Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 461/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 stycznia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
Protokolant Anna Wasiak
w sprawie z powództwa M.C. i S.C.
przeciwko GNG - Spółce Akcyjnej
o przywrócenie stanu zgodnego z prawem,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 30 stycznia 2009 r.,
skargi kasacyjnej powodów
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powodowie M.C. i S.C. wnieśli o nakazanie pozwanemu G. S.A.
przywrócenia stanu zgodnego z prawem przez usunięcie odcinka gazociągu ze
stanowiącej ich własność nieruchomości, zarzucając, że strona pozwana
zbudowała i eksploatuje gazociąg bez tytułu prawnego. Roszczenie swoje oparli na
art. 222 § 2 k.c.
Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa wskazując, że budowa
i eksploatacja gazociągu jest zgodna z prawem a roszczenie powodów
bezpodstawne oraz sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Rozpoznając sprawę po raz pierwszy Sąd Okręgowy w P. oddalił powództwo
wskazując między innymi, że powodowie wyrazili zgodę na budowę gazociągu na
ich gruncie, a jedynie żądali wyższego odszkodowania. Obecnie pozwana nie ma
tytułu prawnego do korzystania z tej nieruchomości, bowiem ostateczna decyzja
administracyjna zezwalająca na przeprowadzenie gazociągu przez działkę
powodów została uchylona z mocą wsteczną. Sąd Okręgowy biorąc to pod uwagę,
a także rozważywszy interes społeczny- prawo mieszkańców T. do korzystania z
tego nośnika energii, oddalił powództwo na podstawie art. 5 k.c.
W wyniku apelacji powodów Sąd Apelacyjny uchylił wyrok Sądu pierwszej
instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania stwierdzając, że Sąd
Okręgowy nie przeprowadził pełnej analizy roszczenia w świetle art. 5 k.c. i art. 222
§ 2 k.c.
W toku ponownego rozpoznania sprawy powodowie zmienili żądanie
wnosząc o nakazanie stronie pozwanej przebudowy linii gazociągu w obrębie ich
nieruchomości, przez przesunięcie gazociągu do granicy działki od strony północnej
i usytuowanie go przy pasie torów kolejowych.
Wyrokiem z dnia 22 stycznia 2008 r. Sąd Okręgowy w P. uwzględnił tak
zmienione powództwo określając roczny termin na realizację przebudowy.
Sąd ustalił między innymi, że powodowie są właścicielami nieruchomości
o powierzchni około 33,15 ha w L., którą wykorzystują rolniczo i mieszkają tam
wraz z dziećmi.
3
W dniu 30 września 1999 r. została wydana decyzja administracyjna
ustalająca warunki zabudowy i zagospodarowania terenu trasy gazociągu
wysokiego ciśnienia, biegnącej między innymi przez nieruchomość powodów.
Na wniosek J.W. i M.W. spółka cywilna P., w którym wskazano, że powodowie
zmieniają swoje żądania co do odszkodowania za wybudowanie gazociągu na ich
terenie, została wydana w dniu 15 maja 2000 r. decyzja administracyjna na
podstawie art. 124 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami zezwalająca tej spółce na założenie przewodów gazowych na
działce powodów, zgodnie z wnioskiem. Decyzja ta, po rozpoznaniu odwołania
powodów, została utrzymana w mocy w dniu 30 czerwca 2000 r. W wyniku skargi
powodów do NSA wyrokiem z dnia 26 października 2001 r. uchylił decyzję z dnia
30 czerwca 2000 r. uznając, że została ona wydana na rzecz niewłaściwej osoby,
skoro decyzja o warunkach zabudowy uprawniała do budowy gazociągu
Przedsiębiorstwo „G.”, a nie P. Decyzją z dnia 26 listopada 2001 r. Wojewoda
uchylił decyzję z dnia 15 maja 2000 r. i umorzył postępowanie administracyjne
stwierdzając, że art. 124 u.g.n. dotyczy inwestycji przyszłych, a inwestycja objęta
wnioskiem została już zrealizowana. NSA postanowieniem z dnia 20 marca 2002 r.
odrzucił skargę P.
Równolegle toczyło się postępowanie administracyjne dotyczące warunków
lokalizacyjnych i pozwolenia na budowę gazociągu. Decyzją z dnia 7 lipca 2000 r.,
której nadano rygor natychmiastowej wykonalności, zatwierdzono projekt
budowlany i udzielono pozwolenia na budowę między innymi odcinka gazociągu
biegnącego przez działkę powodów. Pozwana w dniu 7 lipca 2000 r. zgłosiła
rozpoczęcie budowy tego odcinka gazociągu, a w dniu 12 lipca 2000 r. zakończenie
jego budowy. Decyzja o pozwoleniu na budowę stała się ostateczna, zaś decyzją
z dnia 11 sierpnia 2000 r. udzielono pozwolenia na użytkowanie między innymi
odcinka gazociągu na nieruchomości powodów. Po rozpoznaniu odwołania
powodów Wojewoda w dniu 20 listopada 2000 r. utrzymał w mocy zaskarżoną
decyzję, a NSA wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2002 r. oddalił skargę powodów.
Powodowie wystąpili w dniu 12 lutego 2002 r. z pozwem o odszkodowanie
za zniszczenie zasiewów oraz obniżenie wartości nieruchomości w wyniku budowy
gazociągu bez wydania decyzji w trybie art. 124 u.g.n. Prawomocnym wyrokiem
4
z dnia 24 marca 2003 r. Sąd Rejonowy w G. zasądził na ich rzecz z tego tytułu
kwotę 12 805,40 zł. z ustawowymi odsetkami solidarnie od J. i M. W. oraz „N” S.A.
Obecnie właścicielem gazociągu jest strona pozwana.
Usytuowanie gazociągu na działce powodów nie utrudnia im obecnie
korzystania z nieruchomości. Zabudowania mieszkalne i gospodarcze znajdują się
poza strefą zajętą przez gazociąg. Gazociąg ten jest jedynym źródłem zaopatrzenia
w gaz miejscowości T. Może pracować jeszcze około 50 lat. Istnieje techniczna
możliwość przesunięcia go na działce powodów zgodnie z ich wnioskiem, jednak
takie położenie gazociągu przyspieszy jego zużycie i podniesie koszty eksploatacji.
Wykonanie przesunięcia wymaga roku do półtora od momentu podjęcia decyzji
lokalizacyjnej, a jego koszt wyniesie około 1 460 000 zł.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że strona
pozwana zajęła działkę pod budowę gazociągu bez tytułu prawnego i również
obecnie nie posiada tytułu prawnego do korzystania z niej w tym zakresie. W tej
sytuacji powodom przysługuje roszczenie z art. 222 § 2 k.c. nie tylko o usuniecie
gazociągu z ich działki ale także o przesunięcie go w jej obrębie. Sąd Okręgowy
stwierdził, że strona pozwana nie może powoływać się na art. 5 k.c. skoro
realizowała inwestycję metodą faktów dokonanych, nie czekając na
uprawomocnienie się decyzji administracyjnych ani nawet na upływ terminu do ich
zaskarżenia do NSA. Przesunięcie gazociągu dostatecznie zabezpieczy interes
powodów nie naruszając interesu mieszkańców T.
W wyniku apelacji strony pozwanej Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony
wyrok i oddalił powództwo.
Sąd drugiej instancji podzielił stanowisko Sądu Okręgowego co do braku
tytułu prawnego pozwanej do zajmowania nieruchomości powodów, natomiast nie
podzielił jego stanowiska co do tego, że powodom na podstawie art. 222 § 2 k.c.
przysługuje roszczenie o przesunięcie gazociągu na ich działce. Stwierdził, że art.
222 § 2 k.c. daje właścicielowi jedynie prawo do żądania zaniechania naruszeń lub
przywrócenia stanu zgodnego z prawem, a nałożenie na pozwaną obowiązku
przeniesienia gazociągu w inne miejsce na działce powodów nie mieści się
w żadnym z tych roszczeń. Choć właściciel ma prawo tolerowania jednych
5
naruszeń a sprzeciwiania się innym, to jednak zdaniem Sądu, nie może żądać
nakazania osobie naruszającej jego prawo dokonywania tych naruszeń w sposób
przez siebie wskazany, bowiem przysługuje mu tylko roszczenie o przywrócenie
stanu zgodnego z prawem, to jest odwrócenie stanu jaki powstał wskutek cudzej
bezprawnej ingerencji. Skoro stron nie łączy żaden stosunek prawny, to jakakolwiek
zmiana biegu gazociągu nie będzie, zdaniem Sądu, zmierzała do przywrócenia
stanu zgodnego z prawem, lecz stworzy jedynie, różny od poprzedniego, stan
bezprawności. Zgoda powodów na inny przebieg rurociągu nie prowadzi do
zawarcia umowy o korzystanie z ich nieruchomości, skoro pozwana się temu
sprzeciwia. Nie istnieje też żadne prawomocne orzeczenie sądu, które w myśl art.
64 k.c. zastępowałoby oświadczenie woli strony pozwanej.
Ponadto Sąd Apelacyjny stwierdził, że wykonanie wyroku Sądu pierwszej
instancji wiązałoby się z koniecznością ingerencji w prawa właścicieli
nieruchomości sąsiednich, a zatem wymagałoby uzyskania ich zgody na zmianę
biegu gazociągu lub decyzji administracyjnych zezwalających na taką zmianę,
a interes osób trzecich nie był w sprawie badany.
Przyjmując zatem, że powodom nie przysługuje na podstawie art. 222 § 2
k.c. roszczenie o przesunięcie gazociągu na ich działce, Sąd Apelacyjny uznał za
bezprzedmiotowe odnoszenie się do pozostałych zarzutów apelacji dotyczących
technicznych możliwości przesunięcia gazociągu i niezbędnego na to czasu oraz
kwestii oceny postawy obu stron w czasie realizacji inwestycji i po jej wykonaniu.
W skardze kasacyjnej opartej na obu podstawach powodowie w ramach
pierwszej podstawy zarzucili naruszenie art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji RP
oraz art. 1 Protokołu dodatkowego do Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności, a także art. 222 § 2 k.c. i art. 140 oraz art. 5 k.c.
W ramach drugiej podstawy kasacyjnej zarzucili naruszenie art. 382, art. 386 § 6,
art. 380 oraz art. 102 k.p.c. Wnosili o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach
procesu przy uwzględnieniu kosztów postępowania kasacyjnego.
Strona pozwana wnosiła o oddalenie skargi kasacyjnej i zasądzenie kosztów
postępowania kasacyjnego.
6
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie należy stwierdzić, że znaczna część uzasadnienia skargi
kasacyjnej sformułowana jest w sposób nie pozwalający na ocenę prawną. Zawiera
bowiem wywody pozbawione merytorycznej treści oraz pozaprawne sugestie bez
wskazania ich podstaw i rzeczowych argumentów, co wymaga zwrócenia uwagi na
niestosowność takiej formy wypowiedzi w piśmie procesowym, szczególnie
sporządzonym przez zawodowego pełnomocnika, natomiast nie nadaje się do
merytorycznej oceny Sądu Najwyższego.
Zarzuty naruszenia prawa procesowego są bezzasadne, a niezależnie od
tego, wbrew wymogom art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c., nie podjęto nawet próby
wykazania, że zarzucane naruszenie przez Sąd Apelacyjny wskazanych w skardze
kasacyjnej przepisów mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, poprzestając
w tym względzie jedynie na stwierdzeniu, że naruszenie art. 380 k.p.c. polegające
na nie rozpatrzeniu przez Sąd Apelacyjny kwestii zawyżenia wartości przedmiotu
zaskarżenia, miało wpływ na bezzasadne podwyższenie kosztów procesu. Jest to
zarzut oczywiście bezzasadny, bowiem niezależnie od tego, że przedmiotem
rozpoznania Sądu Apelacyjnego była tylko apelacja strony pozwanej, która nie
zwierała wniosków w trybie art. 380 k.p.c., to niewątpliwe jest także, iż ustalenie
prawidłowej wartości przedmiotu zaskarżenia nie może mieć wpływu na
merytoryczne rozstrzygniecie sprawy, a co najwyżej na wysokość kosztów procesu,
co pozostaje poza oceną Sądu Najwyższego w ramach rozpoznawania skargi
kasacyjnej. Jedynie zatem na marginesie można stwierdzić, że skoro przedmiotem
roszczeń powodów było przesunięcie odcinka gazociągu, a ustalone przez Sąd
pierwszej instancji koszty tego przysunięcia wynoszą około 1 460 000 zł., to trudno
uznać za zawyżoną wartość przedmiotu zaskarżenia określoną na kwotę
498 822 zł.
Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 382 k.p.c., bowiem sąd drugiej
instancji ma prawo dokonać odmiennej oceny prawnej roszczeń, opierając się na
stanie faktycznym ustalonym przez sąd pierwszej instancji.
Podobnie nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 386 § 6 k.p.c., skoro
ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w poprzednim
7
wyroku Sądu Apelacyjnego dotyczyły innego, pierwotnego roszczenia powodów,
a nie roszczenia, którego dochodzili po uchyleniu pierwszego wyroku Sądu
Okręgowego. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy zachodziła konieczność
dokonania oceny prawnej nowego roszczenia, której z oczywistych względów nie
dokonywał Sąd Apelacyjny rozpoznając sprawę po raz pierwszy, a zatem jego
ocena prawna i wskazania nie odnosiły się do tego roszczenia.
Wobec treści wyroku Sądu Najwyższego, przy ocenie ostatniego zarzutu
procesowego naruszenia art. 102 k.p.c., można jedynie stwierdzić, że zastosowanie
tego przepisu uzasadnione jest tylko w przypadkach szczególnych, wyjątkowych
i po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Nie wystarczy, jak to uczynili
skarżący, powołanie się na bliżej nieokreślone względy słuszności i wskazanie, że
„zawinione wszczęcie procesu leży wyłącznie po stronie pozwanej”. Przy
ponownym rozpoznaniu sprawy, jeżeli jej wynik będzie to uzasadniał, Sąd
Apelacyjny orzekając o kosztach procesu, rozważy możliwość zastosowania art.
102 k.p.c.
Przechodząc do zarzutów naruszenia prawa materialnego, za niezrozumiały
i bezprzedmiotowy trzeba uznać zarzut naruszenia art. 5 k.c., który nie był
podstawą rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego. Sąd drugiej instancji oddalił
powództwo nie dlatego, że uznał, iż wymagają tego zasady współżycia
społecznego (art. 5 k.c.), lecz dlatego, że jego zdaniem powodom nie przysługiwało
na podstawie art. 222 § 2 k.c. zgłoszone przez nich roszczenie.
Bezzasadne są także zarzuty naruszenia art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 2
Konstytucji RP oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności, a także art. 140 k.c. Z samej treści powyższych
przepisów wynika, że prawo własności nie jest prawem niczym nieograniczonym.
Ograniczenia prawa własności mogą wynikać z przepisów ustaw oraz zasad
współżycia społecznego, zgodnie bowiem z art. 140 k.c. właściciel może
wykonywać swoje prawo własności z wyłączeniem innych osób tylko w granicach
określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego. Stanowisko Sądu
Apelacyjnego przyjmujące, że na podstawie art. 222 § 2 k.c. powodom przysługuje
roszczenie o usunięcie gazociągu z ich nieruchomości, natomiast nie przysługuje
8
roszczenie o jego przesunięcie w granicach nieruchomości, może być ocenione
jako naruszające art. 222 § 2 k.c. przez błędną wykładnię, o czym niżej, natomiast
bez wątpienia nie narusza pozostałych wskazanych w skardze kasacyjnej
przepisów prawa materialnego.
Ostatecznie skuteczny okazał się jedynie zarzut naruszenia art. 222 § 2 k.c.
Wykładnia tego przepisu dokonana przez Sąd Apelacyjny nie jest bowiem
uzasadniona jego treścią ani celem. Roszczenie negatoryjne przysługuje
właścicielowi gdy osoba trzecia dokonała bezprawnej ingerencji w sferę jego
własności w inny sposób niż przez pozbawienie go faktycznego władztwa nad
rzeczą. Wówczas właściciel może żądać „ przywrócenia stanu zgodnego z prawem”
i zaniechania naruszeń. Przedmiotem roszczenia powodów jest żądanie
przywrócenia stanu zgodnego z prawem, a zatem ta część art. 222 § 2 k.c.
powinna być poddana wykładni. Wskazówką w tym zakresie może być to, że
w przepisie nie użyto sformułowania „przywrócenia stanu poprzedniego”, choć
w wielu wypadkach ustawodawca posługuje się tym określeniem. Stan, którego
przywrócenia żąda właściciel na podstawie art. 222 § 2 k.c. nie musi zatem być
stanem poprzednim, istniejącym przed dokonaniem naruszenia. Może to być stan
inny, byleby był zgodny z prawem, a więc nie naruszał bezwzględnie
obowiązujących przepisów regulujących sposób korzystania z nieruchomości.
Zgoda właściciela na określony, zgodny z prawem, sposób korzystania przez osobę
trzecią z jego nieruchomości uchyla bezprawność działania tej osoby. Nie dochodzi
wówczas do naruszenia własności w rozumieniu art. 222 § 2 k.c. Z tych względów
trzeba uznać, że w ramach przewidzianego w tym przepisie roszczenia
przywrócenia stanu zgodnego z prawem właściciel, co do zasady, jest uprawniony
do żądania nakazania osobie trzeciej, naruszającej jego własność, podjęcia działań
prowadzących do zmiany sposobu korzystania z nieruchomości niezgodnego z jego
wolą, na inny określony sposób, zgodny z wolą właściciela i zgodny z prawem.
Takie rozumienie przepisu, odpowiadające jego treści i celowi, uwzględnia także
podstawową zasadę wykładni logicznej opartej na wnioskowaniu argumentum
a maiori ad minus. Skoro właściciel, zgodnie z art. 222 § 2 k.c., ma prawo żądania
zaniechania przez osobę trzecią korzystania z jego nieruchomości w jakikolwiek
sposób, to ma tym bardziej prawo do żądania zmiany sposobu korzystania
9
z nieruchomości. W doktrynie nie budzi wątpliwości, że właściciel, który został
pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą i któremu służy roszczenie
windykacyjne z art. 222 § 1 k.c., może z roszczenia tego nie skorzystać, a wystąpić
jedynie z roszczeniem negatoryjnym na podstawie art. 222 § 2 k.c., jeżeli godzi się
by osoba trzecia korzystała z jego nieruchomości, mimo bezprawnego dojścia do
takiego stanu, ale nie godzi się na określony sposób korzystania.
Z tych względów należy uznać, że powodom, co do zasady, przysługuje na
podstawie art. 222 § 2 k.c. roszczenie o zobowiązanie strony pozwanej do
przesunięcia gazociągu w obrębie ich nieruchomości i usytuowania go przy jej
północnej granicy.
Roszczenie takie podlega ocenie na podstawie art. 222 § 2 k.c. oraz art. 5
k.c., tak samo jak pierwotne, dalej idące roszczenie o usuniecie gazociągu
z nieruchomości. Konieczne jest zatem przede wszystkim ustalenie i ocena, czy
rzeczywiście doszło do bezprawnego wejścia przez stronę pozwaną na
nieruchomość powodów, bezprawnej budowy i eksploatacji gazociągu, a jeżeli tak,
to czy zarzut pozwanej sprzeczności także nowego żądania powodów z zasadami
współżycia społecznego, jest uzasadniony, czy nie.
Co do pierwszej kwestii trzeba stwierdzić, że zasadą jest, iż decyzje
administracyjne wydane przez organ drugiej instancji w wyniku rozpoznania
odwołania są ostateczne i wykonalne, choć nie są prawomocne. Podjęcie zatem
działań na podstawie ostatecznej decyzji administracyjnej z reguły nie może być
uznane za bezprawne, nawet jeżeli w wyniku późniejszego wyroku Naczelnego
Sądu Administracyjnego decyzja ta została uchylona z mocą wsteczną i w jej
miejsce nie wydano innej. Po wtóre, jak wskazano wyżej, zgoda właściciela na
określony sposób korzystania z jego nieruchomości daje osobie trzeciej skuteczne
względem właściciela uprawnienie do takiego korzystania z nieruchomości, a zatem
uchyla bezprawność działania i niweczy możliwość realizacji roszczenia zarówno
z art. 222 § 1 jak i 222 § 2 k.c. Przy ocenie, czy doszło do naruszenia własności
powodów konieczne jest zatem uwzględnienie, że budowa gazociągu na ich
gruncie i w miejscu, gdzie został usytuowany zrealizowana została w oparciu
o ostateczne decyzje administracyjne wydane na podstawie art. 124 u.g.n. oraz
10
ostateczne i prawomocne decyzje administracyjne o pozwoleniu na budowę.
Zgodnie z art. 33 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (jedn.
tekst: Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118 ze zm.) osoba ubiegająca się
o pozwolenie na budowę musi dołączyć do wniosku oświadczenie o posiadanym
prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Do wniosku
o pozwolenie na budowę przedmiotowego gazociągu załączone zostało pisemne
oświadczenie powodów z dnia 29 maja 2000 r. o wyrażeniu przez nich zgody na
budowę gazociągu na ich nieruchomości w miejscu, gdzie się on obecnie znajduje.
Powodowie zastrzegli sobie jedynie prawo do wyższego odszkodowania. Ta
okoliczność łącznie z bezspornym faktem uzyskania przez nich na drodze sądowej
odszkodowania między innymi za utratę wartości nieruchomości z powodu
wybudowania na niej gazociągu w miejscu, gdzie został położony może świadczyć
o tym, że zarówno sama budowa gazociągu na ich gruncie w miejscu, gdzie się on
znajduje, jak i jego eksploatacja przez stronę pozwaną ma źródło w zgodzie
właścicieli nieruchomości, co jak wskazano wyżej usuwa bezprawność działania
strony pozwanej i pozbawia powodów roszczenia z art. 222 § 2 k.c. zarówno o
usuniecie, jak i przesunięcie gazociągu. Okoliczności te mają też istotne znaczenie
dla oceny roszczenia powodów w świetle art. 5 k.c., jeżeli okaże się, że jednak
doszło do naruszenia ich prawa własności. Podobnie roszczenie powodów o
przesunięcie gazociągu na granicę nieruchomości wymaga oceny co do jego
zgodności z art. 144 k.c., a w szczególności, czy takie usytuowanie gazociągu nie
naruszy praw sąsiadów, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Apelacyjny, nie
rozważając jednak bliżej tej kwestii. Wymaga także oceny w świetle unormowania
art. 3052
k.c., umożliwiającego zarówno przedsiębiorcy jak i właścicielowi
nieruchomości uregulowanie kwestii korzystania z nieruchomości przez sądowne
ustanowienie służebności gruntowej przesyłu w sytuacji przeprowadzenia przez
cudzy grunt urządzeń przesyłowych i braku zgody właściciela lub przedsiębiorcy na
zawarcie umowy o ustanowieniu stosownej służebności.
Z uwagi na to, że powyższe kwestie, decydujące dla rozstrzygnięcia sprawy,
pozostały poza oceną Sądu Apelacyjnego w wyniku przyjęcia błędnej wykładni art.
222 § 2 k.c., podobnie jak pozostałe zarzuty apelacji strony pozwanej, konieczne
było uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
11
rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 39815
§ 1 k.p.c. oraz art. 108 § 2 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.).