Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 15/08
POSTANOWIENIE
Dnia 28 maja 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania A. M., M. B. i małoletniej M. B. - reprezentowanej przez
opiekuna J. S. B.
przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z udziałem
zainteresowanego J. B.
o rentę rodzinną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 maja 2008 r.,
skargi kasacyjnej zainteresowanego J. B. od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 10 października 2007 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
U z a s ad n i e n i e
Wyrokiem z dnia 10 października 2007 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu
Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. z dnia 29 czerwca
2007 r. oraz poprzedzającą go decyzję Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego Oddział Regionalny w Z. z dnia 1 marca 2007 r. o tyle, że ustalił, iż
renta rodzinna nie przysługuje J. B. z uwagi na fakt niespełnienia wszystkich
przesłanek wynikających z art. 70 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr
39, poz. 353 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną.
2
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku wnioskodawca zarzucił
naruszenie prawa materialnego, przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie polegające na „oczywistym naruszeniu przepisu art. 70 ust. 1 pkt 2 i
ust. 3 ustawy emerytalnej, polegające na przyjęciu przez Sąd drugiej instancji
stanowiska, że: a) wystarczającym kryterium do stwierdzenia „nie pozostawania we
wspólności małżeńskiej" jest to, że małżonkowie przez jakiś czas mieszkali osobno,
tymczasem istnienie wspólności małżeńskiej należy oceniać na podstawie wszelkich
okoliczności, w tym również należy ustalić, czy małżonkowie kiedykolwiek
podejmowali próby doprowadzenia do orzeczenia rozwodu, czy separacji, czy składali
wnioski o separację, pozwy o rozwód, bądź nawet alimenty, b) renta rodzinna nie
powinna być przyznana wdowie (wdowcowi), który nie pozostawał na utrzymaniu
zmarłego małżonka i jest w stanie zapewnić sobie środki utrzymania lub własne
świadczenia rentowo-emerytalne, wynikające z długoletniego okresu zatrudnienia,
tymczasem przyznanie renty rodzinnej jest niezależne od okoliczności, czy wdowa
(wdowiec) pozostawał na utrzymaniu zmarłego małżonka, czy też nie, lecz wynika z
samego faktu bycia wdową (wdowcem), który ukończył wiek 50 lat i pozostawał we
wspólności małżeńskiej ze zmarłym małżonkiem do dnia jego śmierci.
Wskazując na powyższy zarzut wnioskodawca wniósł o uchylenie w całości
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego
rozpoznania, ewentualnie o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i orzeczenie co
do istoty sprawy poprzez oddalenie w całości wniesionej „nieformalnej" apelacji
wnioskodawców i utrzymanie w mocy w całości wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniony został: 1)
występowaniem w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, polegającego na
przesądzeniu, jakie kryteria należy stosować przy ustaleniu, czy małżonkowie
pozostawali we wspólności małżeńskiej, jakie znaczenie przy ustaleniu, czy
małżonkowie pozostawali we wspólności małżeńskiej, ma fakt nie podejmowania przez
małżonków prób doprowadzenia do orzeczenia rozwodu, bądź separacji, to jest
nieskładania wniosków o separację, pozwów o rozwód bądź alimenty, oraz czy w
razie wątpliwości przesądzającą okolicznością ma być pozostawanie wdowy (wdowca) na
utrzymaniu zmarłego małżonka; 2) potrzebą wykładni przepisów art. 70 ust. 1 pkt 2 i ust.
3 ustawy emerytalnej, to jest: a) „przyjęciu jaką wykładnię powinno się stosować, czy
3
wykładnię językową, z której mogło by wynikać, że prawo do renty rodzinnej ma wdowa
(wdowiec), który ukończył wiek 50 lat i do chwili śmierci zmarłego małżonka
pozostawał z nim we wspólności małżeńskiej, czy też wykładnię celowościową, że
oprócz spełnienia wymienionych przesłanek musi również pozostawać na utrzymaniu
zmarłego małżonka”; b) „uznaniu, że jedną z okoliczności, które należy badać przy
ustaleniu pozostawania we wspólności małżeńskiej jest ustalenie, czy przez
małżonków były podejmowane próby doprowadzenia do orzeczenia rozwodu, bądź
separacji, to jest nieskładania wniosków o separację, pozwów o rozwód bądź
alimenty, a jeżeli nie, to należy ustalić dlaczego”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zagadnienie prawne jest to zagadnienie, które wiąże się z określonym
przepisem prawa materialnego lub procesowego lub uregulowaniem prawnym,
których wyjaśnienie ma nie tylko znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej
sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw. Wskazanie
zagadnienia prawnego uzasadniającego wniosek o rozpoznanie skargi kasacyjnej
powinno zatem nastąpić przez określenie przepisów prawa, w związku z którymi
zostało sformułowane i wskazaniu argumentów, które prowadzą do rozbieżnych
ocen. Dopiero bowiem wówczas Sąd Najwyższy ma podstawę do oceny, czy
przedstawione zagadnienie jest rzeczywiście zagadnieniem „prawnym” oraz czy
jest to zagadnienie „istotne” (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 maja
2001 r., II CZ 35/01, OSNC z 2002 nr 1, poz. 11, z dnia 13 sierpnia 2002 r., I PKN
649/01, OSNP z 2004 nr 9, poz. 158 oraz z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02,
Wokanda z 2004 7-8, poz. 51). Ponadto rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego nie
może się sprowadzać do odpowiedzi na zarzuty skarżącego skierowane pod
adresem zaskarżonego orzeczenia ani też do odpowiedzi na wątpliwości
skarżącego, które można wyjaśnić za pomocą obowiązujących reguł wykładni bądź
w drodze prostego zastosowania przepisów. Natomiast odwołanie się do przesłanki
istnienia potrzeby wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości
lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów wymaga wykazania, że
określony przepis prawa, mimo że budzi poważne wątpliwości (ze wskazaniem, na
czym te poważne wątpliwości polegają), nie doczekał się wykładni, bądź
niejednolita jego wykładnia wywołuje rozbieżności w orzecznictwie sądów, które
4
należy przytoczyć (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002
r., III CKN 570/01, OSNC 2002 nr 12, poz. 151 i z dnia 15 października 2002 r., II
CZ 102/02, niepublikowane).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej skargi kasacyjnej
należy stwierdzić, że uzasadnienie wniosku o jej przyjęcie do rozpoznania nie
wskazuje na jakiekolwiek przepisy prawa, w związku z którymi zostało
sformułowane przedstawione w nim zagadnienie. Natomiast wykładnia art. 70 ust.
1 i 2 i ust. 3 ustawy emerytalnej została dokonana w uchwale składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2006 r., której nadano moc
zasady prawnej (OSNP 2007 nr 9-10, poz. 138). W uchwale tej Sąd Najwyższy
wyraził pogląd, że „warunkiem nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę
(wdowca) jest, poza spełnieniem przesłanek określonych w art. 70 ust. 1i 2 ustawy,
pozostawanie przez małżonków do dnia śmierci jednego z nich w stanie faktycznej
wspólności małżeńskiej (art. 70 ust. 3 ustawy). Ciężar dowodu niepozostawania w
tej wspólności spoczywa na organie rentowym”. Oznacza to między innymi, że
pozostawanie we wspólności małżeńskiej należy do sfery faktu, a nie prawa. Z
ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że skarżący nie pozostawał ze
zmarłą żoną we wspólności małżeńskiej i ustalenia tego nie kwestionuje poprzez
powołanie zarzutów naruszenia przepisów postępowania mogącego mieć istotny
wpływ na wynik sprawy. Zarzut obrazy prawa materialnego bez wzruszenia wiążących
ustaleń Sądu drugiej instancji nie może wpłynąć na rozstrzygnięcie sprawy i również z
tego względu powołanie się na potrzebę wykładni art. 70 ust. 1 i 3 ustawy emerytalnej w
zakresie wskazanym przez skarżącego nie może mieć znaczenia dla wyniku sprawy.
Z tych względów na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. Sąd Najwyższy postanowił
jak w sentencji.