Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 25/08
POSTANOWIENIE
Dnia 7 maja 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący)
SSN Gerard Bieniek
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Z. W.
przeciwko K. R.
o uznanie za bezskuteczną umowę sprzedaży,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 7 maja 2008 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Okręgowego w G. z dnia 10 grudnia 2007 r., sygn. akt V Ca
(…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2007 r. Sąd Okręgowy w G. odrzucił skargę
kasacyjną powódki od wyroku tego Sądu z dnia 22 czerwca 2007 r., uznając ją za
niedopuszczalną z tej przyczyny, że prawidłowo oznaczona wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych (art. 3986
§ 2 w związku z art.
3982
§ 1 k.p.c.). Stwierdził, że powódka, dla ochrony wierzytelności w kwocie 25 410 zł z
odsetkami przysługującej jej wobec H. C., domagała się uznania za bezskuteczną
umowy sprzedaży udziału w nieruchomości, zawartej dnia 11 kwietnia 2005 r. przez H.
C. z pozwaną K. R. W pozwie oznaczyła wartość przedmiotu sporu kwotą 25 410 zł, a
2
wezwana przez Sąd pierwszej instancji do wskazania wartości przedmiotu sprzedaży
podała kwotę 55 000 zł.
Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wyszedł z błędnego
założenia, przyjmując, że wartością przedmiotu sporu jest wartość przedmiotu
sprzedaży, prawidłowo bowiem wartość tę określa kwota odpowiadająca wysokości
wierzytelności, której ochronie ma służyć wyrok uwzględniający powództwo. W toku
postępowania powódka nie twierdziła, by chodziło jej o ochronę wierzytelności w kwocie
wyższej niż 25 410 zł, nie doliczyła odsetek do należności głównej ani nie przedstawiła
ich wysokości w konkretnej kwocie. W tej sytuacji trzeba przyjąć, że odsetki nie straciły
charakteru należności ubocznych, do których ma zastosowanie art. 20 k.p.c. W skardze
kasacyjnej powódka oznaczyła wartość przedmiotu zaskarżenia kwotą 55 000 zł, po
czym w piśmie z dnia 28 listopada 2007 r. skorygowała tę wartość, twierdząc, że
odpowiada ona wartości wierzytelności wraz z odsetkami i wynosi 52 607,92 zł.
Określenie wartości przedmiotu zaskarżenia według sumy wierzytelności i wyliczonych
kwotowo odsetek oznaczałoby – skonstatował Sąd Okręgowy – uzyskanie możliwości
kontroli kasacyjnej w sprawie, w której skarga kasacyjna nie przysługuje.
W zażaleniu powódka postawiła zarzut obrazy art. 20 k.p.c. przez jego
niewłaściwe zastosowanie, podnosząc, że w odniesieniu do roszczenia przewidzianego
w art. 527 k.c. wartością przedmiotu sporu jest kwota równa wierzytelności, która ma
być chroniona skargą pauliańską i która obejmuje należność główną wraz z odsetkami.
W konkluzji żaląca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W sprawie, w której przedmiotem powództwa jest roszczenie przewidziane w art.
527 k.c., dla oznaczenia wartości przedmiotu sporu miarodajne są dwie wartości: albo
wartość tego, co na skutek zaskarżonej czynności z majątku dłużnika wyszło lub do
niego nie weszło, albo wysokość wierzytelności zaskarżającego wierzyciela – w
zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa. W niniejszej sprawie będzie to
wartość wierzytelności, dla ochrony której żaląca wystąpiła z roszczeniem opartym na
art. 527 k.c. Wierzytelność ta wyrażała się kwotą 25 410 zł z ustawowymi odsetkami od
dnia 31 grudnia 2000 r., natomiast wartość przedmiotu sprzedaży wynosiła 55 000 zł.
Żaląca zakwestionowała stanowisko Sądu Okręgowego, według którego –
oznaczając wartość przedmiotu sporu kwotą pieniężną odpowiadającą przysługującej jej
wierzytelności – nie mogła wliczyć do niej należności ubocznych w postaci zaległych
odsetek.
3
Podejmując ten problem trzeba podkreślić, że o wartości przedmiotu sporu
decyduje roszczenie główne stanowiące zasadniczy przedmiot ochrony. O zastosowaniu
normy art. 20 k.p.c. przy obliczaniu wartości przedmiotu sporu decyduje to, czy odsetki,
pożytki lub koszty są żądane obok roszczenia głównego. Przesłanka ta nie jest
spełniona, np. wtedy, gdy powód dochodzi odrębnym pozwem samych odsetek albo gdy
odsetki uległy skapitalizowaniu, tj. po powstaniu zaległości strony zgodziły się na
doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy (art. 482 § 1 k.c.) i powód dochodzi całej
tak obliczonej kwoty. Natomiast przesłankę tę należy uznać za spełnioną np. wtedy gdy
powód domaga się określonej sumy wraz z odsetkami (zob. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 2 kwietnia 1998 r., I CZ 13/98, Wokanda 1998, nr 8, s. 5; z dnia 26
listopada 2002 r., V CZ 153/02, niepubl.; z dnia 12 stycznia 2007 r., IV CZ 105/06,
niepubl. i z dnia 30 maja 2007 r., I CZ 38/07, niepubl., a także uchwałę składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1997 r., III ZP 16/97, OSNAPiUS
1998, nr 7, poz. 204).
W niniejszej sprawie powódka nie dochodziła ani wierzytelności z odsetkami, ani
zaległych odsetek, domagała się uznania umowy sprzedaży za bezskuteczną w celu
zaspokojenia wierzytelności w kwocie 25 410 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31
grudnia 2000 r. W takiej sytuacji norma art. 20 k.p.c. nie znajduje zastosowania,
uwzględnienie powództwa w sprawie, w której przedmiotem ochrony jest roszczenie
wynikające z art. 527 k.c., oznacza bowiem, że powód może z pierwszeństwem przed
wierzycielami osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych, które
wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego
nie weszły. Wartością przedmiotu sporu jest zatem wartość wierzytelności, dla
zaspokojenia której żaląca wy stąpiła z roszczeniem o uznanie umowy zawartej przez
dłużnika za bezskuteczną. Będzie to wierzytelność wraz z zaległymi należnościami
ubocznymi za czas poprzedzający wniesienie pozwu. Tak obliczona wartość przedmiotu
sporu w niniejszej sprawie nie osiągnęłaby jednak progu kwotowego wskazanego w art.
3982
§ 1 k.p.c. Ze względu na to, że możliwe byłoby wliczenie odsetek jedynie za czas
do dnia 30 czerwca 2005 r. konieczna jest korekta wyliczenia dokonanego przez żalącą
i zmniejszenia sumy wyliczonych odsetek o kwotę 5 908,35 zł, stanowiącą odsetki za
738 dni według stopy 11,5% w stosunku rocznym obowiązującej od dnia
15 października 2005 r. (§ 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 października
2005 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych, Dz. U. Nr 210, poz. 1662)
oraz o kwotę 997,62 zł, stanowiącą odsetki za 106 dni (tj. od dnia 1 lipca do 14
4
października 2005 r.) według stopy 13,5 % w stosunku rocznym obowiązującej od dnia
10 stycznia 2005 r. (§ 1 i 3 rozporządzenia z dnia 4 stycznia 2005 r. w sprawie
określenia wysokości odsetek ustawowych, Dz. U. Nr 3, poz. 16). Obliczona przez
żalącą wartość przedmiotu sporu mogłaby zatem w dacie wniesienia pozwu wyrażać się
kwotą najwyżej 45 701,95 zł (tj. 52 607,92 zł – 6 905,97 zł). Wartość przedmiotu
zaskarżenia nie może być natomiast w niniejszej sprawie wyższa od wartości
przedmiotu sporu.
Trafnie zatem Sąd Okręgowy odrzucił skargę kasacyjną jako niedopuszczalną ze
względu na wartość przedmiotu zaskarżenia niższą niż pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. postanowił, jak w sentencji.