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych,
dopuszczalność skargi od orzeczenia sądu pierwszej lub drugiej instancji uzależnia od
kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek: istnienia wyjątkowego wypadku oraz
występowania niezgodności z prawem o kwalifikowanym charakterze, wynikającej z
naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo
praw człowieka i obywatela (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2006
r., I CNP 4/06, OSNC 2006, nr 6, poz. 113).
Ocenę, czy wystąpił wyjątkowy wypadek, o którym mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c.,
poprzedzić musi analiza okoliczności nieskorzystania przez pozwaną z przysługujących
jej środków prawnych. Z akt sprawy wynika, że nakaz zapłaty został doręczony na adres
zameldowania pozwanej w drodze doręczenia zastępczego. W dniu 27.01.2006 r.
złożyła ona wniosek o przewrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty
powołując się na swoją nieobecność w kraju spowodowaną dłuższym pobytem za
granicą. Postanowieniami z dnia 17 marca 2006 r. Sąd Okręgowy w T. wniosek o
przywrócenie terminu oddalił, a wniesiony sprzeciw odrzucił na skutek uchybienia
terminu do jego wniesienia. W uzasadnieniu postanowienia o odrzuceniu sprzeciwu
wskazano, że pozwana nie dochowała przeciętnej miary staranności, gdyż nie
upoważniła nikogo do odbioru w jej imieniu przesyłek pocztowych, ani też nie
wymeldowała się mimo długiego wyjazdu zagranicznego. Zażalenie na postanowienie o
odrzuceniu sprzeciwu oddalił Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 2 czerwca 2006 r.
również uznając, że pozwana nie dochowała przeciętnej miary staranności, która
wymagała upoważnienia przebywającego w kraju męża do odbioru przesyłek
pocztowych w czasie jej nieobecności w Polsce.
W związku z takim stanem rzeczy nie można podzielić poglądu skarżącej, że w
sprawie zachodzi wyjątkowy przypadek przewidziany w art. 4241
§ 2 k.p.c., gdyż
nieskorzystanie przez pozwaną z przysługujących jej środków zaskarżenia (sprzeciwu)
3
było spowodowane jej zawinionym zachowaniem. Wyjątkowy wypadek nieskorzystania z
przewidzianych prawem środków zaskarżenia może odnosić się przede wszystkim do
przyczyn o charakterze niezawinionym. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje
się bowiem, że pojęcie „wyjątkowego wypadku” odnosi się do szczególnych
okoliczności, przyczyn usprawiedliwiających nieskorzystanie przez stronę z
przysługujących jej „zwykłych” środków prawnych, które strona obowiązana jest
wykazać, aby móc skorzystać ze szczególnej regulacji przewidzianej w art. 4241
§ 2
k.p.c. (postanowienie SN z 24.07.2007 r., IV CNP 80/07, niepubl.). Przykładowo
wskazuje się na takie okoliczności jak nieskorzystanie przez stronę z przysługującego jej
środka zaskarżenia z powodu ciężkiej choroby, katastrofy, klęski żywiołowej lub błędnej
informacji udzielonej przez pracownika sądu (por. postanowienie SN z 2.02.2006 r., I
CNP 4/06, OSNC 2006, nr 6, poz. 113). W sprawie żadna z tych okoliczności nie została
wskazana.
W myśl art. 4248
§ 2 in fine k.p.c. skarga podlega odrzuceniu, jeżeli nie zachodzi
wyjątek, o którym mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c. Wypełniając dyspozycję tego przepisu,
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.