Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 30/09
POSTANOWIENIE
Dnia 24 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie ze skargi A.Ż. o wznowienie postępowania w sprawie
z powództwa A.Ż.
przeciwko N.K., S.J., G.J., Narodowemu Bankowi Polskiemu i Agencji Rozwoju
Przemysłu S.A. o odszkodowanie, zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Apelacyjnego z dnia 26 marca 2006 r., sygn. akt [...] oraz wyrokiem Sądu
Apelacyjnego z dnia 17 marca 2004 r., sygn. akt [...],
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 24 czerwca 2009 r.,
zażalenia skarżącej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 sierpnia 2008 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 27 sierpnia 2008 r. Sąd Apelacyjny odrzucił wniosek
A.Ż. o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie z dnia 21
maja 2008 r., odrzucające skargę o wznowienie postępowania zakończonego
wyrokiem tego Sądu z dnia 17 marca 2004 r. i odrzucił zażalenie wniesione przez
A.Ż. na to postanowienie. Sąd Apelacyjny stwierdził, że zażalenie wniesione przez
adwokata nie zostało opłacone, wobec czego stosownie do art. 1302
§ 3 k.p.c.
podlega odrzuceniu bez wezwania o uiszczenie opłaty. Zażalenie podlega
odrzuceniu także dlatego, że zostało wniesione po upływie przepisanego terminu.
W zażaleniu na postanowienie, wymienione na wstępie, A.Ż. zarzuciła
„naruszenie prawa procesowego poprzez niewłaściwe, w istniejących
okolicznościach faktycznych, zastosowanie art. 1302
§ 3 k.p.c., co skutkowało
odrzuceniem skutecznie wniesionego zażalenia z uwagi na błędne pouczenie
powódki, co do przysługującego jej zwolnienia od kosztów sądowych” i wniosła
o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Trafny jest pogląd Sądu Apelacyjnego, że zwolnienie od kosztów sądowych
obejmuje tylko to postępowanie, w którym zostało udzielone i odnosi skutek
do prawomocnego zakończenia sprawy (zob. uzasadnienie uchwały składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2008 r., III CZP 6/08, OSNC 2008,
nr 11, poz. 121). Rozszerzona skuteczność zwolnienia od kosztów sądowych
musiałaby wynikać z przepisu szczególnego, jakim, np. w odniesieniu
do postępowania egzekucyjnego, jest art. 771 k.p.c. Przepisu takiego,
obejmującego postępowanie o wznowienie postępowania, jednakże nie ma.
Aczkolwiek skarżąca, jako powódka w sprawie korzystała ze zwolnienia od kosztów
sądowych, zwolnienie to objęło postępowanie zakończone prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego z dnia 17 marca 2004 r. i nie rozciąga się na postępowanie o
wznowienie tamtego postępowania. Zażalenie wniesione przez skarżącą w
postępowaniu o wznowienie postępowania powinno zatem być opłacone (art. 19
ust. 3 pkt 2 u.k.s.c.), a brak opłacenia zażalenia wniesionego przez adwokata
3
reprezentującego skarżącą powoduje odrzucenie zażalenia, bez wzywania do
uiszczenia opłaty (art. 1302
§ 3 k.p.c.).
Powołanie się przez pełnomocnika skarżącej, że został przez nią
poinformowany o przysługiwaniu jej zwolnienia od kosztów sądowych, nie jest
okolicznością usprawiedliwiającą nie opłacenie zażalenia lub brak wniosku
o zwolnienie (w całości lub w części) od kosztów sądowych w postępowaniu
o wznowienie. Chodzi wszakże o pełnomocnika skarżącej będącego adwokatem,
ustanowionego przez sąd (art. 117 k.p.c.). Jego ustanowienie świadczy o potrzebie
udzielenia skarżącej pomocy prawnej (art. 117 § 3 k.p.c.). Fakt, że wymaga ona
udzielenia takiej pomocy nie pozwala na bezkrytyczne traktowanie jej twierdzeń
dotyczących kwestii prawnych i powoduje, że nie powinny one bez zweryfikowania
być przyjmowane za podstawę działania pełnomocnika.
Treść pouczenia z dnia 27 maja 2008 r., udzielonego przez Sąd Apelacyjny
skarżącej przy doręczeniu postanowienia z dnia 21 maja 2008 r. z uzasadnieniem
(„strona zwolniona od kosztów sądowych w całości lub w części ma prawo zgłosić
wniosek o ustanowienie dla niej pełnomocnika”), odpowiadała treści art. 117 § 1
k.p.c. w wówczas obowiązującym brzmieniu i nie oznaczała, że skarżąca
w postępowaniu, w którym wydane zostało doręczane postanowienie korzysta
ze zwolnienia od kosztów sądowych.
Należy dodać, że w uwzględnieniu wniosku skarżącej, Sąd Apelacyjny
ustanowił dla niej adwokata postanowieniem z dnia 14 lipca 2008 r. Mógł tak
uczynić bez naruszenia art. 117 § 1 k.p.c. pomimo, że skarżąca nie była zwolniona
od kosztów sądowych. Wyrokiem z dnia 16 czerwca 2008 r., sygn. akt P 37/07
(Dz.U. Nr 110, poz. 706) Trybunał Konstytucyjny stwierdził mianowicie, że art. 117
§ 1 k.p.c. w części obejmującej zwrot „zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w
całości lub w części” jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust 2 i art. 32 ust. 1
Konstytucji. Wyrok ten został ogłoszony w dniu 26 czerwca 2008 r. i w tym dniu
wszedł w życie (art. 190 ust. 3 Konstytucji). Z tym więc dniem utracił moc
obowiązującą art. 117 § 1 k.p.c. w części, w której Trybunał Konstytucyjny
stwierdził jego niezgodność z Konstytucją. Rzeczą pełnomocnika ustanowionego
przez Sąd Apelacyjny dla skarżącej było ustalenie przy wnoszeniu zażalenia -
4
na podstawie akt sprawy - czy skarżąca w postępowaniu o wznowienie została
zwolniona od kosztów sądowych (w całości lub w części). Stwierdzenie,
że skarżąca nie została zwolniona od tych kosztów w całości lub w części
umożliwiłoby wniesienie opłaty od zażalenia lub złożenie wniosku o zwolnienie
skarżącej od kosztów sądowych.
Sąd Apelacyjny trafnie uznał, że w zaistniałych okolicznościach brak było
podstaw do przywrócenia terminu do wniesienia przez skarżącą zażalenia (art. 168
§ 1 k.p.c.) i że zażalenie, jako nie opłacone, a także wniesione po upływie
przepisanego terminu, podlegało odrzuceniu (art. 1302
§ 3 k.p.c. oraz art. 370
w związku z art. 397 § 2 k.p.c.).
Z przytoczonych względów zażalenie jest niezasadne i należało je oddalić
(art. 3943
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.).

I CZ 30/09

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia