Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 16 stycznia 2009 r.
I PK 138/08
Roszczenie o odszkodowanie na podstawie przepisów Kodeksu cywil-
nego nie stanowi roszczenia alternatywnego wobec roszczenia o wynagrodze-
nie za czas pozostawania bez pracy (art. 4771
k.p.c.).
Przewodniczący SSN Małgorzata Gersdorf (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Józef Iwulski, Romualda Spyt.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 stycznia
2009 r. sprawy z powództwa Krystyny S. przeciwko Gminie K. w K. o wynagrodzenie
za czas pozostawania bez pracy, o dodatkowe wynagrodzenia roczne, o świadczenia
z funduszu socjalnego, na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie z dnia 27 lutego
2008 r. [...]
1. o d d a l i ł skargę kasacyjną,
2. zasądził od skarżącej powódki Krystyny S. na rzecz strony pozwanej Gminy
K. w K. 900 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wskutek ostatecznego sprecyzowania powództwa powódka domagała się za-
sądzenia od pozwanego odszkodowania za czas pozostawania bez pracy, wyrówna-
nia wynagrodzeń rocznych za lata 2000 i 2001 oraz dofinansowania i ekwiwalentów z
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Powódka była zatrudniona w Szkole
Podstawowej [...] w K. w wymiarze pełnego etatu. Na skutek wadliwego wypowie-
dzenia stosunku pracy, pozostawała bez pracy w okresie od 1 września 2000 r. do
dnia 27 października 2000 r. Natomiast w okresie od 27 października 2000 r. (tj. od
daty wydania nieprawomocnego wyroku Sądu Rejonowego) do dnia 16 maja 2001 r.
(prawomocne orzeczenie o przywróceniu do pracy) powódka wykonywała pracę w
wymiarze ½ etatu. Na skutek orzeczenia sądu pracy została przywrócona do pracy w
2
pełnym wymiarze czasu pracy i uzyskała wynagrodzenie za okres pozostawania bez
pracy w wysokości wynikającej z art. 47 k.p., tj. za jeden miesiąc. Powódka kwestio-
nowała prawidłowość tego i wnosiła o zasądzenie wynagrodzenia za cały okres pro-
wadzonego sporu. Twierdziła, że jako członek ogniska ZNP podlegała szczególnej
ochronie i to czyni jej roszczenie w pełni zasadnym.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie wyro-
kiem z dnia 14 marca 2005 r. [...] co do zasady oddalił powództwo. Przyjął bowiem,
że zasady przyznawania wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy określa
art. 47 k.p. Z uwagi na trzymiesięczny okres wypowiedzenia powódce, zdaniem
Sądu, prawidłowo przyznano wynagrodzenie za okres jednego miesiąca. Powódka
nie podlegała szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy. Zgodnie ze
statutem ZNP ogniska nie stanowią w strukturze tego związku zakładowych organi-
zacji związkowych. Wobec tego członkowie zarządów tych organizacji nie podlegają
ochronie na zasadzie art. 32 ustawy o związkach zawodowych. Jedynie w niewielkim
zakresie skorygował Sąd wysokość należnego na podstawie art. 47 k.p. odszkodo-
wania w związku z podwyżką wynagrodzenia nauczycieli mianowanych w roku 2000.
Oddalone zostało natomiast w całości powództwo w zakresie świadczeń z zakłado-
wego funduszu świadczeń socjalnych, z uwagi na ich nieroszczeniowy charakter.
Wyrok został zaskarżony apelacjami przez obie strony. Sąd Okręgowy w Czę-
stochowie wyrokiem z dnia 27 lutego 2008 r. [...] oddalił w części apelacje utrzymując
wyrok w zasadniczej części dotyczącej wynagrodzenia za okres pozostawania bez
pracy. Podzielił w tym zakresie argumentację Sądu Rejonowego wskazując, że za-
stosowanie w odniesieniu do powódki art. 47 k.p. miało uzasadnienie, którego nie
zmienia pozostawanie przez powódkę w stosunku pracy jako nauczyciela mianowa-
nego. Dokonał jedynie odmiennych ustaleń faktycznych w zakresie tytułów wypłaca-
nych powódce kwot.
Od wyroku powódka wywiodła skargę kasacyjną w zakresie, w jakim jej po-
wództwo o wynagrodzenie za czas pozostawiania bez pracy zostało oddalone przez
Sąd Okręgowy. Zarzuciła w niej naruszenie szeregu przepisów prawa procesowego
oraz prawa materialnego, tj. art. 5 k.p. w związku z art. 76 k.p, art. 378 k.p.c. w
związku z art. 383 k.p.c. i 365 k.p.c., art. 4771
k.p.c. w związku z art. 8 k.p., 4171
§ 4
k.c., art. 93c ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst:
Dz.U. z 2006 r. Nr 97 poz. 674 ze zm.), art. 233 k.p.c., art. 379 pkt 4 k.p.c., art. 10
ust. 1, art. 11, art. 12 ust. 1, art. 13, art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1 Karty Nauczyciela,
3
art. 47 k.p., art. 415 k.c. i art. 417 k.c. Zarzuty te, poza zarzutem nieważności postę-
powania na podstawie art. 379 pkt 4 k.p.c. w istocie sprowadzały się do kwestiono-
wania zasad orzekania o wynagrodzeniu za okres pozostawania bez pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie. Żaden z przedstawionych
w skardze kasacyjnej zarzutów naruszenia prawa procesowego nie znalazł uznania
w ocenie Sądu Najwyższego.
Przede wszystkim Sąd Najwyższy nie rozpoznał zarzutu naruszenia art. 233
k.p.c. Ustalenia faktów i ocena dowodów zgodnie z art. 3983
§ 3 k.p.c. nie mogą bo-
wiem stanowić podstawy skargi kasacyjnej.
Z kolei zarzut naruszenia art. 379 pkt 4 k.p.c. jest nieuzasadniony. Skarżąca
podnosiła, że jeden z członków składu orzekającego w innym postępowaniu toczą-
cym się z udziałem jednej ze stron niniejszego procesu został wyłączony z orzekania
na zasadzie art. 49 k.p.c. Dyspozycja art. 379 pkt 4 k.p.c. wskazuje jednak, że nie-
ważnością obarczone jest postępowanie, w którym brał udział sędzia wyłączony z
mocy ustawy, a zatem na podstawie art. 48 k.p.c. Z uwagi na powyższe zarzut nie-
ważności postępowania nie może zostać uwzględniony.
Okoliczności sprawy nie uzasadniają także zarzutu naruszenia art. 378 k.p.c.
w związku z art. 383 k.p.c. i art. 365 § 1 k.p.c. Przepis art. 378 k.p.c. zawiera w
swych jednostkach redakcyjnych różne normy a skarżąca nie określa która z nich
miałaby być naruszona, stąd zarzut nie może zostać zweryfikowany. Bezpodstawny i
wynikający z niezrozumienia instytucji związania sądów prawomocnym wyrokiem o
przywróceniu skarżącej do pracy jest też zarzut naruszenia art. 365 § 1 k.p.c. W
szczególności nie znajduje uzasadnienia twierdzenie, że pracodawca ma obowiązek
takiego obciążenia pracownika pracą ponadwymiarową, by osiągnąć średnią wyna-
grodzenia liczonego wraz z godzinami ponadwymiarowymi.
Rozszerzenie żądania przez powódkę dokonane przed Sądem Okręgowym
nie zostało uwzględnione zgodnie z dyspozycją art. 383 zdanie drugie k.p.c. Przez
„dalsze okresy” w rozumieniu tego unormowania należy rozumieć okresy przypada-
jące po dacie wyrokowania przez Sąd pierwszej instancji a nie okresy przypadające
przed tą datą, które jednak nie zostały uwzględnione w ramach pozwu.
4
W pozostałej części zarzuty naruszenia prawa procesowego pozostają w
związku z zarzutami naruszenia prawa materialnego. Powołanie w skardze szeregu
naruszonych, zdaniem skarżącej, przepisów sprowadza się w istocie do kwestiono-
wania przez nią unormowania art. 47 k.p. a w konsekwencji żądania wypłaty wyna-
grodzenia za cały okres pozostawania bez pracy.
Wbrew stanowisku skarżącej sądy orzekające w sprawie nie naruszyły powo-
łanych przez nią unormowań ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela.
Nie doszło bowiem do uznania, że stosunek pracy nauczyciela mianowanego jest w
całości tożsamy ze stosunkiem pracy nauczyciela wynikającym z umowy o pracę.
Sąd drugiej instancji prawidłowo natomiast wyłożył i zastosował art. 91c Karty Nau-
czyciela. Zgodnie z tym unormowaniem w zakresie nieuregulowanym przepisami
ustawy w sprawach wynikających ze stosunku pracy nauczycieli stosuje się przepisy
Kodeksu pracy. Ani przepis art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela, ani pozostałe powołane
przepisy (art. 10 ust 1, art. 11, art. 12 ust. 1, art. 13) nie zawierają żadnych regulacji
w zakresie konsekwencji wadliwego rozwiązania stosunku pracy. Konsekwencje te
należy określać na podstawie norm prawa pracy i przyjmować, że w razie wadliwości
wypowiedzenia wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy przysługuje w wy-
sokości określonej w art. 47 k.p. W związku z tym nie doszło - jak sugeruje skarżąca
- do naruszenia art. 5 k.p. w związku z art. 76 k.p. Na marginesie należy zauważyć,
że zarzut naruszenia tych norm stanowi zarzut naruszenia norm prawa materialnego
a nie prawa procesowego, na co wskazuje skarżąca. Niezależnie jednak od tego
odesłanie do regulacji Kodeksu pracy w zakresie orzekania o wadliwości rozwiązania
stosunku pracy następuje przede wszystkim na zasadzie art. 91c Karty Nauczyciela.
Wymienione przepisy mogą jedynie potwierdzić, a nie - jak chciałaby skarżąca - za-
przeczyć dopuszczalności stosowania art. 47 k.p. w zakresie świadczeń za okres
pozostawania bez pracy.
Nie ma też zastosowania w tym zakresie - i to z dwóch powodów - stanowisko
Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w sprawie SK 18/05. Po pierwsze trzeba
stwierdzić, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego odnosiło się do art. 58 k.p., tj.
przypadków wadliwego rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia. W sporze
niniejszym rozstrzygnięcie nie zostało wydane na podstawie tej normy. Dopuszczal-
ność uzupełniającego odszkodowania cywilnoprawnego w razie wadliwości wypo-
wiedzenia, a nie rozwiązania dyscyplinarnego budzi co najmniej istotne wątpliwości.
Wobec tego powoływanie się na naruszenie art. 415 k.c. czy 417 k.c. nie znajduje
5
uzasadnienia. Po drugie - i co ważniejsze - zarzut niezastosowania tych przepisów
prezentuje skarżąca dopiero w skardze kasacyjnej. W toku postępowania zarówno w
pierwszej jak i drugiej instancji nie wykazywała, by zachodziły przesłanki ich zasto-
sowania. Sąd drugiej instancji nie miał także obowiązku stosować z urzędu tych
norm na zasadzie art. 4771
k.p.c. Ewentualne roszczenie o odszkodowanie na pod-
stawie przepisów Kodeksu cywilnego nie stanowi normatywnej alternatywy wobec
roszczenia o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Wobec, tego a także
wobec braku kierowania przez powódkę w toku postępowania przed Sądami pierw-
szej i drugiej instancji żądania na podstawie wymienionych przepisów Kodeksu cy-
wilnego, stawianie Sądowi Okręgowemu zarzutu niezastosowania norm prawnych
zawartych w powołanych przepisach Kodeksu cywilnego jest bezpodstawne.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną na podstawie art.
39814
k.p.c. jako nieuzasadnioną.
O kosztach rozstrzygnięto na zasadzie § 12 ust. 1 pkt 1 oraz § 12 ust. 4 pkt 1
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat
za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaco-
nej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
========================================