I UZ 1/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Postanowienie z dnia 9 kwietnia 2009 r.
I UZ 1/09
Przesłanka „niemożności skorzystania w poprzednim postępowaniu” ze
środków dowodowych (art. 403 § 2 k.p.c.) jest spełniona, jeżeli były one przed-
miotem uwzględnionych wniosków dowodowych strony, a dowód z nich nie
został przeprowadzony wskutek ich nieuzyskania przez sąd.
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 kwietnia
2009 r. sprawy z odwołania Edwarda R. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi Wojewódzkiemu w C. o emeryturę górniczą, na skutek zażalenia
ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach
z dnia 18 września 2008 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 18 września 2008 r. [...] Sąd Apelacyjny w Katowicach
odrzucił skargę ubezpieczonego Edwarda R. o wznowienie postępowania zakończo-
nego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 20 grudnia 2007 r. [...] w sprawie
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi Wojewódzkiemu w C. o
emeryturę górniczą.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, że złożona przez
ubezpieczonego skarga jest niedopuszczalna, bowiem powołana w niej podstawa
wznowienia określona w art. 403 § 2 k.p.c. w rzeczywistości nie wystąpiła. Zdaniem
Sądu, zaświadczenia przedstawione przez ubezpieczonego dla uzasadnienia po-
trzeby wznowienia postępowania, które otrzymał w dniu 25 marca 2008 r. od prezesa
zarządu Przedsiębiorstwa Montażu Urządzeń Elektrycznych Spółki z o.o. w M. (obej-
mujące między innymi zakres obowiązków na stanowiskach kierownika i zastępcy
2
kierownika oddziału remontowego) nie stanowiły dla skarżącego „nowości" objętych
art. 403 § 2 k.p.c., gdyż ubezpieczony „był świadomy istnienia tych dokumentów już
na etapie inicjowania niniejszego postępowania". W ocenie Sądu Apelacyjnego, te
dokumenty nie były dla ubezpieczonego „nieujawnialne", a także nic nie stało na
przeszkodzie, aby skarżący wystąpił o nie do Przedsiębiorstwa Montażu Urządzeń
Elektrycznych przed prawomocnym zakończeniem postępowania. Skoro skarżący
otrzymał je obecnie, to znaczy, że wcześniej również „były w jego zasięgu". W do-
datku to, że nawet ubezpieczony określił te środki dowodowe mianem „dodatkowe",
zamiast „nowe", świadczy o tym, iż skarżącemu znany był wcześniej dowód w po-
staci załączonych do skargi zaświadczeń i wobec tego miał obiektywną możliwość
ich przedstawienia w toku zakończonego postępowania.
W zażaleniu na to postanowienie ubezpieczony zarzucił naruszenie art. 403 §
2 k.p.c., twierdząc, że żądanie wznowienia postępowania było usprawiedliwione. Ża-
lący się podkreślił, że wykrycie przez niego nowych dowodów nastąpiło w nowych
okolicznościach faktycznych oraz przy uwzględnieniu tego, iż w toku postępowania
Sąd pierwszej instancji zwracał się trzykrotnie o dostarczenie akt osobowych Walde-
mara K. (bezpośredniego przełożonego ubezpieczonego), które to jednak akta zagi-
nęły, wobec czego Sąd ich w ostateczności nie otrzymał. Tym samym te akta oso-
bowe były „nieujawnialne" dla skarżącego i istniała obiektywna niemożliwość ich po-
zyskania w tym czasie, zarówno przez Sąd, jak i przez skarżącego. Uczyniony pod
adresem ubezpieczonego przez Sąd Apelacyjny zarzut ewentualnej opieszałości w
przedkładaniu środków dowodowych jest nietrafny także z tego powodu, że Sąd
Okręgowy nie mógł uzyskać akt osobowych i w dodatku dołączone do skargi o wzno-
wienie postępowania dokumenty pochodzą z akt osobowych osoby trzeciej, a ich
pozyskanie przez skarżącego było możliwe jedynie z zachowaniem trybu przewidzia-
nego w przepisach o ochronie danych osobowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. Zaskarżone postanowienie podlega uchyleniu,
gdyż jest co najmniej przedwczesne. Z treści uzasadnienia postanowienia Sądu dru-
giej instancji nie wynika, aby Sąd Apelacyjny podjął próbę weryfikacji twierdzenia
skarżącego, że w toku postępowania wnosił o dopuszczenie dowodu z tych doku-
mentów i wniosek ten został uwzględniony, a odezwa Sądu pierwszej instancji o na-
3
desłanie akt osobowych Waldemara K. nie odniosła skutku. Gdyby tak było to pod-
stawą wznowienia jest „wykrycie środków dowodowych” a nie okoliczności faktycz-
nych. Możliwa i dopuszczalna z punktu widzenia dowodzenia podstaw wznowienia z
art. 403 § 2 k.p.c. jest sytuacja, gdy określona okoliczność jest znana stronie postę-
powania, lecz dopiero po jego prawomocnym zakończeniu nastąpi wykrycie mają-
cego ją wykazać środka dowodowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7
marca 2007 r., II CZ 5/07, LEX nr 278667). Środki dowodowe (dokumenty), na które
powołuje się skarżący istniały przed prawomocnym zakończeniem sprawy, a zostały
uzyskane później. W tym znaczeniu są to więc nowe środki dowodowe (por. uchwałę
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68,
OSNCP 1969 nr 12, poz. 208). Przez wykrycie nowego środka dowodowego (art. 403
§ 2 k.p.c.) rozumieć należy także uzyskanie możności skorzystania ze środka dowo-
dowego, o którego istnieniu strona w poprzednim postępowaniu zakończonym wyro-
kiem wprawdzie wiedziała, jednak nie mogła nań się powołać, nie wiedząc, gdzie się
znajduje lub czy w ogóle da się odszukać (uzasadnienie postanowienia Sądu Naj-
wyższego z dnia 15 maja 1968 r., I CO 1/68, OSNCP 1969 nr 2, poz. 36; Nowe
Prawo 1970 nr 4 z glosą M. Sawczuka oraz orzeczenie z dnia 10 listopada 1938 r.,
C.II. 905/38, Nowa Palestra 1939 nr 3, s. 135). Niemożność skorzystania w poprzed-
nim postępowaniu z określonych środków dowodowych nie zachodzi, gdy istniała
obiektywna możliwość powołania ich w tym postępowaniu, a tylko na skutek opiesza-
łości, zaniedbania, zapomnienia czy błędnej oceny potrzeby powołania strona tego
nie uczyniła (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN
807/98, LEX nr 78214 oraz z dnia 14 lipca 2006 r., II CZ 43/06, LEX nr 445267).
Gdyby się więc okazało, że dokumenty (środki dowodowe), które powołuje ubezpie-
czony w skardze o wznowienie postępowania, były przed uprawomocnieniem się
orzeczenia przedmiotem jego uwzględnionych wniosków dowodowych, a dowód z
nich nie został przeprowadzony wskutek ich nieuzyskania przez sąd, to byłaby też
spełniona przesłanka wznowienia polegająca na niemożności skorzystania przez
ubezpieczonego z tych środków dowodowych w poprzednim postępowaniu. Nie
można bowiem twierdzić, że strona mogła skorzystać z określonych środków dowo-
dowych, jeżeli nie uzyskał ich sąd po dopuszczeniu z nich dowodu na wniosek tej
strony.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
4
========================================
I UZ 1/09
Przesłanka „niemożności skorzystania w poprzednim postępowaniu” ze
środków dowodowych (art. 403 § 2 k.p.c.) jest spełniona, jeżeli były one przed-
miotem uwzględnionych wniosków dowodowych strony, a dowód z nich nie
został przeprowadzony wskutek ich nieuzyskania przez sąd.
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 kwietnia
2009 r. sprawy z odwołania Edwarda R. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi Wojewódzkiemu w C. o emeryturę górniczą, na skutek zażalenia
ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach
z dnia 18 września 2008 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 18 września 2008 r. [...] Sąd Apelacyjny w Katowicach
odrzucił skargę ubezpieczonego Edwarda R. o wznowienie postępowania zakończo-
nego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 20 grudnia 2007 r. [...] w sprawie
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi Wojewódzkiemu w C. o
emeryturę górniczą.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, że złożona przez
ubezpieczonego skarga jest niedopuszczalna, bowiem powołana w niej podstawa
wznowienia określona w art. 403 § 2 k.p.c. w rzeczywistości nie wystąpiła. Zdaniem
Sądu, zaświadczenia przedstawione przez ubezpieczonego dla uzasadnienia po-
trzeby wznowienia postępowania, które otrzymał w dniu 25 marca 2008 r. od prezesa
zarządu Przedsiębiorstwa Montażu Urządzeń Elektrycznych Spółki z o.o. w M. (obej-
mujące między innymi zakres obowiązków na stanowiskach kierownika i zastępcy
2
kierownika oddziału remontowego) nie stanowiły dla skarżącego „nowości" objętych
art. 403 § 2 k.p.c., gdyż ubezpieczony „był świadomy istnienia tych dokumentów już
na etapie inicjowania niniejszego postępowania". W ocenie Sądu Apelacyjnego, te
dokumenty nie były dla ubezpieczonego „nieujawnialne", a także nic nie stało na
przeszkodzie, aby skarżący wystąpił o nie do Przedsiębiorstwa Montażu Urządzeń
Elektrycznych przed prawomocnym zakończeniem postępowania. Skoro skarżący
otrzymał je obecnie, to znaczy, że wcześniej również „były w jego zasięgu". W do-
datku to, że nawet ubezpieczony określił te środki dowodowe mianem „dodatkowe",
zamiast „nowe", świadczy o tym, iż skarżącemu znany był wcześniej dowód w po-
staci załączonych do skargi zaświadczeń i wobec tego miał obiektywną możliwość
ich przedstawienia w toku zakończonego postępowania.
W zażaleniu na to postanowienie ubezpieczony zarzucił naruszenie art. 403 §
2 k.p.c., twierdząc, że żądanie wznowienia postępowania było usprawiedliwione. Ża-
lący się podkreślił, że wykrycie przez niego nowych dowodów nastąpiło w nowych
okolicznościach faktycznych oraz przy uwzględnieniu tego, iż w toku postępowania
Sąd pierwszej instancji zwracał się trzykrotnie o dostarczenie akt osobowych Walde-
mara K. (bezpośredniego przełożonego ubezpieczonego), które to jednak akta zagi-
nęły, wobec czego Sąd ich w ostateczności nie otrzymał. Tym samym te akta oso-
bowe były „nieujawnialne" dla skarżącego i istniała obiektywna niemożliwość ich po-
zyskania w tym czasie, zarówno przez Sąd, jak i przez skarżącego. Uczyniony pod
adresem ubezpieczonego przez Sąd Apelacyjny zarzut ewentualnej opieszałości w
przedkładaniu środków dowodowych jest nietrafny także z tego powodu, że Sąd
Okręgowy nie mógł uzyskać akt osobowych i w dodatku dołączone do skargi o wzno-
wienie postępowania dokumenty pochodzą z akt osobowych osoby trzeciej, a ich
pozyskanie przez skarżącego było możliwe jedynie z zachowaniem trybu przewidzia-
nego w przepisach o ochronie danych osobowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. Zaskarżone postanowienie podlega uchyleniu,
gdyż jest co najmniej przedwczesne. Z treści uzasadnienia postanowienia Sądu dru-
giej instancji nie wynika, aby Sąd Apelacyjny podjął próbę weryfikacji twierdzenia
skarżącego, że w toku postępowania wnosił o dopuszczenie dowodu z tych doku-
mentów i wniosek ten został uwzględniony, a odezwa Sądu pierwszej instancji o na-
3
desłanie akt osobowych Waldemara K. nie odniosła skutku. Gdyby tak było to pod-
stawą wznowienia jest „wykrycie środków dowodowych” a nie okoliczności faktycz-
nych. Możliwa i dopuszczalna z punktu widzenia dowodzenia podstaw wznowienia z
art. 403 § 2 k.p.c. jest sytuacja, gdy określona okoliczność jest znana stronie postę-
powania, lecz dopiero po jego prawomocnym zakończeniu nastąpi wykrycie mają-
cego ją wykazać środka dowodowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7
marca 2007 r., II CZ 5/07, LEX nr 278667). Środki dowodowe (dokumenty), na które
powołuje się skarżący istniały przed prawomocnym zakończeniem sprawy, a zostały
uzyskane później. W tym znaczeniu są to więc nowe środki dowodowe (por. uchwałę
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68,
OSNCP 1969 nr 12, poz. 208). Przez wykrycie nowego środka dowodowego (art. 403
§ 2 k.p.c.) rozumieć należy także uzyskanie możności skorzystania ze środka dowo-
dowego, o którego istnieniu strona w poprzednim postępowaniu zakończonym wyro-
kiem wprawdzie wiedziała, jednak nie mogła nań się powołać, nie wiedząc, gdzie się
znajduje lub czy w ogóle da się odszukać (uzasadnienie postanowienia Sądu Naj-
wyższego z dnia 15 maja 1968 r., I CO 1/68, OSNCP 1969 nr 2, poz. 36; Nowe
Prawo 1970 nr 4 z glosą M. Sawczuka oraz orzeczenie z dnia 10 listopada 1938 r.,
C.II. 905/38, Nowa Palestra 1939 nr 3, s. 135). Niemożność skorzystania w poprzed-
nim postępowaniu z określonych środków dowodowych nie zachodzi, gdy istniała
obiektywna możliwość powołania ich w tym postępowaniu, a tylko na skutek opiesza-
łości, zaniedbania, zapomnienia czy błędnej oceny potrzeby powołania strona tego
nie uczyniła (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN
807/98, LEX nr 78214 oraz z dnia 14 lipca 2006 r., II CZ 43/06, LEX nr 445267).
Gdyby się więc okazało, że dokumenty (środki dowodowe), które powołuje ubezpie-
czony w skardze o wznowienie postępowania, były przed uprawomocnieniem się
orzeczenia przedmiotem jego uwzględnionych wniosków dowodowych, a dowód z
nich nie został przeprowadzony wskutek ich nieuzyskania przez sąd, to byłaby też
spełniona przesłanka wznowienia polegająca na niemożności skorzystania przez
ubezpieczonego z tych środków dowodowych w poprzednim postępowaniu. Nie
można bowiem twierdzić, że strona mogła skorzystać z określonych środków dowo-
dowych, jeżeli nie uzyskał ich sąd po dopuszczeniu z nich dowodu na wniosek tej
strony.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
4
========================================