V CZ 61/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:30-05-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 61/08
POSTANOWIENIE
Dnia 8 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku R. D.
przy uczestnictwie M. K.
o dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 października 2008
r.,
zażalenia uczestniczki postępowania na postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia
11 czerwca 2008 r., sygn. akt II Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 11 czerwca 2008 r. Sąd Okręgowy w W.
odrzucił apelację uczestniczki postępowania od postanowienia Sądu Rejonowego
stwierdzając, że brak w apelacji strony drugiej, w wyniku czego nie zawiera ona
uzasadnienia zarzutów, a więc nie spełnia wymagania z art. 368 § 1 pkt 3 k.p.c., choć
została złożona przez zawodowego pełnomocnika, co prowadzi do jej odrzucenia na
podstawie art. 3701
k.p.c.
W zażaleniu pełnomocnik uczestniczki zarzucił naruszenie art. 373 k.p.c. w zw. z
art. 3701
i art. 368 § 1 pkt 3 k.p.c. wskazując, że Sąd Okręgowy wydał zaskarżone
postanowienie w oparciu o nieobowiązujący już przepis, bowiem art. 3701
k.p.c. utracił
moc w dniu 5 czerwca 2008 r. Zarzucił także, iż nie było podstaw do odrzucenia apelacji
2
nawet gdyby powyższy przepis obowiązywał, bowiem brak jednej strony zawierającej
część uzasadnienia zarzutów wynikał z przeoczenia, a pozostała treść apelacji
pozwalała na uznanie, że zawiera ona zwięzłe uzasadnienie zarzutów. Wnosił o
uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. Przede wszystkim Sąd Okręgowy przeoczył, że w
dniu 5 czerwca 2008 r. ogłoszony został Dziennik Ustaw z 2008 r., Nr 96, poz. 619
zawierający sentencję wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 maja 2008 r.
wydanego w sprawie P 18/07, w którym stwierdzono, że art. 3701
k.p.c. jest niezgodny z
art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji RP. Z dniem 5 czerwca 2008 r. art. 3701
utracił
zatem moc, zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji RP i w dniu 11 czerwca 2008 r. już nie
obowiązywał, co uzasadnia zarzut zażalenia o wydaniu zaskarżonego postanowienia w
oparciu o nieobowiązujący przepis prawa, a więc bez podstawy prawnej. Stanowi to
wystarczającą podstawę do jego uchylenia.
Nie można jednak pominąć i tego, że zaskarżone postanowienie było wadliwe
także na gruncie art. 3701
w zw. z art. 368 § 1 pkt 3 k.p.c. Wymagania formalne apelacji
nie służą jedynie czystości konstrukcji prawnej, a mają prowadzić do zrównania praw
procesowych stron, mobilizowania zawodowych pełnomocników do właściwego
wypełniania ich obowiązków oraz sprzyjać większej efektywności procedur sądowych.
Te cele nie uzasadniają mechanicznego stosowania przez sąd przepisów określających
wymagania formalne apelacji, lecz zobowiązują go do oceny, czy określone zaniedbanie
jest istotnie nieusuwalnym brakiem apelacji, o którym mowa w art. 368 § 1 pkt 1-3 i 5
k.p.c., bez którego jej rozpoznanie jest niemożliwe lub znacznie utrudnione, czy też jest
to nieistotny brak, który łatwo da się usunąć przez odpowiednie wyjaśnienie, na przykład
już na rozprawie apelacyjnej, albo wręcz stanowi tylko, jak w rozpoznawanej sprawie,
fizyczny brak jednej strony pisma zawierającego apelacji, niezłożonej przez zwykłe
przeoczenie pełnomocnika, lub stanowi oczywistą omyłkę, którą można z łatwością
naprawić. Nie ulega wątpliwości, że także w czasie obowiązywania art. 3701
k.p.c., nie
było podstaw do odrzucenia apelacji wniesionej przez zawodowego pełnomocnika jeżeli
jedynym jej brakiem był brak jednej strony, nawet wówczas, gdy w wyniku niezłożenia
tej strony apelacja pozbawiona była uzasadnienia zarzutów. Nie jest to bowiem w istocie
brak formalny, o którym mowa w art. 368 § 1 pkt 3 k.p.c., lecz fizyczny brak jednej strony
pisma tworzącego apelację, która jako pismo procesowe spełniała wszystkie wymagania
wskazanego przepisu, a jedynie przez przeoczenie wnoszącego, pismo ją zawierające
3
nie zostało wniesione w całości lecz w części. Taki brak mógł być usunięty bez rygorów
z art. 3701
k.p.c., który nie miał wówczas zastosowania.
Biorąc wszystko to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w zw. z
art. 3941
§ 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.
POSTANOWIENIE
Dnia 8 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku R. D.
przy uczestnictwie M. K.
o dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 października 2008
r.,
zażalenia uczestniczki postępowania na postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia
11 czerwca 2008 r., sygn. akt II Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 11 czerwca 2008 r. Sąd Okręgowy w W.
odrzucił apelację uczestniczki postępowania od postanowienia Sądu Rejonowego
stwierdzając, że brak w apelacji strony drugiej, w wyniku czego nie zawiera ona
uzasadnienia zarzutów, a więc nie spełnia wymagania z art. 368 § 1 pkt 3 k.p.c., choć
została złożona przez zawodowego pełnomocnika, co prowadzi do jej odrzucenia na
podstawie art. 3701
k.p.c.
W zażaleniu pełnomocnik uczestniczki zarzucił naruszenie art. 373 k.p.c. w zw. z
art. 3701
i art. 368 § 1 pkt 3 k.p.c. wskazując, że Sąd Okręgowy wydał zaskarżone
postanowienie w oparciu o nieobowiązujący już przepis, bowiem art. 3701
k.p.c. utracił
moc w dniu 5 czerwca 2008 r. Zarzucił także, iż nie było podstaw do odrzucenia apelacji
2
nawet gdyby powyższy przepis obowiązywał, bowiem brak jednej strony zawierającej
część uzasadnienia zarzutów wynikał z przeoczenia, a pozostała treść apelacji
pozwalała na uznanie, że zawiera ona zwięzłe uzasadnienie zarzutów. Wnosił o
uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. Przede wszystkim Sąd Okręgowy przeoczył, że w
dniu 5 czerwca 2008 r. ogłoszony został Dziennik Ustaw z 2008 r., Nr 96, poz. 619
zawierający sentencję wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 maja 2008 r.
wydanego w sprawie P 18/07, w którym stwierdzono, że art. 3701
k.p.c. jest niezgodny z
art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji RP. Z dniem 5 czerwca 2008 r. art. 3701
utracił
zatem moc, zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji RP i w dniu 11 czerwca 2008 r. już nie
obowiązywał, co uzasadnia zarzut zażalenia o wydaniu zaskarżonego postanowienia w
oparciu o nieobowiązujący przepis prawa, a więc bez podstawy prawnej. Stanowi to
wystarczającą podstawę do jego uchylenia.
Nie można jednak pominąć i tego, że zaskarżone postanowienie było wadliwe
także na gruncie art. 3701
w zw. z art. 368 § 1 pkt 3 k.p.c. Wymagania formalne apelacji
nie służą jedynie czystości konstrukcji prawnej, a mają prowadzić do zrównania praw
procesowych stron, mobilizowania zawodowych pełnomocników do właściwego
wypełniania ich obowiązków oraz sprzyjać większej efektywności procedur sądowych.
Te cele nie uzasadniają mechanicznego stosowania przez sąd przepisów określających
wymagania formalne apelacji, lecz zobowiązują go do oceny, czy określone zaniedbanie
jest istotnie nieusuwalnym brakiem apelacji, o którym mowa w art. 368 § 1 pkt 1-3 i 5
k.p.c., bez którego jej rozpoznanie jest niemożliwe lub znacznie utrudnione, czy też jest
to nieistotny brak, który łatwo da się usunąć przez odpowiednie wyjaśnienie, na przykład
już na rozprawie apelacyjnej, albo wręcz stanowi tylko, jak w rozpoznawanej sprawie,
fizyczny brak jednej strony pisma zawierającego apelacji, niezłożonej przez zwykłe
przeoczenie pełnomocnika, lub stanowi oczywistą omyłkę, którą można z łatwością
naprawić. Nie ulega wątpliwości, że także w czasie obowiązywania art. 3701
k.p.c., nie
było podstaw do odrzucenia apelacji wniesionej przez zawodowego pełnomocnika jeżeli
jedynym jej brakiem był brak jednej strony, nawet wówczas, gdy w wyniku niezłożenia
tej strony apelacja pozbawiona była uzasadnienia zarzutów. Nie jest to bowiem w istocie
brak formalny, o którym mowa w art. 368 § 1 pkt 3 k.p.c., lecz fizyczny brak jednej strony
pisma tworzącego apelację, która jako pismo procesowe spełniała wszystkie wymagania
wskazanego przepisu, a jedynie przez przeoczenie wnoszącego, pismo ją zawierające
3
nie zostało wniesione w całości lecz w części. Taki brak mógł być usunięty bez rygorów
z art. 3701
k.p.c., który nie miał wówczas zastosowania.
Biorąc wszystko to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w zw. z
art. 3941
§ 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.