Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2012 r.

na rozprawie

sprawyz wniosku J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 3 kwietnia 2012 r. sygn. akt IV U 1097/10

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 631/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. decyzją wydaną 15 czerwca 2010r. odmówił J. M. przyznania prawa do emerytury, w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach, z tej przyczyny, że na datę 1 stycznia 1999r. wykazał on łącznie okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 23 lata 2 miesiące i 16 dni, w miejsce wymaganego w jego sytuacji okresu 25 - letniego, a także na tę datę nie wykazał 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykazując jedynie wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w rozmiarze 9 lat i 3 miesięcy.

W podstawie prawnej rozstrzygnięcia zawartego w decyzji organ rentowy powołał art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS oraz ogólnie przepisy rozporządzenia RM z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. nr 8 poz. 43 ).

W odwołaniu od powyższej decyzji skierowanym do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie, przez J. M., ostatecznie sprecyzowanym przez działającego w jego imieniu pełnomocnika, w piśmie procesowym z dnia 30 listopada 2010r., 15 lutego oraz 3 listopada 2011r. , domagał się ustalenia, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w charakterze spawacza w trakcie zatrudnienia wykonywanego w (...) Przedsiębiorstwie Budowlano – (...) z siedzibą w R. oraz w(...) Przedsiębiorstwie (...) Spółka z o.o. w R., i w celu przesądzenia o powyższym zgłosił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków.

Rozpoznając odwołanie Sąd I instancji, po przeprowadzeniu dowodu

z akt osobowych wnioskodawcy prowadzonych przez wyżej oznaczonych pracodawców wnioskodawcy oraz z zeznań zawnioskowanych świadków i zeznań wnioskodawcy w charakterze strony, wyrokiem wydanym 3 kwietnia 2012r. w wyniku uwzględnienia odwołania, zmienił kwestionowaną nim decyzję poprzez przyznanie na rzecz J. M. prawa do emerytury od dnia 16 maja 2010r.(pkt I), i zasądził na jego rzecz od strony pozwanej koszty zastępstwa procesowego ( pkt II). Na uzasadnienie tak określonego stanowiska podał, że

„ J. M. urodził się (...). W dacie złożenia wniosku przyznanie emerytury nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, natomiast pozostawał w zatrudnieniu. Umowę o pracę rozwiązał w dniu 15 V 2010r. r. (świadectwo pracy z dnia 17 V 2010 - karta 63 akt organu rentowego). Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję nie uwzględnił wykazywanego przez wnioskodawcę okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od ukończenia 16 roku życia do 14 II 1968 r.

Natomiast z treści odpowiedzi na odwołanie wynika, że okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców zostały uwzględnione w łącznym wymiarze

roku 1 miesiąca 26 dni (wyliczenie na karcie 109 akt organu rentowego).

Do wniosku o ustalenie kapitału początkowego J. M. przedłożył protokoły zeznań świadków E. M. i M. S., które zostały złożone w organie rentowym 10 XII 1982 r. na potrzeby innego postępowania (karta 3 i 4 akt dotyczących ustalenia kapitału początkowego wnioskodawcy).

Analiza treści tych dokumentów daje podstawę do przyjęcia, że w okresie od 15 II 1968 do 5 III 1971 wnioskodawca był zatrudniony w Kółku Rolniczym w Z. w pełnym wymiarze czasu pracy jako traktorzysta. Kółka rolnicze po 1975 r. zostały zreorganizowane i połączone w jednostki o nazwie spółdzielnie kółek rolniczych. Potwierdzeniem tego okresu zatrudnienia wnioskodawcy są pośrednio wpisy w jego legitymacji ubezpieczeniowej z datami 29 IV 1970 i 20 XI 1970 na karcie 7 legitymacji ubezpieczeniowej (karta 59 akt organu rentowego).

W ocenie sądu wnioskodawca udowodnił, że do dnia 31 XII 1998 r. legitymuje się łącznym okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym 27 lat 5 miesięcy 2 dni (okres 24 lat 4 miesięcy 12 dni uwzględniony przez organ rentowy oraz okres 3 lat 20 dni zatrudnienia w S Kółku Rolniczym w Z. uwzględniony przez sąd).

Spór dotyczył również tego czy J. M. udowodnił, że przed dniem 1 stycznia 1999 r. przez okres co najmniej 15 lat wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Analiza treści świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach

wydanego 16 II 2010 r. przez Stocznię (...) S.A. (karta 15 akt organu rentowego) daje podstawę do przyjęcia, że w okresie zatrudnienia w tym zakładzie wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach także od 24 XI 1976 r. do 28 II 1977 r., a więc przez kolejne 3 miesiące 4 dni.

Organ rentowy bezpodstawnie przyjmuje, że w tym czasie wnioskodawca był uczniem, podczas gdy faktycznie był zatrudniony w wymiarze pełnego etatu i wykonywał prac przy budowie i remoncie statków na pochylniach, dokach i nabrzeżach pracując jako spawacz.

W aktach osobowych wnioskodawcy za okres zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w R. znajduje się kserokopia książeczki spawacza w której wpisane są jego uprawnienia zawodowe.

Analiza treści protokołów zeznań świadków E. M. i M. S. daje podstawę do ustalenia, że w okresie zatrudnienia w Kółku Rolniczym w Z. od 15 II 1968 do 5 III 1971 wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach pracując jako kierowca ciągnika. Również z treści świadectw pracy: z dnia 22 XI 1982 wydanego przez (...) Przedsiębiorstwo (...) oraz z dnia 8 XII 1982 wydanego przez (...) Przedsiębiorstwo Budowlano - (...) (karta 8 i 10 akt o ustalenie kapitału początkowego) daje podstawę do ustalenia, że w okresach objętych tymi świadectwami tj.:

-od 8 IX 1973 do 1 VI 1974

- od 2 IV 1979 do 31 XII 1982

wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach pracując na stanowisku spawacza. Także z treści akt osobowych wnioskodawcy za okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlano - (...) wynika, że pracował jako spawacz.

W zeznaniach na rozprawie w dniu 30 III 2012' r. (karta 70) J. M. potwierdził, że w latach 1968 - 1971 był zatrudniony w Kółku Rolniczym w Z. i pracował jako kierowca ciągnika, a następnie podjął pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) gdzie również pracował jako kierowca ciągnika. Zeznał także, że przez cały okres zatrudnienia w Stoczni (...), a także w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) w R. pracował jako spawacz.

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy, bowiem są logiczne i spójne, a ich treść została potwierdzona zeznaniami świadków E. M. i M. S. złożonymi w 1982 r. oraz treścią dokumentów w postaci świadectw pracy jak również treścią dokumentów w aktach osobowych za okres zatrudnienia w (...) R..

Zebrany w sprawie materiał dowodowy, który został oceniony zgodnie z przepisem art. 233 § 1 kpc daje w ocenie sądu podstawę do stwierdzenia, że wnioskodawca udowodnił, iż spełnia warunki o których stanowi przepis art. 184 ustawy z dnia 17 XII 1988 - o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku. Udowodnił bowiem, że przed dniem 1 I 1999 r. legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym 27 lat 5 miesięcy 2 dni oraz okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach wynoszącym łącznie 17 lat 2 miesiące 14 dni (9 lat 3 miesiące uznane przez organ rentowy oraz 7 lat 11 miesięcy 14 dni uznane przez sąd).

Wobec tego, że odwołanie okazało się zasadne, sąd w trybie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł co do istoty sprawy jak w pkt 1 przyznając wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 16 V 2010 r. tj. od rozwiązania umowy o pracę.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z art. 98 kpc „.

Wyrok powyższy apelacją do Sądu II instancji zaskarżył pozwany ZUS Oddział w R., zarzucając iż jego wydanie nastąpiło z naruszeniem zarówno przepisów prawa procesowego i materialnego przy wskazaniu na art. art. 233 §1 kpc i 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, wniósł o jego zmianę poprzez oddalenie odwołania, względnie uchylenie

i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że do ogólnego stażu pracy wnioskodawcy zostały uwzględnione wszystkie, wskazane przez niego okresy zatrudnienia, a także okres pracy w gospodarstwie rolnym, co łącznie dało ostatecznie wielkość - 24 lata, 4 miesiące i 12 dni na datę 1 stycznia 1999r., za wyjątkiem okresu pracy w Kółku Rolniczym w Z. od 15 lutego 1968 – 6 marca 1971r. Następnie, w dalszej części organ rentowy powtórzył, iż na tę datę wnioskodawca legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym 9 lat i 3 miesiące.

W dalszej natomiast części uzasadnienia zakwestionował wszystkie ustalenia Sądu I instancji tyczące uwzględnienia dalszych okresów zatrudnienia wnioskodawcy, w wyniku to których Sąd ostatecznie ustalił, iż na datę 1 stycznia 1999r. wnioskodawca wykazał łączny staż ubezpieczeniowy wynoszący 27 lat, 5 miesięcy i 2 dni , co dało podstawę do ustalenia, zarówno na datę 1 stycznia 1999r. okresu ogólnego stażu pracy przenoszącego 25 lat, a także pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w okresie dodatkowo ponad 7 lat ( przy uwzględnionych przez organ rentowy 9 lat i 3 miesiące).

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy podniósł, że uznane przez Sąd za wiarygodne zeznania świadków, zawarte w oświadczeniach zalegających w aktach sprawy kapitałowej – pozostają w sprzeczności z danymi zawartymi w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy , które to nie dają podstawy do uznania ich za wiarygodne. Również, w ocenie organu rentowego, analiza dowodów zalegających w aktach emerytalnych wnioskodawcy i jego aktach osobowych, nie dawała podstawy do ustalenia, że wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy będąc pracownikiem (...) Przedsiębiorstwa (...), jak i (...) Przedsiębiorstwa Budowlano – (...) w R..

Powyższe uzasadnia zgłoszone w apelacji wnioski.

Sąd II instancji zważył co następuje:

Apelacja jest w pełni uzasadniona i dlatego zgodnie z zawartym w niej wnioskiem wywołuje skutek w postaci zmiany kwestionowanego nią wyroku poprzez oddalenie odwołania złożonego przez wnioskodawcę.

Przypomnieć na wstępnie wypadnie, że J. M. ( ur. (...)) ubiegał się o prawo do wcześniejszej emerytury – w obniżonym wieku

z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Ocena jego uprawnienia do tak określonego świadczenia, z uwagi na wiek, mogła być dokonana wyłącznie w oparciu o przepis art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jedn. Dz. U. z 2009, nr 153, poz. 1227 ze zm.), co oznacza iż na datę 1 stycznia 1999r. winien on wykazać wszystkie przewidziane w nim warunki, co odnieść należy, tak do okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 25 lat, jak również 15 - letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Pozostałe natomiast warunki tyczące, tak osiągnięcia wieku emerytalnego, jak

i nie przystąpienia do OFE oraz rozwiązanie stosunku pracy mogą zostać spełnione po tej dacie.

Przypomnieć wypadnie, w tym miejscu, na co zwrócono uwagę we wstępnej części uzasadnienia, że wnioskodawca domagał się ustalenia, iż wykonywał prace w szczególnych warunkach w charakterze spawacza m. innymi w czasie zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w R. oraz (...) w R..

Sąd I instancji uzasadniając stanowisko zajęte w wyroku, całkowicie pominął zeznania słuchanych w sprawie świadków na okoliczności wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w R., a dokonując ustaleń przywołał jedynie dowody zalegające w aktach kapitałowych wnioskodawcy.

Zdaniem tut. Sądu orzekającego, ustalenia Sądu I instancji, które legły u podstaw merytorycznego sposobu rozstrzygnięcia sprawy są całkowicie dowolne. Przywołane bowiem dowody, w oparciu o które zostały poczynione te ustalenia, co odnieść należy, tak do wielkości ogólnego staży pracy J. M. na datę 1 stycznia 1999r., jak i na te datę przyjętego ponad 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, nie dawały podstaw do tego rodzaju ustaleń.

Powracając do tych konkretnych dowodów należy zauważyć, że uzupełnienie okresu stażowego do wielkości , jak zaznaczono wyżej przenoszącej 25 lat, nastąpiło wyłącznie na podstawie oceny oświadczeń dwu świadków ( k. 3 i 4 akt kapitałowych), którzy to podali dokładnie okres pracy J. M. w Kółku Rolniczym w Z. ( od 15 lutego 1968 – 5 marca 1971r.), przy czym świadek M. S. (1) zeznał, że wnioskodawca pracował w charakterze traktorzysty. Sąd I instancji przywołał także w tej kwestii, jako dowód legitymacje ubezpieczeniową wnioskodawcy z powołaniem w szczególności zawartego na stronie 7 wpisu. Odnosząc się do tego dowodu, przyjdzie całkowicie zgodzić się z apelującym, i zauważyć, że na wskazanej przez Sąd stronie tej legitymacji faktycznie znajdują się dwa wpisy kolejno z dat : 29 kwietnia i 20 listopada 1970r. potwierdzające zatrudnienie wnioskodawcy w Kółku Rolniczym w P. i Z.. Należy jednak w tym miejscu podnieść, że uwadze Sądu uszedł fakt, na co również zwraca uwagę apelujący, iż na tej samej stronie legitymacji ubezpieczeniowej widnieją dwa inne wpisy z dat wcześniejszych kolejno : 17 maja i 29 lipca 1968r. potwierdzające zatrudnienia J. M. w (...) Społem w R., co gdyby tylko oceniać tenże dowód - wykluczyłoby jego zatrudnienia począwszy od 15 lutego 1968r w kółku rolniczym, o czym w oświadczeniach zeznali świadkowie.

Ten fak wyklucza również kolejny wpis zamieszczony w omawianej legitymacji na stronie 82 – potwierdzający nie tylko pracę w 1968 w (...) Społem, ale także określający jej charakter i grupę jego zaszeregowania „pracownik fizyczny, sezonowy, III gr. d5”. Należy również , w kwestii zatrudnienia wnioskodawcy w kółku rolniczym, zauważyć iż wpisy potwierdzające tę pracę, dotyczą Kółka Rolniczego w P. i Z., a zeznania zawarte w oświadczeniach świadków wskazują na zatrudnienie wnioskodawcy, począwszy od 15 lutego 1968r. nieprzerwanie do 5 marca 1971r. wyłącznie w Kółku Rolniczym w miejscowości Z..

Odnotowania wymaga ponownie, w tym miejscu, fakt że Sąd I instancji ustalił, iż wnioskodawca w całym okresie, o jakim zeznawali świadkowie, pozostawał w zatrudnieniu w Kółku Rolniczym w Z., ustalając jego wielkość na 3 lata i 20 dni , i nie tylko uzupełnił o tę wielkość, brakujący na datę 1 stycznia 1999r. okres stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy, lecz także w oparciu o te same dowody, zakwalifikował jego prace w tym okresie, jako wykonywaną w szczególnych warunkach, doliczając 3 lata i 20 dni, do niespornego okresu obliczonego w decyzji przez organ rentowy.

Należy zaznaczyć również w tym miejscu, że bez tego okresu, nawet przy akceptacji dalszych ustaleń Sądu I instancji, po stronie wnioskodawcy nie istniałaby możliwość wykazania stażu ubezpieczeniowego na datę 1 stycznia 1999r. co najmniej 25 letniego, jak również na tę datę wykazania pracy w szczególnych warunkach, wynoszącego co najmniej 15 lat.

Powracając jednak do kolejnych ustaleń Sądu I instancji, tyczących już wyłącznie wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach w dalszych okresach, należy zauważyć, że ustalenia te wynikają wyłącznie z „analizy” trzech świadectw pracy zalegających w aktach kapitałowych prowadzonych przez stronę pozwaną ( k. 8 i 11 ) oraz w aktach emerytalnych ( k.15) , a mianowicie wydanych przez

- Stocznię (...) 16 lutego 2010r. – potwierdzającego pracę w charakterze ucznia, spawacza elektrycznego od 24 listopada 1976r. – 28 lutego 1977r.,

- Przedsiębiorstwo Budowlano - (...) 22 listopada 1982r. potwierdzającego zatrudnienie od 8 września 1973 – 1 czerwca 1974r. w charakterze kierowcy ciągnika a ostatnio w charakterze pomocy murarza, i kolejnego,

- wydanego 8 grudnia 1982r. przez (...) Przedsiębiorstwo Budowlano - (...) w R. potwierdzającego pracę od 2 kwietnia 1973r. – 31 grudnia 1982r. w charakterze kierowcy, a ostatnio spawacza.

Należy zwrócić uwagę, że ustalenia Sądu I instancji w kwestii charakteru wykonywanej przez wnioskodawcą pracy w szczególnych warunkach u dwu ostatnich pracodawców dotyczyły stanowiska spawacza.

Mając na uwadze powyższe omówienie poszczególnych dowodów, przyjdzie powtórzyć, że nie dawały one żadnej podstawy do dokonania ustalenia tyczącego zarówno uzupełnienia wielkości stażu ubezpieczeniowego J. M., jak i okresu pracy w szczególnych warunkach na datę 1 stycznia 1999r.,co oznacza, że nie spełnił on koniecznych dwu przesłanek przewidzianych w art. 184 ust. 1 przywołanej na wstępie ustawy emerytalno rentowej, co w koskwencji przesądzić musiało o ustaleniu braku po jego stronie, uprawnienia do dochodzonej emerytury, w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W tym stanie rzeczy w wyniku uwzględnienia apelacji pozwanego organu rentowego, należało orzec jak w wyroku, stosownie do przepisu art. 386 § 1 kpc.

Zarządzenie:

1.  (...)

2.  (...)