Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 24/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K.M. i A.M.
przeciwko R.K.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 9 czerwca 2009 r.,
skargi kasacyjnej pozwanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 7 sierpnia 2008 r., sygn. akt [...],
1) uchyla zaskarżony wyrok w części uwzględniającej
apelację powodów (pkt I ppkt 1 i 3) oraz orzekającej
o kosztach postępowania apelacyjnego (pkt II) i w tym
zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania kasacyjnego
2) odrzuca skargę kasacyjną pozwanego w pozostałym
zakresie.
Uzasadnienie
2
W dniu 21 marca 2007 r. powodowie K.M. i jej mąż A.M. zawarli z pozwanym
R.K. notarialną umowę przedwstępną, w której pozwany oświadczył, że
zobowiązuje się sprzedać powodom należącą do niego nieruchomość nie
zabudowaną, o obszarze około 3700 m2
, położoną w miejscowości F., od drogi z B.
do P. wzdłuż działki nr [...]/6 – po jej geodezyjnym wydzieleniu z działki nr [.../7
(liczącej 2 ha 5486 m2
) za cenę w kwocie 111.000 złotych. Powodowie zobowiązali
się działkę tę kupić. Cenę nieruchomości strony ustaliły na 30 zł za m2
. Cena
końcowa (111.000 zł) mogła ulec korekcie w zależności od powierzchni wydzielonej
działki. Strony postanowiły zawrzeć przyrzeczoną umowę sprzedaży po
sporządzeniu mapy podziału, najpóźniej do dnia 21 sierpnia 2007 r. Z uwagi na to,
że przedmiotem była nieruchomość rolna, umowa sprzedaży miała zostać zawarta
pod warunkiem, że ani dzierżawca tej nieruchomości R.C., ani Agencja
Nieruchomości Rolnych nie wykonają prawa pierwokupu przewidzianego w art. 3
ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.
U. Nr 64, poz. 592 ze zm.). W następnej kolejności, w terminie wskazanym w
umowie warunkowej, strony miały zawrzeć umowę przenoszącą własność.
Po podpisaniu umowy przedwstępnej pozwany zlecił przeprowadzenie
podziału geodezyjnego działki nr [...]/7. W dniu 4 czerwca 2007 r. została
zaewidencjonowana mapa sytuacyjna nieruchomości z projektem jej podziału na
osiem działek, wśród których były m. in. działki oznaczone numerami [...]/8, [...]/9
i [...]/10 o powierzchni 3632 m2
. Pomimo ponagleń ze strony powodów pozwany
zrezygnował ze sprzedania im nieruchomości wydzielonej z działki nr [...]/7.
W tej sytuacji powodowie, po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa
w postępowaniu przed Sądem I instancji, wnieśli „o zobowiązanie pozwanego R.K.
do przeniesienia własności nieruchomości położonej w miejscowości F., dla której
Sąd Rejonowy w Ł. prowadzi księgę wieczystą KW nr [...], nie zabudowanej,
stanowiącej działki nr [...]/8, [...]/9 oraz [...]/10 zawierające łącznie obszar 3632 m2
-
na rzecz małżonków M. pod warunkiem, że dzierżawca R.C. lub Agencja
Nieruchomości Rolnych nie wykona prawa pierwokupu przewidzianego w art. 3 ust.
1 i 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego oraz
zobowiązanie się do zawarcia umowy przenoszącej własność nieruchomości
3
określonej powyżej w terminie 30 dni liczonych od upływu ustawowych terminów
przewidzianych na wykonanie prawa pierwokupu przez dzierżawcę R.C. lub
Agencję Nieruchomości Rolnych”.
Swoje żądania powodowie wywodzili z umowy przedwstępnej. Pozwany
domagał się oddalenia powództwa.
Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 6 marca 2008 r. powództwo oddalił,
ponieważ uznał, że żądanie powodów nie zmierza do realizacji umowy
przyrzeczonej w umowie przedwstępnej z dnia 21 marca 2007 r. Zwrócił uwagę, że
pozwany zobowiązał się do sprzedaży nieruchomości i zawarcia w tym celu
warunkowej umowy sprzedaży. Natomiast powodowie wystąpili o nakazanie
pozwanemu złożenia oświadczenia woli o zobowiązaniu się do przeniesienia
własności nieruchomości - bez oznaczenia tytułu tego rozporządzenia
i świadczenia wzajemnego powodów. Takie oświadczenie, argumentował Sąd,
prowadziłoby do nie odpłatnego przeniesienia własności nieruchomości
i odpowiadało umowie darowizny, do zawarcia której pozwany się nie
zobowiązywał. Sąd zaznaczył też, że zamieszczone w umowie przedwstępnej
stwierdzenie: „w następnej kolejności w terminie wskazanym w umowie warunkowej
zawarta zostanie umowa przenosząca własność" nie jest zobowiązaniem się
pozwanego do zawarcia umowy rzeczowej, podlegającym realizacji w trybie
art. 390 § 2 k.c. zwłaszcza, że termin przeniesienia własności strony miały dopiero
określić w warunkowej umowie sprzedaży. Sąd I instancji wytknął również, że
powództwo zawiera żądanie złożenia przez pozwanego oświadczania woli
o warunkowym przeniesieniu własności, a nie o warunkowej sprzedaży, co narusza
zakaz z art.157 § 1 k.c. Ponadto, zdaniem Sądu Okręgowego, w umowie
przedwstępnej nie został dostatecznie dookreślony przedmiot sprzedaży i nawet
przeprowadzenie wykładni tej umowy w kierunku ustalenia zgodnej woli stron nie
pozwala na przyjęcie, że treścią zobowiązania pozwanego była sprzedaż
konkretnych działek wskazanych w pozwie.
Ostatecznie Sąd Okręgowy odmówił umowie z 21 marca 2007 r. waloru
umowy przedwstępnej, a w konsekwencji stwierdził, że powodom nie przysługuje
roszczenie z art. 390 § 2 k.c.
4
Sąd Apelacyjny rozpatrzył sprawę na skutek apelacji powodów. Powodowie
– poza zarzutami, wnioskami dowodowymi i wnioskami apelacyjnymi – w swoim
środku odwoławczym zamieścili również stwierdzenie, że dodatkowo precyzują
żądanie w tym tylko zakresie, iż pozwany powinien zostać zobowiązany do
sprzedaży opisanej nieruchomości za zapłatą ceny sprzedaży w kwocie 111.000 zł.
Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2008 r. Sąd II instancji zmienił orzeczenie Sądu
Okręgowego i zobowiązał pozwanego R.K. do złożenia zgodnie z żądaniem
powodów K. i A.M. następującego oświadczenia woli: „R.K. syn A. i M. sprzedaje
niezabudowaną nieruchomość położoną w miejscowości F., dla której Sąd
Rejonowy w Ł. prowadzi księgę wieczystą KW nr [...], składającą się z działek
o nr [...]/8, [...]/9, [...]/10 o łącznej powierzchni 3632 m2
– w wykonaniu umowy
przedwstępnej sprzedaży z dnia 21 marca 2007 r. zawartej przed notariuszem
M.S., Rep. A nr – [...] – małżonkom K. M. i A.M/. za zapłatą tytułem ceny sprzedaży
kwoty 111.000 (sto jedenaście tysięcy) złotych, pod warunkiem, że dzierżawca R.C.
lub Agencja Nieruchomości Rolnych nie wykonają prawa pierwokupu
przewidzianego w art. 3 ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r.
o kształtowaniu ustroju rolnego Dz. U. Nr 64, poz. 592”. W pozostałym zakresie
apelację oddalił.
Sąd Apelacyjny, odmiennie niż Sąd Okręgowy, ocenił, że umowa z 21 marca
2007 r. jest ważna, ponieważ zachowuje ogólne przesłanki wymagane dla
czynności prawnej, zawiera w swojej treści istotne postanowienia umowy
przyrzeczonej oraz oznacza termin, w którym umowa przyrzeczona ma zostać
zawarta. Sąd II instancji uznał, że przedmiot sprzedaży, określony w § 2b umowy
jako działka o powierzchni około 3700 m2
utworzona z podzielenia działki nr [...]/7,
położona w miejscowości F., od drogi z B. do P. wzdłuż działki nr [...]/6, nie
zabudowana, o cenie wyliczonej po 30 zł za m2
na 111.000 zł, z zastrzeżeniem, że
cena ta może być skorygowana w zależności od powierzchni wydzielonej działki –
został dostatecznie sprecyzowany. Potwierdza to fakt zlecenia przez pozwanego
geodecie wydzielenia działek, które łącznie zbliżone są do tej powierzchni. Umowa
przedwstępna określała również zamiar stron i cel umowy, którym nie była
darowizna gruntu lecz jego sprzedaż za ustaloną cenę, co potwierdza – według
Sądu Apelacyjnego – fakt wpłacenia przez powodów zadatku w kwocie 10.000 zł.
5
Sąd ten przyjął dalej, że umowa przyrzeczona – ze względu na wymagania zawarte
w art. 3 ust. 1 i 4 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, miała być warunkową
umową sprzedaży, a nie – jak uznał Sąd I instancji – warunkową umową
przenosząca własność nieruchomości. Sporna nieruchomość jest nieruchomością
rolną, oddaną w dzierżawę, co powoduje, że prawo jej pierwokupu przysługuje
dzierżawcy spełniającemu wymagania z art. 3 ust. 1 powołanej ustawy, a wypadku
nie wykonania przez niego tego prawa – przechodzi ono na Agencję Nieruchomości
Rolnych (art. 3 ust. 4 ustawy). W takim wypadku najpierw powinna zostać zawarta
umowa sprzedaży (obligacyjna) opatrzona warunkiem, że dzierżawca i Agencja
Nieruchomości Rolnych nie wykonają prawa pierwokupu. Dopiero gdy uprawnione
podmioty nie skorzystają z tego prawa, może nastąpić przeniesienie własności
nieruchomości. Swoje stanowisko Sąd Apelacyjny poparł przytoczeniem
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2005 r. (V CK 249/2005, nie
publ.).
Konkludując Sąd II instancji przyjął, że pozwany uchyla się od zawarcia
umowy przyrzeczonej z przyczyn od niego zależnych, wobec czego powodowie
mają prawo dochodzić zawarcia tej umowy. Sąd zaznaczył, że zgłoszone przez
powodów żądanie było co najmniej nieprecyzyjne, ponieważ dotyczyło nakazania
pozwanemu złożenia oświadczenia woli, zobowiązującego do przeniesienia
własności bez wskazania tytułu rozporządzenia i świadczenia wzajemnego
powodów, jednak wątpliwości w tym zakresie powinny zostać usunięte w trybie
przewidzianym w art. 130 k.p.c. Należało wezwać powodów do sprecyzowania
powództwa przez wskazanie, jakiej treści oświadczenie woli pozwanego ma być
zastąpione wyrokiem sądowym. Żądanie pozwu rozbiegało się bowiem częściowo
z jego uzasadnieniem, nie odpowiadało do końca treści umowy przedwstępnej, na
której zostało oparte i nie zawierało wszystkich niezbędnych składników do
dochodzenia zawarcia umowy przyrzeczonej - pomimo istnienia ważnej umowy
przedwstępnej, uprawniającej powodów do żądania realizacji jej postanowień.
Ostatecznie Sąd Apelacyjny przyjął, że zachodzą podstawy do zmiany
zaskarżonego wyroku i uwzględnił powództwo w takiej części, w jakiej żądanie
powodów znajdowało uzasadnienie w treści umowy przedwstępnej, a w pozostałym
6
zakresie (żądania złożenia oświadczenia zobowiązującego do przeniesienia
własności nieruchomości) oddalił apelację.
Powyższy wyrok pozwany zaskarżył skargą kasacyjną opartą na obu
podstawach z art. 3983
§ 1 k.p.c. Podniósł zarzut naruszenia art. 383 k.p.c.
w związku z art. 385 k.p.c. przez przyjęcie, że dopuszczalna była zmiana
powództwa w postępowaniu apelacyjnym oraz zarzut naruszenia art. 65 k.c.,
art. 389 k.c. i art. 390 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, iż umowa przedwstępna
precyzowała przedmiot sprzedaży
We wnioskach skarżący domagał się uchylenia w całości zaskarżonego
wyroku i rozstrzygnięcia co do istoty sprawy poprzez oddalenie powództwa,
ewentualnie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania i orzeczenia
o kosztach postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przedmiotem powództwa o zobowiązanie strony przeciwnej do złożenia
oświadczenia woli jest stwierdzenie przez sąd istnienia po stronie pozwanego
obowiązku skierowania do powoda określonej treści oświadczenia woli. Orzeczenie
sądu stwierdzające taki obowiązek ma charakter konstytutywny – nie tylko
stwierdza jakiej treści wolę pozwany ma obowiązek ujawnić, ale także zastępuje go
w realizacji tego obowiązku, poprzez wprowadzoną w art. 64 k.c. w zw. z art. 1047
§ 1 k.p.c. fikcję prawną, że zobowiązany złożył oświadczenie o treści wynikającej
z prawomocnego orzeczenia. Regułą jest, że orzeczenie sądu, przewidziane
w art. 64 k.c., zastępuje tylko oświadczenie woli pozwanego. Od reguły tej są
jednak wyjątki. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w mającej moc zasady prawnej
uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 7 stycznia 1967 r. (III CZP 32/66, OSNCP
1968/12/199), jest tak m. in. w wypadku, kiedy obowiązek złożenia oświadczenia
wynika z umowy przedwstępnej czyniącej zadość wymaganiom, w szczególności
co do formy, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej. Artykuł 390 § 2 k.c.
przyznaje wówczas stronom umowy przedwstępnej prawo dochodzenia zawarcia
umowy przyrzeczonej, a wydane orzeczenie uwzględniające powództwo zastępuje
nie tylko oświadczenie strony pozwanej, ale stwierdza i zastępuje umowę
przyrzeczoną. Podobnie dzieje się kiedy sąd uwzględnia powództwo w całości.
7
(por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2002 r., II CKN 930/00, nie
publ.).
Oczywiste jest zatem, że sentencja rozstrzygnięcia zapadłego w tego
rodzaju sprawie musi zawierać dokładną treść oświadczenia woli, w którego
złożeniu orzeczenie zastępuje pozwanego lub treść umowy, której zawarcie
stwierdza. Ustalenie właściwej treści umowy przyrzeczonej dokonywane jest przez
sąd w oparciu o odpowiednie postanowienia umowy przedwstępnej. W razie
potrzeby sąd uzupełnia ich treść postanowieniami wynikającymi z przepisów
dyspozycyjnych, zasad współżycia społecznego lub ustalonych zwyczajów,
dokonując wykładni umowy przedwstępnej zgodnie z zasadami przewidzianymi
w art. 65 k.c. W wyniku tych zabiegów sądu orzeczenie zastępujące umowę
przyrzeczoną może nie pokrywać się ściśle z treścią poszczególnych postanowień
umowy przedwstępnej (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 stycznia 2008 r.,
II CSK 414/07, nie publ.).
Prawo do dochodzenia zawarcia umowy realizowane jest w drodze procesu,
co oznacza, że strony podporządkować się muszą regułom wyznaczającym ten tryb
postępowania. Należy do nich zasada dyspozycyjności, która zakłada swobodę
strony w wyborze sposobu realizacji przysługujących jej praw podmiotowych
i związanie sądu tym wyborem, wyrażające się ujętym w art. 321 § 1 k.p.c.
zakazem orzekania przez sąd o czymś innym niż żądała strona, jak też zakazem
wykraczania ponad zgłoszone przez nią żądanie (por. uchwałę Sądu Najwyższego
z dnia 28 sierpnia 2008 r., III CZP 76/08, Biul. SN 2008/8/7). Procesowym wyrazem
decyzji strony o tym, jakiej ochrony swoich praw oczekuje od sądu jest wykonanie
przewidzianego w art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. obowiązku zawarcia w pozwie dokładnie
określonego żądania. W sprawie, w której strona – na podstawie art. 390 § 2 k.c.
w zw. z art. 64 k.c. – domaga się złożenia przez pozwanego oświadczenia woli,
kreującego zarazem umowę przyrzeczoną, żądanie musi obejmować treść
oświadczenia, jakiego powód oczekuje i domaga się od pozwanego. Tak
sformułowane żądanie wyznacza zakres rozpoznania sprawy przez sąd. Możliwość
korygowania żądania w trybie przewidzianym w art. 130 § 1 k.p.c. jest bardzo
ograniczona, wiązać się może tylko z oczywistymi brakami dotyczącymi
dokładności żądania (np. w zakresie nie podania okresu, za jaki powód domaga się
8
odsetek, czy nie sprecyzowania treści oświadczenia, do którego złożenia pozwany
ma być zobowiązany), nie może jednak prowadzić do ingerencji w merytoryczną
treść powództwa, nawet jeśli zachodzą ewidentne sprzeczności pomiędzy
żądaniem a dokumentami mającymi je uzasadnić (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 11 lutego 1995 r., II CZ 8/85, nie publ.).
Artykuł 321 § 1 k.p.c. ogranicza swobodę orzekania sądu jedynie poprzez
oznaczenie granic zewnętrznych żądania, których nie może przekroczyć
rozstrzygając spór. Możliwe, a nawet konieczne jest natomiast rozważenie przez
sąd, czy zgłoszone żądanie nie jest uzasadnione w mniejszym zakresie, niż
domaga się powód. W każdym wypadku niezbędne będzie jednak rozważenie, czy
ów „mniejszy zakres” mieści się w granicach wytoczonego powództwa.
Odpowiednikiem art. 321 § 1 k.p.c. w postępowaniu apelacyjnym jest
art. 378 k.p.c., zobowiązujący sąd drugiej instancji do rozpoznania sprawy
w granicach apelacji, przy uwzględnieniu w granicach zaskarżenia nieważności
postępowania (wykładnię tego przepisu zawiera uchwała Sądu Najwyższego z dnia
31 stycznia 2008, III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55). Swobodę wprowadzania
w postępowaniu apelacyjnym zmian do rozpatrywanego żądania wyznacza art. 383
k.p.c., zakazujący rozszerzenia na tym etapie żądań, a także wystąpienia z nowymi
roszczeniami.
Sąd Apelacyjny zaznaczył w uzasadnieniu wyroku, że powodowie dopiero
w apelacji sprecyzowali, iż w treści oświadczenia, jakiego domagali się od
pozwanego, ujęte powinno być także świadczenie wzajemne powodów w postaci
zapłaty ceny sprzedaży. W rzeczywistości dopiero w apelacji znalazło się również
żądanie, aby pozwany zobowiązany został do sprzedaży nieruchomości. Sąd
Apelacyjny nie przeprowadził jednak oceny dokonanej przez powodów korekty
żądania pod kątem jej dopuszczalności w świetle art. 383 k.p.c. Poprzestał na
stwierdzeniu, że powództwo powinno zostać doprecyzowane w Sądzie I instancji
w trybie przewidzianym w art. 130 § 1 k.p.c., ponieważ nie przystawało do treści
umowy przedwstępnej, z której było wywodzone. Jak jednak wynika
z wcześniejszych rozważań, art. 130 § 1 k.p.c. nie mógł służyć „poprawianiu”
merytorycznej treści zgłoszonego żądania. Ponadto, gdyby nawet podzielić
rozumowanie Sądu Apelacyjnego, stwierdzenie braku należycie określonego
9
żądania nie usprawiedliwiało pominięcia oceny, czy określenie ostatecznego
kształtu powództwa na poziomie postępowania apelacyjnego pozostaje w zgodzie
z zakazem zawartym w art. 383 k.p.c. oraz czy nie spowodowało nierozpoznania
przez Sąd I instancji istoty sporu, skoro orzekał on o innym roszczeniu niż to, które
– zdaniem Sądu II instancji - powinno być przedmiotem orzekania.
Nie może bowiem budzić wątpliwości, że żądanie złożenia warunkowego
oświadczenia o zobowiązaniu się do przeniesienia własności nieruchomości
zawiera odmienną treść w stosunku do oświadczenia, że pozwany zobowiązuje się
do sprzedaży (warunkowej) nieruchomości za zapłatą ceny sprzedaży w kwocie
111.000 zł.
Zmiany tej Sąd Apelacyjny nie rozważył w oparciu o kryteria z art. 383 k.p.c.,
mimo wątpliwości podniesionych w tym zakresie przez pozwanego.
Konieczność przeprowadzenia tej oceny nie wyczerpuje jednak całości
problemów. Ewentualnie stwierdzenie, że dokonana zmiana żądania nie była
dopuszczalna, nie doprowadzi – jak uważa skarżący – do oddalenia apelacji bez
konieczności rozpoznawania podniesionych w niej zarzutów i argumentów.
Spowoduje natomiast potrzebę rozważenia w granicach apelacji, zasadności
powództwa w kształcie rozpoznanym przez Sąd I instancji.
Z przytoczonych względów konieczne stało się uchylenie zaskarżonego
wyroku z uwagi na zasadność zarzutów wywodzonych z podstawy proceduralnej
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi II instancji na podstawie
art. 39815
§ 1 k.p.c.
Natomiast zarzuty zgłoszone w ramach podstawy naruszenia prawa
materialnego nie są trafne.
Wykładnia treści umowy przedwstępnej przeprowadzona przez Sąd
Apelacyjny nie narusza reguł z art. 65 § 2 k.c. Ustalenia przedmiotu umowy
przyrzeczonej Sąd dokonał z uwzględnieniem nie tylko brzmienia umowy, ale także
poparł analizą zachowania pozwanego bezpośrednio po zawarciu tej umowy. Już
samo oznaczenie w umowie szczegółów lokalizacji działki, która nie została jeszcze
wydzielona z większej nieruchomości, poprzez wskazanie jej położenia wobec
uchwytnych i sprawdzalnych punktów odniesienia oraz określenie jej cech
10
(niezabudowana) i powierzchni umożliwiało wyznaczenie tej działki w terenie.
Wszelkie wątpliwości usuwa jednak podjęcie przez pozwanego czynności
związanych z uzgodnionym w umowie przedwstępnej geodezyjnym wydzieleniem
tej nieruchomości, przy czym kwestia, czy nieruchomość wskazana w umowie
stanowić będzie geodezyjną jedność, czy złoży się na nią więcej działek nie może
podważyć wniosków płynących z faktu wydzielenia 3 działek w miejscu i o łącznym
obszarze odpowiadającym uzgodnieniom z umowy przedwstępnej. Sąd Najwyższy
zajmował już stanowisko w podobnej kwestii (por. wyrok z dnia 24 września 2003 r.,
III CKN 493/01, nie publ.), wypowiadając się za dopuszczalnością zawarcia ważnej
i nadającej się do realizacji w drodze powództwa umowy przedwstępnej, dotyczącej
nieruchomości nie mającej ściśle wytyczonych granic, wchodzącej w skład większej
jednostki geodezyjnej. W orzeczeniu tym zwrócono uwagę, że konieczne jest
jedynie, żeby w umowie przedwstępnej nieruchomość została dostatecznie
zindywidualizowana, tak aby wiadomo było, co stanowić ma przedmiot sprzedaży
w umowie przyrzeczonej. Stanowisko to akceptuje Sąd Najwyższy w składzie
rozpoznającym niniejszą sprawę.
Orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego uzasadnia art. 39821
w zw. z art. 391 § 1 i art. 108 § 2 k.p.c.