Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 231/08
POSTANOWIENIE
Dnia 10 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca)
SSA Dariusz Dończyk
w sprawie z wniosku F. T. – I.- B. i D.
w K. w Danii
przy uczestnictwie "B." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w Ż.
o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu zagranicznego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 października 2008 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania
od postanowienia Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 28 listopada 2007 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym przez uczestnika postępowania – B. Sp. z o. o. z siedzibą w Ż.
postanowieniem z dnia 28 listopada 2007 r. Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie tego
uczestnika od wyroku Sądu Okręgowego w S. z dnia 28 sierpnia 2007 r., w którym
Sąd ten stwierdził, że wyrok Sądu Pracy Królestwa Danii w K. z dnia 8 marca
2005 r. (sygn. [...]) jest wykonalny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W sprawie tej poczyniono następujące ustalenia.
Wnioskodawca F. T. – I. – B. i D. w Kopenhadze wnosił o stwierdzenie
wykonalności i o nadanie klauzuli wykonalności w Polsce wyrokowi Sądu Pracy
Królestwa Danii w K. z dnia 8 marca 2005 r., w którym Sąd ten nakazał
pozwanemu (uczestnikowi postępowania klauzulowego) B. Sp. z o. o. zapłacenie
powodowi (wnioskodawcy) F. T.-I. – B. i D. kwoty 350 000 Koron duńskich oraz
zapłacenia kosztów postępowania w kwocie 500 koron duńskich na rzecz Sądu
Pracy w K. Wnioskodawca wniósł także o zasądzenie na jego rzecz kosztów
postępowania w przedmiocie stwierdzenia wykonalności i postępowania o nadania
klauzuli wykonalności.
Sąd Okręgowy wniosek uwzględnił. W uzasadnieniu postanowienia Sąd I
instancji wskazał, że z przedstawionych przez wnioskodawcę dokumentów wynika,
iż sprawa nie należy do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich, a zapadłe w sprawie
orzeczenie merytoryczne Sądu zagranicznego jest prawomocne i wykonalne.
W zażaleniu na powyższe orzeczenie uczestnik postępowania zarzucił Sądowi
I instancji błąd w ustaleniach stanu faktycznego polegającego na przyjęciu, iż
uczestnikowi doręczono pozew wraz z załącznikami oraz, że nie był on pozbawiony
możliwości obrony swych praw.
Oddalając zażalenie uczestnika Sąd Apelacyjny wskazał, że przesłanki, od
których zależy stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego, zostały
określone w treści art. 1150 § 1 k.p.c., doprecyzowane również brzmieniem art. 33
i 38 rozporządzenia Rady nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 roku. Analizując treść
tychże norm prawnych wywieść należy, iż stwierdzenie wykonalności orzeczenia
sądu zagranicznego jest możliwe, gdy orzeczenie to podlega wykonaniu
3
w państwie z którego pochodzi oraz przy zaistnieniu okoliczności określonych art.
1146 § 1 k.p.c. Z brzmienia art. 1146 § 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 1150 k.p.c.
wynika, że wykonalność wyroku sądu zagranicznego może być stwierdzona, o ile
strona nie była pozbawiona możności obrony swych praw.
Sąd II instancji uznał, że w sprawie nie doszło do pozbawienia pozwanego
(uczestnika postępowania) możliwości obrony swych praw. Nie można bowiem
przyjąć, że doręczenie uczestnikowi, za pośrednictwem Sądu Rejonowego w G.,
odpisu pozwu w języku duńskim (bez tłumaczenia na język polski) uniemożliwiło
uczestnikowi podjęcie odpowiednich czynności, zmierzających do zajęcia
stanowiska w sprawie i celowej obrony.
Zdaniem Sądu II instancji doręczenie pozwu nastąpiło co prawda w języku
obcym, ale w języku znanym w Polsce. Ponadto pozwany dobrowolnie przyjął
przesyłkę, a jej doręczenie nastąpiło w terminie umożliwiającym podjęcie obrony,
nawet z uwzględnieniem czasu niezbędnego na dodatkowe czynności tłumaczenia.
Nie ulega wątpliwości, zważywszy na aktualnie dostępne możliwości skorzystania
z tłumaczeń, iż uczestnik postępowania mógł w stosunkowo krótkim okresie czasu,
od daty otrzymania pozwu, dokonać jego tłumaczenia. Brak przesłania przez sąd
zagraniczny tłumaczenia dokumentu jakim jest pozew, w którym to zawarte są
twierdzenia i żądania, z którymi wystąpiła strona przeciwna, nie uzasadnia
bierności uczestnika w kwestii pozyskania tłumaczenia we własnym zakresie.
Tym samym uznać należy, że uczestnik postępowania swym zaniechaniem
doprowadził do pozbawienia siebie możliwości obrony swoich praw i nie może tego
zarzutu, w sposób uzasadniony, podnosić w toku postępowania klauzulowego.
Ponadto Sąd Apelacyjny podkreślił, że na potwierdzenie swych argumentów
uczestnik nie przedłożył żadnych dowodów świadczących o tym w jaki sposób
doręczono mu odpisu pozwu w języku obcym oraz co uniemożliwiło dokonanie
tłumaczenia tego pisma w czasie umożliwiającym zajęcie stanowiska w sprawie.
W skardze kasacyjnej uczestnik postępowania zarzucił: 1) naruszenie art. 91
ust. 3 Konstytucji, przez jego nie zastosowanie i przyjęcie, że w niniejszej sprawie
znajdują zastosowanie tylko przepisy art. 1150 § 1 k.p.c. w zw. z art. 1146 § 1 pkt 3
k.p.c. podczas gdy należy w pierwszym rzędzie zastosować przepis art. 34
4
rozporządzenia Rady (WE) NR 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie
jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach
cywilnych i handlowych (Dz. U.UE L z dnia 16 stycznia 2001 r.), jako przepisu
wyprzedzającego normę ustawową; 2) naruszenie przepisów postępowania,
mające istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie: a) art. 34 rozporządzenia
Rady (WE) NR 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania
orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych
przez jego błędną wykładnię i nie zastosowanie przez przyjęcie, iż w sprawie nie
doszło do naruszenia prawa strony do obrony, pomimo doręczenia skarżącej nie
przetłumaczonego pozwu wraz z załącznikami, b) art. 1146 § 1 pkt 3 k.p.c. w zw.
z art. 1150 § 1 pkt 2 k.p.c. przez jego błędną wykładnię oraz zastosowanie,
a w konsekwencji przyjęcie, że doręczenie nie przetłumaczonego pozwu wraz
z załącznikami nie stanowi naruszenia prawa do obrony.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 1146 § 1 pkt 3 k.p.c.
w związku z art. 1150 § 1 pkt 2 k.p.c. W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy
nie można bowiem, tak jak przyjął to Sąd Okręgowy uznać, że przepisy prawa
polskiego oraz wiążących Polskę aktów prawa międzynarodowego regulujące
kwestię doręczeń pism w postępowaniu, które toczyło się przed sądem
zagranicznym, zostały zachowane, a tym samym, że prawa uczestnika
postępowania B. Sp. z o. o. z siedzibą w Ż. do obrony przed tym sądem nie zostały
naruszone.
Należy jednak zwrócić przede wszystkim uwagę na to, że ocena prawidłowości
doręczenia pozwu spółce B. przez sąd duński nie może być dokonana na
podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) NR 44/2001 z dnia 22 grudnia
2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich
wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U. UE L z dnia 16 stycznia
2001 r.). Wprawdzie przepisy tego rozporządzenia stosuje się pomiędzy Danią
a krajami Wspólnoty Europejskiej na mocy umowy z dnia 19 października 2005 r.
(Dz U.UE.L 05.299.62 z dnia 16 listopada 2005 r.), to jednak w rozpoznawanej
sprawie nie mogły one znaleźć zastosowania. Jak wynika z art. 9 powołanej umowy
5
ma ona zastosowanie do powództw i dokumentów urzędowych, które zostały
wytoczone lub sporządzone po jej wejściu w życie oraz do powództw wytoczonych
przed wejściem w życie tej umowy, jeżeli orzeczenie zostało wydane po chwili
wejścia w życie umowy.
Powództwo przed Sądem Pracy w Danii zostało wytoczone niewątpliwie przed
wydaniem wyroku przez ten Sąd gdyż wyrok zapadł w dniu 8 marca 2005 r.
Skoro zaś wspomniana Umowa pomiędzy Wspólnotą Europejska a Królestwem
Danii została sporządzona w dniu 19 października 2005 r., i nie weszła w życie
wcześniej niż w dacie jej sporządzenia, przepisów rozporządzenia Rady (WE) NR
44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń
sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych nie można
stosować dla oceny prawidłowości doręczenia pozwu, który został wytoczony przed
sąd duński, gdyż orzeczenie w rozpoznawanej sprawie zostało wydane przed
wejściem w życie umowy z 19 października 2005 r.
Właściwym dla oceny prawidłowości doręczenia pozwu spółce B. może więc
być Konwencja o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach
cywilnych i handlowych sporządzona w Lugano dnia 16 września 1988 r. (Dz. U.
2000, Nr 10, poz. 132) oraz Konwencja o doręczaniu za granicą dokumentów
sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych sporządzona
w Hadze z dnia 15 listopada 1965 r. (Dz. U. z 2000, Nr 87, poz. 968) bowiem
Polska i Dania są stronami tych Konwencji i mają one zastosowanie
w rozpoznawanej sprawie.
Biorąc pod uwagę, że nie zostało do końca wyjaśnione w dotychczasowym
postępowaniu w jaki sposób doręczono uczestnikowi postępowania, a pozwanemu
przed sądem duńskim odpis pozwu, a jedynie fakt ten potwierdzony został
w rozmowie telefonicznej, konieczne jest aby poczyniono w tej zasadniczej kwestii
dokładne ustalenia, czy pozew w języku duńskim otrzymała i kiedy, spółka B.
Zgodnie zaś z art. 27 pkt 2 w związku z art. 34 Konwencji Lugańskiej jedną
z podstaw, które podlegają badaniu w postępowaniu o wykonanie zagranicznego
orzeczenia jest to, czy pozwanemu, który nie wdał się w spór, doręczono
w należyty sposób pismo wszczynające postępowanie w czasie umożliwiającym
6
mu przygotowanie obrony. Stosując ten przepis Sąd ponownie rozpoznający
sprawę powinien więc zbadać, czy otrzymanie odpisu pozwu w języku duńskim
umożliwiło pozwanemu przygotowanie obrony. Sam fakt, że mógł się on
stosunkowo łatwo postarać o przetłumaczenie tego pisma nie może mieć
rozstrzygającego znaczenia, lecz decydować powinna ocena całości okoliczności
związanych z doręczeniem pozwu, w tym to, że pozwany zwrócił się do polskiego
sądu o dostarczenie mu tłumaczenia pozwu.
Mając na uwadze, że zarzut podniesiony w skardze kasacyjnej okazał się
uzasadniony Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
k.p.c., orzekł jak w sentencji.