Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 391/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 sierpnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Katarzyna Gonera
w sprawie z wniosku W. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 sierpnia 2009 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 lipca 2008 r.,
oddala skargę.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 8 marca 2008 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
ubezpieczonego W. P. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 25 lutego 2008 r.
2
oddalającego jego odwołanie od decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5
grudnia 2007 r. odmawiającej mu prawa do emerytury.
W sprawie tej ustalono, że ubezpieczony (wnioskodawca) w okresie od 1
września 1969 r. do 26 maja 1982 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie
Państwowej Komunikacji Samochodowej, gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy wykonywał pracę kierowcy pojazdu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze
całkowitym powyżej 3,5 tony. Z dniem 26 maja 1982 r. został zwolniony z pracy w
trybie art. 189 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku
obrony PRL (jednolity tekst: Dz. U. z 2002 r. Nr 21 poz. 205 ze zm.), na skutek
działalności związkowej. W okresie od 3 listopada 1983 r. do 31 stycznia 1990 r.
zajmował się działalnością gospodarczą w zakresie przewozu osób samochodem
osobowym (TAXI). Przywrócenie ubezpieczonego do pracy w charakterze kierowcy
autobusowego do Przedsiębiorstwa PKS nastąpiło w dniu 8 lutego 1990 r. Od tego
dnia do 31 maja 1990 r. oraz od 2 lipca 1990 r. do 31 października 1990 r. stale i w
pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy autobusu o liczbie miejsc
siedzących powyżej 15. Na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. o
przywróceniu praw pracowniczych osobom pozbawionym zatrudnienia za
działalność związkową, samorządową, przekonania polityczne i religijne (Dz.U. Nr
32 poz. 172 ze zm., zwanej dalej ustawą z dnia 24 maja 1989 r.), uznano że okres
od 27 maja 1982 r. do 7 lutego 1990 r. podlegał wliczeniu do okresu pracy
zachowującego uprawnienia pracownicze. W trybie tej ustawy naliczono
ubezpieczonemu urlop wypoczynkowy, wypłacono nagrodę jubileuszową, a po
rozwiązaniu umowy o pracę na mocy porozumienia stron wydano świadectwo
pracy, ustalające okres zatrudnienia od 1 września 1969 r. do 31 października 1990
r., wliczając tym samym okres od 27 maja 1982 r. do 7 lutego 1990 r.
Decyzją z dnia 5 grudnia 2007 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił
przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury na podstawie art. 32 ustawy z
dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (jednolity tekst Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm., zwanej dalej
ustawą o emeryturach i rentach z FUS), ponieważ udowodnił ogółem 10 lat i 1
miesiąc okresów pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, zamiast
wymaganych lat 15.
3
Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonego od tej decyzji uznając, że
okres prowadzenia działalności gospodarczej nie jest okresem pozostawania bez
pracy, nie ma więc podstaw do uwzględnienia go jako pracy w szczególnych
warunkach. W rozumieniu art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. do okresu
pracy w szczególnych warunkach można uwzględnić jedynie okres pozostawania
bez pracy tj. od 26 maja 1982 r. do 3 listopada 1983 r. Niemniej jednak
ubezpieczony nadal nie legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim okresem
zatrudnienia w szczególnych warunkach w dniu ukończenia 60 roku życia. Nie
spełnił tym samym wymaganych ustawą warunków do nabycia prawa do
wcześniejszej emerytury.
Rozpoznając apelację ubezpieczonego Sąd Apelacyjny wskazał, że prawo
do świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku w związku z wykonywaniem
pracy w szczególnych warunkach, wynikające z art. 32 ust. 1 ustawy o
emeryturach i rentach z FUS, jako szczególne uprawnienie ustawowe, przysługuje
jedynie wąskiej grupie pracowników, którzy świadczyli pracę o znacznej
szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających
wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub
otoczenia (art. 32 ust. 2 tej ustawy). Ponadto okresami uzasadniającymi prawo do
świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i
w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2
ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze, Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm., zwanego dalej
rozporządzeniem z dnia 7 lutego 1983 r.). Z istoty tych regulacji jednoznacznie
wynika, że emerytura w obniżonym wieku przysługuje tylko tym osobom, które
rzeczywiście świadczyły pracę w takich warunkach. Niedopuszczalna jest więc
interpretacja rozszerzająca, zgodnie z którą osobom które co prawda nie
pracowały w warunkach szczególnych, jednakże na mocy odpowiednich przepisów
zalicza się im określone okresy do ogólnego stażu pracy w danym zakładzie,
korzystają ze szczególnego ustawowego przywileju zagwarantowanego dla tych,
którzy faktycznie wykonywali pracę w warunkach szczególnych. W ocenie Sadu
4
Apelacyjnego z art. 11 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. wynika określona
fikcja prawna, która premiuje pracownika przy spełnieniu opisanych w nim
przesłanek, umożliwiając mu zaliczenie do stażu pracy, od którego zależą ogólne
uprawnienia pracownicze, w zakładzie w którym pozbawiono go zatrudnienia,
okresów pozostawania bez pracy. Tymczasem do ogólnych uprawnień
pracowniczych, w rozumieniu tego przepisu nie zalicza się prawa do świadczenia
emerytalnego w obniżonym wieku, jako że to uprawnienie jest ściśle związane ze
spełnieniem szczególnej ustawowej przesłanki w postaci rzeczywistego
świadczenia pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony w spornym okresie
od 26 maja 1982 r. do 31 stycznia 1990 r. nie był zatrudniony w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze i nie świadczył faktycznie jakiejkolwiek
pracy o znacznej szkodliwości dla zdrowia, bądź o znacznym stopniu uciążliwości
czy też wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na
bezpieczeństwo własne lub otoczenia, okres powyższy nie może zostać mu więc
uwzględniony do stażu pracy, który uzasadnia przyznanie emerytury w obniżonym
wieku.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik ubezpieczonego zarzucił naruszenie
prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w
szczególności art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. Jako okoliczność
uzasadniającą przyjęcie skargi do rozpoznania wskazano oczywiste naruszenie
prawa materialnego, występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego
sprowadzającego się do rozstrzygnięcia kwestii „czy okres pozostawania bez pracy
po ustaniu stosunku pracy z daną osobą, o której mowa w art. 1 ustawy oraz okres
pracy wykonywanej w innym zakładzie pracy (czy też działalność gospodarcza)
mogą być doliczone jako przerwa w pracy w rozumieniu cytowanych przepisów do
okresu pracy uprawniającego do nabycia emerytury na zasadzie pracy w
warunkach szczególnych”, a także potrzebę wykładni tego przepisu.
Zdaniem skarżącego art. 11 ust 2 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. pozwala na
doliczanie wymienionych w nim okresów do stażu pracy, od których zależą
wszelkie uprawnienia pracownicze i z ubezpieczenia społecznego, a więc także
uprawnienia wynikające z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.
Rekompensata krzywd osobom represjonowanym ma polegać w świetle tej ustawy
5
na przywróceniu im praw pracowniczych w sposób bezwarunkowy, „czyli
potraktowanie tych ludzi tak, jakby nigdy nie zostali zwolnieni” i „wliczenie
spornego okresu zatrudnienia do stażu pracy w zakładzie pracy, w którym
stosunek pracy ustał jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w
sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy”.
Skarżący podkreślił, że posiłkowanie się przy dokonywaniu oceny prawnej
pojęcia „pozostawania bez pracy” definicjami, zawartymi w późniejszej ustawie z
dnia 29 grudnia 1989 r o zatrudnieniu, w tym pojęciem bezrobotnego jako osoby
zdolnej do pracy i gotowej do jej podjęcia w ramach stosunku pracy, pozostającej
bez pracy i zarejestrowanej we właściwym dla miejsca zamieszkania organie
zatrudnienia stopnia podstawowego, jeżeli nie prowadzi działalności gospodarczej
lub nie podlega ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu jest chybione
albowiem „uzależnia wyrównanie krzywd w zależności od tego czy dana osoba
miała jeszcze inne źródło utrzymania dodatkowe czy nie bądź je sobie stworzyła
albowiem z czegoś żyć trzeba”. Z zastosowanej przez Sąd Apelacyjny oceny
prawnej wynika, że nie dość że nie cały okres zostaje danej osobie zaliczony w
ramach przywrócenia do pracy, to jeszcze „pozbawia się taką osobę (...) prawa do
emerytury, natomiast osoba, która nie została zwolniona a pracowała na takim
samym stanowisku prawo do emerytury uzyska”. W konsekwencji osoba, która
podjęła się pracy taksówkarza, aby utrzymać rodzinę a nie można było w praktyce
dostać żadnej pracy w niesprzyjających okolicznościach ustrojowych, jest w ocenie
Sądu przywrócona do pracy ale ze skutkiem zaliczającym jedynie okres poza
prowadzeniem działalności gospodarczej. W ocenie skarżącego uprawnieniem
pracowniczym, o którym mowa w ustawie z dnia 24 maja 1989 r. „jest praca w
warunkach szczególnych a nie jak to zinterpretował Sąd prawo do emerytury na
uprzywilejowanych warunkach. Gdyby poprawnie przyjęto wykładnię ‘przywrócenia
do pracy’ w świetle ustawy z dnia 24 maja 1989 r i zaliczono skarżącemu cały
okres od faktycznego zwolnienia do ponownego przyjęcia na poprzednich
warunkach, czyli w warunkach szczególnych, przyznanie prawa do emerytury nie
byłoby dyskusyjne”.
6
W konsekwencji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
poprzedzającego go wyroku Sądu Okręgowego lub o jego zmianę przez
przyznanie mu prawa do emerytury.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 39813
§ 1 i 2 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę
kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw i jest związany
ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia. Stan
faktyczny sprawy jest między stronami niesporny. Nie ma wątpliwości, że
rozwiązanie umowy o pracę z ubezpieczonym nastąpiło w trybie i z przyczyn, o
których mowa w art. 1 ustawy z dnia 24 maja 1989 r..
Kwestią sporną jest natomiast, czy zgodnie z art. 11 ust. 2 tej ustawy okres
pozostawania ubezpieczonego bez pracy z powodu represji politycznych od 26
maja 1982 r. do 8 lutego 1990 r. można doliczyć do okresu pracy w szczególnych
warunkach, uprawniającego do nabycia emerytury w wieku niższym niż określony w
art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, o
której mowa w art. 32 ust. 1 tej ustawy.
Celem ustawy z dnia 24 maja 1989 r. było zrekompensowanie krzywd
doznanych przez osoby, z którymi stosunek pracy został rozwiązany z przyczyn, o
których mowa w art. 1 ustawy. Przepis art. 11 ust. 2 tej ustawy stanowi, że okresy
pozostawania bez pracy po ustaniu stosunku pracy z osobą, o której mowa w art. 1,
wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, w tym
również z ubezpieczenia społecznego. Tak więc omawiana ustawa stworzyła fikcję
prawną, zgodnie z którą osobie, która była pozbawiona pracy należą się
uprawnienia w niej wymienione tak jakby ten stan rzeczy nie zaistniał. Treścią
zasadniczych rozważań na kanwie sprawy niniejszej jest zakres tych uprawnień, tj.
czy w ich obszarze mieszczą się uprawnienia związane z okolicznością
wykonywania pracy w szczególnych warunkach (art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w związku z rozporządzeniem Rady
Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze).
W pierwszym rzędzie zważyć należy, że zasadnie skarżący zarzucił błędne
uznanie przez Sąd Okręgowy, do czego później nie odniósł się Sąd Apelacyjny, iż
7
„…okres prowadzenia działalności gospodarczej nie jest okresem pozostawania bez
pracy. Tym samym nie jest zasadne uwzględnianie powyższego okresu jako pracy w
szczególnych warunkach.” Sąd pierwszej instancji przy ustalaniu znaczenia pojęcia
„okres pozostawania bez pracy” powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4
października 1995 r. (II URN 41/95, nie publ.) i posłużył się terminami użytymi w
ustawie z dnia 29 grudnia 1989 r. o zatrudnianiu (Dz.U. z 1989 r., Nr 75, poz. 446
ze zm.). Przepis art. 2 ust. 1 pkt 8 lit. c tej ostatnio wymienionej ustawy stanowi, że
osobą bezrobotną (pozostającą bez pracy) nie jest osoba prowadząca działalność
gospodarczą - w oparciu o tę definicję Sąd Okręgowy uznał, że okres prowadzenia
przez ubezpieczonego działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób
samochodem osobowym (TAXI) nie jest okresem pozostawania bez pracy w
rozumieniu art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 1989 r.
Z powyższym poglądem nie sposób się zgodzić. Ustawa z dnia 24 maja 1989 r.
ma charakter ustawy incydentalnej, dotyczy sytuacji szczególnych, mających
miejsce w realiach panujących w latach 80, przez co nie jest właściwe, przy
interpretacji przepisów w niej zawartych, posiłkowanie się definicjami powstałymi w
okresie późniejszym, tj. po dacie jej wejścia w życie, w szczególności na potrzeby
regulacji o zupełnie odmiennym charakterze. Wykładnia art. 11 ust. 2 ustawy z dnia
24 maja 1989 r. winna być przeprowadzana z uwzględnieniem pierwszeństwa reguł
wykładni funkcjonalnej, celowościowej i legalnej, a nie systemowej. Zdaniem Sądu
Najwyższego „okres pozostawania bez pracy” - w rozumieniu ustawy o
przywróceniu praw pracowniczych - jest to okres od chwili rozwiązania stosunku
pracy w warunkach opisanych w hipotezie w art. 1 ustawy, do daty przywrócenia do
pracy na zasadach określonej ustawie z dnia 24 maja 1989 r.
O niezasadności stanowiska Sądu pierwszej instancji świadczy redakcja art. 3
ust. 3 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. Z przepisu tego wynika, że z dobrodziejstw tej
ustawy może skorzystać osoba, która w wyniku represji, tj. w warunkach opisanych
w jej art. 1, została pozbawiona pracy, a następnie podjęła pracę w innym zakładzie,
jeżeli wliczenie stażu pracy w zakładzie z którego została zwolniona jest dla niej
korzystniejsze. W drodze wnioskowania a fortiori uznać zatem należy, że tym
bardziej z uprawnień wynikających z ustawy z dnia 24 maja 1989 r. winna móc
skorzystać osoba, która w wyniku represji została pozbawiona pracy, a następnie
8
podjęła się prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli wliczenie stażu pracy w
zakładzie z którego została zwolniona jest dla niej korzystniejsze - co de facto musi
mieć miejsce z uwagi na zasady przyznawania świadczeń emerytalnych osobom
prowadzącym działalność gospodarczą w latach 80 ubiegłego wieku.
Konsekwencją powyższego jest uznanie skarżącego za osobę pozostającą bez
pracy w całym okresie od daty rozwiązania stosunku pracy do momentu
przywrócenia do pracy w PKS, tj. od 26 maja 1982 r. do 7 lutego 1990 r. Jednakże –
wbrew stanowisku obu Sądów – nie jest tak, że w realiach rozpoznawanej sprawy
do okresu pracy w szczególnych warunkach uwzględnić można okres pozostawania
bez pracy skarżącego, w rozumieniu art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. (o
przywróceniu praw pracowniczych), od 26 maja 1982 r. do 3 listopada 1983 r.
(podjęcie działalności gospodarczej), podobnie jak nie można uznać za zasadne
twierdzenia skarżącego o konieczności uwzględnienia całego okresu pozostawania
bez pracy, jako okresu pracy w szczególnych warunkach.
Zasadnie Sąd Apelacyjny wskazał, że ustawa z dnia 24 maja 1989 r. konstruuje
określoną fikcję prawną, która premiuje pracownika - przy spełnieniu określonych
przesłanek - umożliwiając mu zaliczenie do stażu pracy, od którego zależą
uprawnienia pracownicze, w zakładzie w którym pozbawiono go zatrudnienia,
okresów pozostawania bez pracy, bądź pracy w innym zakładzie. Istotnym jest przy
tym, że ustawa z dnia 24 maja 1989 r. przewiduje uprawnienie tego rodzaju, że
okresy pozostawania bez pracy wlicza się do stażu pracy (od którego zależą
uprawnienia pracownicze, również z ubezpieczenia społecznego) w trybie i na
zasadach przewidzianych przez ustawę o emeryturach i rentach z FUS. Kwestie
dotyczące okresów pozostawania bez pracy reguluje art. 7 pkt 4 ustawy o
emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym okres niewykonywania pracy w
okresie przed dniem 4 czerwca 1989 r. na skutek represji politycznych, nie więcej
jednak niż 5 lat, jest okresem nieskładkowym. Zatem okres pozostawania przez
ubezpieczonego bez pracy wlicza się do stażu pracy w zakresie uprawnień z
ubezpieczenia społecznego, ale uprawnienie to w przełożeniu na przepisy
ubezpieczeniowe, oznacza możliwość zaliczenia takich okresów wyłącznie do
okresów nieskładkowych, przy czym zaliczeniu podlega jedynie okres 5 lat
pozostawania bez pracy z przyczyn, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 24 maja
9
1989 r. (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2006 r., II UK 180/05
–OSNP 2007/7-8/106).
Wyjaśnić przy tym należy, iż ustawa o przywróceniu praw pracowniczych została
uchwalona w czasie obowiązywania ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. z 1982 r., Nr 40, poz.
267 ze zm.), która nie regulowała kwestii zaliczania do uprawnień emerytalnych
okresów pozostawania bez pracy, a na jej gruncie nie obowiązywała nomenklatura
pojęciowa wprowadzona wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 17 października
1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) i powtórzona w
obowiązującej ustawie o emeryturach i rentach z FUS, w szczególności nie
posługiwała się definicjami „okres nieskładkowy”, czy też „okres składkowy”.
Istotnym jest przy tym, że ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich
rodzin posługiwała się jedynie pojęciem „okresu zatrudnienia”, podobnie jak
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze, w którym mowa jest o „okresie pracy” (§ 2 ust. 1
rozporządzenia) i o „okresie zatrudnienia” (§ 3 rozporządzenia).
Zgodnie z obowiązującymi przepisami „okres nieskładkowy”, który w wymiarze
maksymalnie 5 lat zaliczany jest do stażu pracy skarżącego na mocy ustawy z 24
maja 1989 r., generalnie odnosi się do sytuacji nieświadczenia (niewykonywania)
przez pracownika pracy i to jest kwestią kluczową w przedmiotowej sprawie.
Powyższe przesądza, że fikcja prawna konstruowana na gruncie ustawy z 24 maja
1989 r. nie rozciąga się na uprawnienia związane wykonywaniem pracy –
ograniczona ona została jedynie do uprawnień przewidzianych w wypadku
niewykonywania pracy. Tak więc bezzasadnie skarżący wskazuje, że na mocy
ustawy z dnia 24 maja 1989 r. należą mu się wszelkie uprawnienia pracownicze
zależne od stażu pracy, a w szczególności uprawnienia, które związane są z
faktycznym wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze (art. 32 ust. 1 ustawy emeryturach i rentach z FUS w związku z § 2 ust.
1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.).
10
Tak jak to zostało wyżej wskazane, ustawa z dnia 24 maja 1989 r., mająca
charakter ustawy szczególnej, została uchwalona w czasie obowiązywania ustawy
z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin,
która nie regulowała kwestii zaliczania do uprawnień emerytalnych okresów
pozostawania bez pracy, wymienionych w ustawie z 1989 r. Natomiast w
obowiązującej obecnie ustawie o emeryturach i rentach z FUS, okres
niewykonywania pracy przed dniem 4 czerwca 1989 r. na skutek represji
politycznych, nie więcej jednak niż 5 lat, jest stosownie do art. 7 pkt 4 tej ustawy,
okresem nieskładkowym – „zaliczanym” do okresu zatrudnienia (pracy), nie zaś
„okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń", o których mowa w
rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Wszystko to pozwala na
wyrażenia stanowiska, według którego okres pozostawania bez pracy po ustaniu
stosunku pracy z pracownikiem, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 24 maja
1989 r. (jako okres nieskładkowy) nie podlega zaliczeniu do okresu pracy w
warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, uprawniającego do nabycia
prawa do emerytury w wieku obniżonym (art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i
rentach z FUS). Innymi słowy tylko rzeczywisty okres pracy w warunkach
szczególnych uwzględnia się przy ustalaniu prawa do wcześniejszej emerytury, o
której mowa w art. 32 ust. 1 ustawy emeryturach i rentach z FUS, na warunkach
wskazanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., natomiast
okres nieskładkowy zaliczany do pracy na mocy ustawy z dnia 24 maja 1989 r. (na
warunkach wskazanych w art. art. 7 pkt 4 ustawy) uwzględnia się przy ustalaniu
prawa do świadczeń na zasadach ogólnych. Praca w szczególnych warunkach i
inne okresy (okres zatrudnienia - § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7
lutego 1983 r.) uprawniające do wcześniejszej emerytury zostały enumeratywnie
wymienione w art. 32 ust. 1 ustawy emeryturach i rentach z FUS w związku z
rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., stąd też brak podstaw
prawnych do zaliczenia do okresów wymienionych w tym przepisie okresu
pozostawania bez pracy od 27 maja 1982 r. do 7 lutego 1990 r. z przyczyn
określonych w ustawie z dnia 24 maja 1989 r.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39814
k.p.c..