Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 12 lutego 2009 r.
III SO 11/08
Sędzia, którego kandydatury na wyższe stanowisko Krajowa Rada Są-
downictwa nie przedstawiła Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej przed
ogłoszeniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2008 r., SK
57/06 (Dz.U. Nr 96, poz. 621), nie może żądać wznowienia postępowania odwo-
ławczego przed Sądem Najwyższym, ale może ponownie ubiegać się o wolne
stanowisko sędziowskie na zasadach wynikających z tego orzeczenia Trybu-
nału.
Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 lutego
2009 r. sprawy z odwołania Zygmunta D. od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z
dnia 8 stycznia r. [...] w sprawie nieprzedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia
urzędu sędziego, na skutek skargi odwołującego się o wznowienie postępowania w
sprawie zakończonej postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2008 r. [...]
o d r z u c i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
W dniu 5 września 2008 r. Zygmunt D. wniósł skargę o wznowienie postępo-
wania zakończonego postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2008 r. [...];
odrzucającego jego odwołanie od uchwały [...] Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 8
stycznia 2008 r., w przedmiocie nieprzedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia
urzędu sędziego, na podstawie art. 13 ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. o Krajowej Rady Sądownictwa (Dz.U. Nr 100, poz.1082 ze zm., powoływanej
dalej jako ustawa o KRS). W uzasadnieniu kontestowanego postanowienia Sąd Naj-
wyższy wskazał na niedopuszczalność sądowej drogi odwoławczej w takiej sprawie,
która została wyraźnie wykluczona w tym przepisie.
2
Wskazując jako podstawę skargi o wznowienie postępowania art. 4011
k.p.c.
w związku z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP skarżący domagał się wznowienia postę-
powania zakończonego zaskarżonym postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 13
maja 2008 r., uchylenia tego postanowienia, a także uchwały Krajowej Rady Sądow-
nictwa z dnia 8 stycznia 2008 r. [...] oraz przekazania sprawy Krajowej Radzie Są-
downictwa do ponownego rozpoznania.
Skarżący wskazał na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2008
r., SK 57/06 (Dz.U. Nr 96, poz. 621), uznający, że art. 13 ust. 2 zdanie drugie ustawy
o Krajowej Rady Sądownictwa w zakresie, w jakim dotyczy art. 2 ust 1 pkt 3 w
związku z art. 2 tej ustawy jest niezgodny z Konstytucją. W związku z tym zachodzi
podstawa do wznowienia postępowania, ponieważ Sąd Najwyższy odrzucił odwoła-
nie na podstawie przepisu, który został następnie uznany za niezgodny z Konstytu-
cją. Przywołany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2008 r. wszedł w
życie w dniu 5 czerwca 2008 r. (w tym dniu ukazał się Dziennik Ustaw), zatem
skarga o wznowienie postępowania wniesiona w dniu 5 września 2008 r. (data nada-
nia na poczcie), została złożona w terminie przewidzianym dla tego środka zaskar-
żenia (art. 407 § 2 k.p.c.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o wznowienie postępowania nie może być uwzględniona, pomimo wy-
roku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2008 r., SK 57/06 (OTK-A 2008 nr 4,
poz. 63), w którym przesądzono, że art. 13 ust. 2 zdanie drugie ustawy o KRS w za-
kresie, w jakim dotyczy go art. 2 ust. 1 pkt 3 w związku z pkt 2 tej ustawy, jest nie-
zgodny z art. 45 ust. 1 i z art. 77 ust. 2 w związku z art. 60 Konstytucji Rzeczypospo-
litej Polskiej. W uzasadnieniu tego stanowiska Trybunał Konstytucyjny argumento-
wał, że ani szczególna konstytucyjna pozycja ustrojowa KRS, ani fakt, że w myśl art.
12 ust. 5 ustawy o KRS w postępowaniu przed tym organem nie stosuje się przepi-
sów Kodeksu postępowania administracyjnego, nie odbierają postępowaniu przed
radą w sprawach indywidualnych, dotyczących powołania na stanowiska sędziow-
skie, charakteru „postępowania administracyjnego”. Przedmiot postępowania w kwe-
stii oceny kandydata i przedstawienia wniosku o jego powołanie na stanowisko sę-
dziego ma charakter sprawy w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji i konieczna jest
sądowa kontrola równego dostępu do służby publicznej (art. 60 Konstytucji) w spra-
3
wach prowadzenia naboru na podstawie przejrzystych kryteriów selekcji kandydatów
i obsadzania poszczególnych stanowisk w służbie publicznej. W tego typu sprawach
Konstytucja wprowadza „swoiste domniemanie drogi sądowej”. Równocześnie niedo-
puszczalny jest kategoryczny zakaz ustawowego zamykania drogi sądowej w spra-
wach związanych z naruszaniem wolności i praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji), bo takie
wyłączenie może być ustanowione jedynie wprost przepisami konstytucyjnymi. Ina-
czej rzecz ujmując, prawo do sądu, wyrażone w art. 45 ust. 1 Konstytucji, nie może
zostać ograniczone poprzez zamknięcie przez ustawę drogi sądowej dochodzenia
naruszonych wolności i praw konstytucyjnych, gdyż takie ograniczenie byłoby oczy-
wiście sprzeczne z art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Równocześnie jednak wnoszącemu skargę o wznowienie postępowania przed
Sądem Najwyższym umknęło określenie przez Trybunał Konstytucyjny w tym kon-
kretnym orzeczeniu możliwości i zakresu wznowienia postępowania, uchylenia decy-
zji lub innego rozstrzygnięcia, wydanych na podstawie przepisu uznanego przez Try-
bunał za niekonstytucyjny. W tej kwestii Trybunał Konstytucyjny uznał, że z jego wy-
roku stwierdzającego niezgodność art. 13 ust. 2 zdania drugiego ustawy o KRS w
zakresie dotyczącym art. 2 ust. 1 pkt 3 w związku z pkt 2 tej ustawy, nie wynika moż-
liwość ponownego odwołania się od rozstrzygnięcia KRS o nieprzedstawieniu Prezy-
dentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydatury skarżącego kandydata do objęcia
stanowiska sędziego. Przemawia za tym konieczność zapewnienia stabilności funk-
cjonowania Krajowej Rady Sądownictwa, a także innych organów uczestniczących w
procedurze powołania na stanowiska sędziowskie. Oznacza to, że skarżący oraz
(ewentualnie) inni zainteresowani będą mieli możliwość ponownego ubiegania się o
stanowiska sędziowskie na zasadach określonych w przepisach, zmodyfikowanych w
następstwie wydanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, a więc z uwzględnieniem
możliwości odwołania się od uchwały KRS do sądu. W podobnej sprawie (por. wyrok
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 listopada 2007 r., SK 43/06, OTK-A 2007 nr 10,
poz. 130), Trybunał także wskazał, że nie ma konstytucyjnych podstaw do wznawia-
nia postępowań prowadzonych dla obsadzenia stanowisk sędziowskich, argumentu-
jąc, że celem wzruszenia aktów indywidualnych lub wznowienia postępowania na
podstawie art. 190 ust. 4 Konstytucji jest przede wszystkim „realizacja Konstytucji
poprzez przywrócenie stanu zgodnego z prawem”, przeto nie jest dopuszczalne
wzruszanie aktów indywidualnych lub wznowienie postępowania, jeżeli doprowadzi-
łoby to do powstania skutków niezgodnych z Konstytucją.
4
Uznając suwerenne prawo Trybunału Konstytucyjnego do dokonywania au-
tentycznej wykładni wydawanych przezeń orzeczeń, Sąd Najwyższy w rozpoznawa-
nej sprawie przyjął, że sędzia, którego kandydatury na wyższe stanowisko Krajowa
Rada Sądownictwa nie przedstawiła Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej przed
ogłoszeniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego o uznaniu za niezgodny z Konstytu-
cją braku sądowej drogi odwoławczej w takiej indywidualnej sprawie, nie może żądać
wznowienia sądowego postępowania odwoławczego w zakończonej procedurze ob-
sadzania stanowisk sędziowskich, ale może ponownie ubiegać się o wolne stanowi-
sko sędziowskie na zasadach wynikających ze zmodyfikowanego stanu prawnego w
następstwie orzeczenia instancji konstytucyjnej, tj. z uwzględnieniem możliwości od-
wołania się do sądu (Sądu Najwyższego) od kontestowanej uchwały Krajowej Rady
Sądownictwa, co doprowadziło do orzeczenia jak w sentencji postanowienia.
========================================